Almanya Rus doğal gazına ne kadar bağımlı?

Rusya'nın Ukrayna topraklarına ait iki bölgenin bağımsızlığını tanıması üzerine Almanya Başbakanı Olaf Scholz Batılı ülkeler arasında en somut ve en etkili adımlardan birini attı. Scholz, Rus doğal gazını Almanya'ya taşıyacak olan Kuzey Akım 2 boru hattı projesinin faaliyete geçebilmesi için gereken onay sürecinin durdurulması talimatını verdi.

Proje Rusyadan pompalanan doğal gazın Ukraynayı pas geçerek Baltık Denizi üzerinden doğrudan Almanyaya ulaşmasını hedefliyordu. Bu şekilde Almanyaya ulaşacak gaz miktarının da ikiye katlanması amaçlanıyordu.

Şu andaki jeopolitik gerilim içinde Rusyanın Polonyadaki Yamal boru hattı ya da Ukrayna üzerinden gönderdiği doğal gaz ihracatını arttırması pek olası görünmüyor. Bu nedenle projenin durdurulması, Almanyanın gelecekteki doğal gaz ithalatını büyük sıkıntıya sokması anlamına gelebilir.

Almanya ne kadar doğal gaza ihtiyaç duyuyor ve nasıl karşılıyor?
İthalat: Almanya Ekonomik İşler ve İhracat Kontrolü Federal Ofisinin (BAFA) verilerine göre geçtiğimiz yılın rakamlarına baktığımızda Ocak-Ekim 2021 arası dönemde Almanya ihraç edilen ülkeye bakılmaksızın toplam 119 milyon metreküp doğal gaz ithal etti.

Tüketim: Avrupanın en büyük ekonomisi Almanya ihraç ettiği doğal gazın büyük çoğunluğunu kendi kullanıyor. Almaya Enerji ve Su İdaresi Birliğine (BDEW) göre geçtiğimiz yıl iç piyasada 100 milyar metreküp civarında doğal gaz tüketildi.

İç doğal gaz üretimi: Almanya doğal gaz da üretiyor. 1990 yılında zirveye ulaşan iç doğal gaz üretimi şimdi tüketiminin yalnızca yüzde 5ini karşılıyor.

Yeraltı depolama: Ülkenin yeraltı doğal gaz depolama kapasitesi yaklaşık 24 milyar metreküp. Bunun beşte biri Rehdende dolaylı olarak Rus doğal gaz devi Gazproma bağlı Astora depolama firması tarafından tutuluyor. Bu itibarla toplam depolama kapasitesinin Almanyanın yıllık gaz kullanımının çeyreğini karşılaması öngörülüyor. Belçika merkezli Gas Infrastructure Europea göre Almanyanın şu anki yer altı depolarının yaklaşık yüzde 31i dolu.

Rusyanın payı: Alman enerji firması Unipere göre ülke geçen ay doğal gazının yarısını Rusyadan ithal etti. Bu pay aydan aya değişebiliyor. Veri şirketi ICISin analizlerine göre Almanya Aralık 2021de doğal gaz ihtiyacının yüzde 32sini boru hatları vasıtasıyla Rusyadan, yüzde 20sini Norveçten, yüzde 12sini Hollandadan karşıladı, yüzde 22sini ise stoklarından ve kalan kısmını da iç üretimi ve diğer küçük tedarikçilerden elde etti.

Uzmanlar Amanyanın kısa vadede Rusyaya olan doğal gaz bağımlılığını başka kaynaklarla değiştiremeyeceği görüşünde.

Almanya neden doğal gaza ihtiyaç duyuyor?
BDEWye göre Almanyada geçen yıl elektrik üretiminin yüzde 15,3ünde doğal gaz kullanıldı. Durum ısınma konusunda daha dikkat çekici. Çünkü ülkede ev ısınmasının yüzde 41,5i doğal gazdan sağlanıyor. Ayrıca yakıt olmadan üretim yapamayan seramik gibi imalat sanayiinde de doğal gaz kullanılıyor.

Ülkenin doğal gaz ithalatında meydana gelebilecek bir düşüş kısa vadede kömür tüketimini ve komşu ülkelerden tedarikini arttırabilir.

Almanya Rusyadan başka hangi enerji ürünleri ithal ediyor?
Reuters haber ajansına göre Almanya ile Rusya arasında güçlü enerji ortaklığı Soğuk Savaş dönemine dayanıyor ve ikili ilişkilerde yaşanan iniş çıkışlara rağmen günümüze kadar güçlü bir şekilde devam etti.

Ancak Almanya Rusyadan başka ürünler de temin ediyor. BAFAnın Ocak-Ekim 2021 verilerine göre Almanyanın ham petrol ithalatının yüzde 34ü Rusyadan yapıldı.

Alman Kömür İthalatçıları Birliği VDKinin verilerine göre ülkedeki termik santrallere ve çelik üretimine giden taşkömürünün yüzde 53ü Rusyadan geldi.

Gelecekte Almanyanın doğal gaz talebi azalabilir mi?
Almanyanın sera gazı salımını azaltma taahhüdüne uyum göstermesi halinde ülkenin doğal gaza olan bağımlılığı giderek azalabilir. Uzun vadede ısınmak için kullanılan doğal gazın yerini ısı pompaları ve diğer alternatifler alabilir.

Ancak elektrik üretiminde kömür ve nükleer enerjinin yavaş yavaş azaltılması süreciyle birlikte doğal gazdan vazgeçilmesinin daha uzun sürmesi bekleniyor.

Almanyanın gelecekteki doğal gaz tüketimi yenilenebilir enerjinin ne kadar hızlı piyasaya yayılabileceğine ve rüzgar ve güneş gibi yenilenebilir kaynaklardan üretilen düşük salımlı hidrojenin fosil gazların yerine geçip geçemeyeceğine bağlı.

Almanyanın Rusya dışındaki alternatifleri neler olabilir?
Alman hükümetinin Rusyaya olan enerji bağımlılığını azaltmak için elindeki seçeneklerden biri enerji ithalatında çeşitlilik yaratmak. Bunun için Avrupa Birliği, ABD, Katar, Japonya, Azerbaycan gibi ülkelerden sıvılaştırılmış doğal gaz ithalatını arttırmaya yöneldi. Ancak ABnin Asyadaki alıcılarla rekabete girmesi fiyatları yükseltti.

Boru hatları açısından ise Avrupalı tedarik firmalarının Rusya ile 30 yıla kadar otomatik yenilenen sözleşmesi mevcut. Bu sözleşmelerin ne zaman ve hangi koşullarda yenilendiğine dair bilgi paylaşımı taraflara ait ve her zaman yeterince şeffaf olmayabiliyor.