Maymun çiçeği hastalığı dünyanın bir numaralı gündem konusu oldu. 12 ülkeye sıçrayan hastalıkta vaka sayısı 100’e yaklaştı. İlk vakanın 7 Mayısta görüldüğü İngilterede dün 11 yeni vaka tespit edildi, vaka sayısı 20ye çıktı. İspanyada da 14 yeni vakayla toplam sayı 21i buldu. ABD, Kanada, Belçika, Fransa, Portekiz, İtalya, İsveç, Almanya, Avustralyanın ardından İsrail de ilk vakayı duyurdu.
İsrail Sağlık Bakanlığından yapılan yazılı açıklamada adı açıklanmayan hastanın otuz yaşlarında bir erkek olduğu bildirildi. Açıklamada, hastanın, ülke dışında maymun çiçeği bulaşmış başka bir kişiyle temasta bulunduğu, sağlık durumunun iyi olduğu belirtildi.
Maymun çiçeği virüsü Dünya Sağlık Örgütü’nü de (DSÖ) harekete geçirdi. Acil olarak toplanan örgütten yapılan açıklamada yaz aylarında düzenlenecek festivaller ve partilerle virüsün Avrupa’da yayılmasının hızlanacağı uyarısında bulundu. İngiliz sağlık yetkilileri de birçok vakanın henüz tespit edilmediğini ve vaka sayısının hızla artmasını beklediklerini belirtti. Dünya genelinde teyitli 80 maymun çiçeği vakası olduğunu, 50 vakanın ise inceleme altında olduğunu duyuran DSÖ, denetlemenin artmasına bağlı olarak daha fazla vaka görülebileceği konusunda uyardı.
AŞI TEMİN ETMELİYİZ
Bilim insanları, maymun çiçeği hastalığının Covid-19 gibi bir salgına dönüşmesini beklemezken, çiçek hastalığını yok etmek için kullanılan aşıların maymun çiçeği virüsüne karşı da yüzde 85’e kadar etkili olduğu bildirildi.
Maymun çiçeği salgını konusunda araştırmalarda bulunan ABDdeki Jackson Laboratuvarı Enstitüsünde baş araştırmacı olarak çalışan Prof. Dr. Derya Unutmaz, sosyal medya hesabından şu paylaşımları yaptı: “ABD ilaç kurumu FDA, çiçek hastalığı için geliştirilmiş bir ilacı maymun çiçeği virüsü için onayladı. Eski çiçek aşıları da çok etkili. Vakaların bulaşması oldukça garip olmakla birlikte, korkulacak, endişe edecek bir durum yoktur. Bizim de bir miktar temin etmemiz, her ihtimale karşı faydalı olur.”
Öte yandan Türkiyede henüz maymun çiçeği virüsü tespit edilmedi.
İLK VAKA 1970 YILINDA
Tarihte ilk olarak 1958de maymunda bulunan virüs, insanlar arasında ilk defa 1970te Demokratik Kongo Cumhuriyetinde kayıtlara geçti. Kısa zamanda 11 Afrika ülkesine sıçrayan virüs, Afrikanın dışında ilk olarak 2003te ABDde yayıldı. Daha sonra 2018de İngiltere ve İsrail, 2019da Singapur ve 2021de ABDde, Afrikaya seyahat eden bazı kişilerde maymun çiçeği virüsüne rastlandı. Şimdiye kadar en çok Afrikada etkili olan virüs, 2017de Nijeryada en büyük salgına yol açarken ülkede 200 kişi virüse yakalandı ve vakaların yüzde 3ü hayatını kaybetti.
Endemik bir virüsün neden olduğu nadir hastalıklardan biri olarak bilinen maymun çiçeği, Kongo ve Batı Afrika türü olmak üzere ikiye ayrılıyor. Virüsün Kongo türünün yüzde 10a kadar ölüm riski bulunurken Batı Afrika türünün ise her 2 vakadan birinde yüzde 1 ölüm oranına sahip olduğu biliniyor. Genellikle hayvandan insana ve nadiren insandan insana yakın temasla bulaşan virüs, vücutta yüksek ateş ve kaşıntılı kabarcıklara yol açabiliyor.
VİRÜS NASIL BULAŞIYOR?
BBC Türkçeye konuşan Prof. Dr. Derya Unutmaz, virüsün nasıl bulaştığına dair şunları söyledi:
Maymun çiçeği virüsü insandan insana vücut sıvılarından geçebiliyor, buna solunum yoluyla ağızdan çıkan sıvılar da dahil. Ama bu virüs koronavirüs gibi havada asılı kalabilen bir virüs değil o. Çok yakın bir temasta olmak lazım. Yani enfekte olmuş ve semptom gösteren kişiyle fiziksel bir ilişkide olmanız lazım.
Virüsün bir kuluçka evresi var. Bu kuluçka evresi 21 güne kadar çıkabiliyor. Ama virüs kuluçka devresinde bulaşıcı olmuyor. Bu, bu virüsü koronavirüsten ayıran çok önemli bir özellik. Virüsün bulaşması için semptomların bir miktar başlamış olması lazım.
Virüsün cinsel ilişki sırasında geçme olasılığı da var. Şu son vakaların biraz ona yönelik olduğu da düşünülüyor. Bunun nadir bir durum olduğunu düşünüyoruz.
