İspanyada bu pazar gerçekleşecek erken genel seçimlerde beş yıldır iktidardaki sol çizgideki partilerin yerini aşırı sağ alabilir.
Azınlık hükümetini oluşturan Sosyalist İşçiler Partisi (PSOE) ve aşırı solcu Unidas Podemos (Birlikte Yapabiliriz) partisinin, 28 Mayısta yapılan bölgesel seçimlerde yenilgiye uğraması üzerine Başbakan Pedro Sanchez aralık ayında gerçekleşecek seçimleri öne çekme kararı aldı.
İspanyolların yaz aylarında tatilde olmalarından dolayı düşük kalacağı tahmin edilen oy verme oranının yüzde 70 civarında olacağı düşünülüyor.
Merkez sağ favori
Kamuoyu yoklamaları, mayıs ayındaki seçimleri önde tamamlayan merkez sağdaki Halkın Partisini (PP) erken seçimler için favori gösteriyor. Ancak anketlere göre, PPnin alacağı oylar tek başına iktidar olmasına yetmeyeceğinden aşırı sağcı Vox partisinin desteğine ihtiyaç duyacak.
Mayıs ayındaki seçimlerde PP ve Vox 140 kent ve yerleşim yerini birlikte yönetme konusunda anlaştı. Ayrıca daha önce ortaklaşa yönetimi sürdürdükleri iki bölgeyi daha kazanmayı başardı. PPnin lideri Alberto Nunez Feijoo ulusal düzeyde de iki partinin işbirliği yapma olasılığını dışlamadı.
Vox neyi savunuyor?
Voxun siyasette güç kazanması, 1975 yılında General Francisco Franconun ölümüyle sona eren 40 yıllık diktatörlüğün ardından aşırı sağın yeniden İspanyol siyasetine dönmesi anlamına geliyor. Kamuoyu yoklamaları, partinin pazar günkü seçimleri üçüncü sırada tamamlayabileceğine işaret ediyor.
Vox, eski bir PP üyesi olan 47 yaşındaki Santiago Abascalın liderliğinde yönetiliyor. Kürtaj hakkına karşı çıkan parti, iklim değişikliğini inkar ediyor, mülteci ve göçmenleri reddediyor ve hükümetin cinsiyete yönelik şiddetle mücadelesine ihtiyaç olmadığını savunuyor.
Franco ilkelerinin kopyası
İngilteredeki King College Londonda İspanyol ve Avrupa Siyaseti ve Toplumu kıdemli okutmanlarından Nagore Calvo Mendizabal, Voxun pazar günkü seçimlerde hükümete girmesini İspanyada demokrasinin geleceği açısından bir tehlike olarak görüyor.
Voxun parti programının Franco rejiminin ilkelerinin kopyası olduğuna dikkati çeken Calvo, Franco dönemindeki merkezi yönetime geri dönme arzusu ile ülkedeki 17 bölgesel yönetimin lağvedilmesini de buna örnek gösteriyor.
Öte yandan Vox-PPnin kuracağı olası bir koalisyon, Avrupa Birliğinde güç kazanan sağ eğilimin İspanyada da hakim olmaya başladığı anlamına geliyor. Calvoya göre son dönemde İsveç, Finlandiya ve İtalyadaki bu eğilim, ABnin göçmen ve iklim politikalarını tehdit ettiğinden, Almanya ve Fransa gibi ülkeler tarafından endişeyle izleniyor.
Sanchizmoya tepki
Avrupa ülkelerinde aşırı sağın güç kazanma nedenleri arasında göçmenlik ve hayat pahalılığı başta geliyor. Ayrıca ulusal işlere karıştığı algısı da ABye karşı hayal kırıklığını körüklüyor.
Madriddeki Complutense Üniversitesinden siyasi iletişim profesörü Maria Jose Canel Crespoya göre İspanyada baskın konu Başbakan Sanchezin onuru üzerine kurulu.
Ana muhalefetteki PP, Haziran 2018den bu yana başbakanlık koltuğunda oturan sosyalist liderin politikalarını Sanchizmo olarak tanımladı ve bunlara karşı basında ve parlamentoda karalama kampanyası başlattı.
Sanchezin ekonomik başarısı seçmeni cezbedebilir mi?
İspanya hem ölümler hem de ekonomik etkiler bakımından Covid-19 salgınından en çok etkilenen ülkelerden biri oldu. Salgın sol koalisyon hükümetinin gücünü ciddi şekilde test ederken, Rusyanın Ukraynayı işgali ve bunun zincirleme mali etkileri hükümeti yeniden sınadı.
Ancak mayıs ayındaki seçimlere giderken Sanchez büyüyen bir ekonomi, düşen işsizlik ve enflasyon, emeklilik ve asgari ücret artışları ve asgari yaşamsal gelirin oluşturulmasıyla gibi başarılara imza attı. Hükümet ayrıca AB ile Rusyanın Ukraynadaki savaşından kaynaklanan tüketici enerji maliyetlerini düşürmesine izin veren bir anlaşma müzakere etti.
Almanya ve İspanyada enflasyon düşüşe geçti
Alınan önlemler milyonlarca insana yardımcı oldu ama görünüşe göre bunlar seçmenlerde sadakat hissi yaratmadı. Kings College Londondan Calvo, sağ kanadın milliyetçi taktiklerinin Sanchezi savunmaya ittiğini, sol koalisyonun övgüye değer ilerici politikalarının ise hükümeti temassız gösterdiğini düşünüyor.
Sumar faktörü
Anket tahminlerini altüst edebilecek bir faktör de İspanyanın son derece popüler çalışma bakanı Yolanda Diazın liderliğini yaptığı, aralarında Podemosun da bulunduğu 15 küçük sol partiden oluşan yeni bir hareket olan Sumar.
Pazar günü Voxu geçerek üçüncü sıraya yerleşmesi halinde Sumar, Sosyalistlere yeni bir koalisyon hükümeti kurması için destek sağlayabilir.
