Reuters'ten dikkat çeken ekonomi analizi: 'İşler kontrolden çıkmaya doğru gidiyor'

AKPli Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan, hükümetinin geçen yılın sonlarında yaşanan kur krizinden sonra yeni piyasa kargaşasını önleyip önleyemeyeceği, kendisinin seçilme ihtimali ve yabancı yatırımcıların potansiyel geri dönüşü üzerinde de belirleyici olacak.

Bankacıların kamu kontrollü olarak tanımladığı kur politikası başta olmak üzere piyasa ekonomi politikalarının sürdürülebilirliğinden ve bir önceki krizden sadece 5 ay sonra işlerin yeniden kontrolden çıkmaya doğru ilerlediğinden endişeli.
Ekonomi yönetimi, tasarruf sahiplerini ve şirketleri büyük TL değer kaybından korumak ve onları dolar Euro ya da altın biriktirmemeye ikna etmek için kur korumalı mevduat (KKM) sistemi geliştirerek aralıkta büyük bir kur krizini durdurmayı başardı.
YAZ AYLARINDA KKM GERİ DÖNÜŞ TESTİKKMnin kritik yaz yenileme tarihleri de yaklaştıkça piyasalar 10 milyarlarca dolarlık yüksek geri dönüşlerin yaratabileceği döviz talebini de takibe almış durumdalar.
Reutersın 4 ekonomistin görüşleriyle derlediği verilere göre, KKMde ağustos ayında yaklaşık 20 milyar dolar değerinde dönüş olacak ve yılın en büyük dönüşü de bu ayda gerçekleşecek. Temmuz ve ağustos toplam dönüş miktarı ise 30 milyar dolar.
Son yıllarda Türkiye piyasasında tekrarlanan çalkantılara tanık olan ABRDN fon yöneticisi Kieran Curtis, Türkiye için kriz bir kesinlik değil ancak ihtimal kesinlikle sıfırdan da çok uzakta. Kontrolü kaybetme riskiyle karşı karşıyalar dedi.
TCMBnin net uluslararası rezervleri 20 Mayıs itibarıyla 10 milyar doların altına gerilerken son 5 haftalık düşüş ise 10 milyar dolara ulaştı. Swap hariç rezervler ise aynı dönemde eksi 55 milyar dolara kadar gerileyerek daha önce büyük siyasi ve ekonomik değişimleri beraberinde getiren eksi 60 milyar dolara bir kez daha yaklaştı.
Erdoğan hükümeti, ekonomide Ukraynadaki savaşın etkilerinin enflasyon görüldüğünü, bunun da enflasyondaki düşüşü cari dengeyi artışa döndürme çabalarınını bir miktar geciktirdiğini söyledi. Merkez Bankası ise bir süre sonra dezenflasyonun başlayacağını söylüyor.
Erdoğanın Finlandiya ve İsveçin NATOya katılım tekliflerini, bu ülkelerin PKK ve YPG ile bağlantılı kişileri barındırmakla suçlayarak veto edeceğini söylemesinin ardından, Türkiyenin Batı ile olan çetrefilli ilişkisine dair yeni endişeler de var.
YAZ NASIL ATLATILACAK?Rekor seviyede yüksek küresel enerji ve gıda fiyatları, bu yıl TLde yaşanan neredeyse %20lik değer kaybı ve %50lik yurtiçi kredi büyümesiyle birleştiğinde enflasyonu yüzde 100e doğru çekiyor. Yine de bu durumda bile TCMB geçen hafta politika faizini yüzde 14te sabit bıraktı.
JPMorgan ve Citi analistleri, döviz rezervlerindeki sert düşüşlere ve bunun devam edeceğine dikkat çekiyor. Citi, rekor enerji ve gıda ithalatının etkisiyle cari açığın GSYHya oranının bu yıl yüzde 5e ulaşacağını tahmin ediyorlar. Yine de her iki kurum da bu yaz turistlerin Türkiyeye akın etmesiyle 15-20 milyar dolar gelir öngörüyor.
Ayrıca yatırımcılar KKM dönüşlerinde ne olacağını da ciddi şekilde sorgulamaya başladılar. Sadece iki ayda bireysellerin ve kurumların 30 milyar değerinde KKM dönüşlerinin yenilenmesi gerekecek. Aksi halde zaten yüksek olan döviz ihticayı daha da katlanacak.
JPMorgandan Zafar Nazım, firmaların KKMye tekrar kaynak sağlamaları yeni vergi indirimleri gibi teşvikler sunabileceğini düşünüyor. Bir diğer beklenti ise kamunun bu dönemde kısa vadeli yüksek getirili ürünler ile dövize yönelimi engelmeyeceği yönünde.
Geçen yıl kur krizinde kalan son Türkiye tahvillerini sattığını belirten Mirabaudun gelişen piyasalar sabit getirili menkul kıymetler müdürü Daniel Moreno, Kur zayıflığına karşı korunmak için kimseye öylece bir ödeme teklif edemezsiniz. Bunun sürdürülebilir olduğunu düşünmüyorum dedi ve ekledi:
O zamandan bugüne hiçbir şeyin düzeldiğini de düşünmüyorum, aksine her geçen gün daha da kötüye gidiyor görünüyor. Ama yine de Türkiyenin mücadele vermeden düşeceğine de inanmıyorum.
SEÇİM ATEŞİSon yıllardaki sorunlarının ardından artık çok daha az yabancı yatırımcı Türkiyenin tahvillerinde pay sahibi. Hükümet, işleri tersine çevirmek amacıyla döviz korumalı tahvil fikrini dile getiriyor, ancak yabancı yatırımcılar yine de bir noktada sermaye kontrollerinin onları tuzağa düşürebileceğinden endişeli.
Piyasadaki gerilimler Türklerin sıkıntılarını daha da kötüleştirdi ve bireyler hızla katlanan ev faturalarını ödemek için mücadele ediyor. Tüm bu endişeler en geç Haziran 2023te yapılacak seçimlerin daha erkene alınıp alınmayacağı sorularını beraberinde getiriyor.
Anketler, Erdoğanın Aralık kur krizi döneminde kaybettiği oyları bir miktar geri kazandığını ve AKPnin hala rakiplerinin önünde olduğunu gösteriyor. Ancak oy oranları geçmiş seçimlerin oldukça altında ve bazı anketler TBMM çoğunluğunu ve hatta belki de Cumhurbaşkanlığını bir muhalefet koalisyonuna kaptırılabileceği ihtimalini de açıkça gösteriyor.
Yabancı yatırımcıların ortak noktada buluştukları bir konu ise Erdoğanın seçilememesi halinde Türkiyenin alışılagelmişin dışındaki ekonomi politikaların son bulacağı ve kendilerinin de ülkeye geri döneceği.
Gelişmekte olan piyasa fonu Gramercyden Petar Atanasov, Türkiyenin tüm yatırım yapılabilirliği seçim sonucuna bağlı dedi. Atanasov kendisi gibi bir çok uluslararası yatırımcının, ülkenin ekonomi ve para politikasını yeniden belirleyen bir liderlik değişikliği beklediğini belirtiyor. Atasanav, Bence piyasa sonuna kadar oldukça şüpheci olacak. Son derece belirsiz bir seçim olacak, her şey olabilir dedi.