Suriye, 2011de patlak veren iç savaştan bu yana toprak bütünlüğünü kaybetmiş durumda. Şu anda, büyük Avrupa ülkeleri ABD ile birlikte Suriyedeki Kürt grupların yanında yer alırken, Rusya ve İran ise Beşşar Esad rejimini doğrudan destekliyor. Çoğunluğu Sünni Müslüman bir ülke olan Türkiyenin Suriye operasyonlarının temel argümanı ise, sınırdan gelecek tehlikeleri önlemek ve Suriyeli Müslümanlarla tarihi ve dini bağları sürdürmek.
Irak Kürtlerinin Körfez savaşlarının ardından özerk yönetim kurmalarıyla, Türkiye’nin Iraklı Araplarla olan kara bağlantısı kesildi. Irak Kürtlerinin ardından Suriye Kürtleri de Türkiye sınırı boyunca “Rojava” olarak da bilinen Kuzey ve Doğu Suriye Özerk Yönetimi’ni kurdular. Gelinen sonuçta Türkiyenin Arap devletleri Irak ve Suriye ile olan yaklaşık bin 300 kilometrelik sınırı şu anda Kürt silahlı grupları tarafından kontrol ediliyor. Türkiye, Irak Kürdistan Bölgesel Yönetimi (IKBY) ile nispeten güçlü bağlar kurdu. Ancak Türkiyenin Suriye sınırı, PKK’nın Suriye uzantısı olan Halk Savunma Birlikleri (YPG) ve onun siyasi ayağı olan Demokratik Birlik Partisi (PYD) tarafından kontrol ediliyor. Türkiye Balkanlar ve Orta Asya’daki Müslüman ve Türk halklar ile sınırlarını kaybederken şu anda da Arap dünyası ile sınırlarını kaybetme tehlikesi ile karşı karşıya.
Öte yandan, Türkiye ve Türkiye destekli muhalif güçler Suriyenin Afrin, El Bab, Azez, Cerablus, Tel Abyad ve Ras al-Ayn kasabalarını kontrol altına alınca, Ankara, Kürt kantonlarının birliğini başarıyla engelledi. Türkiye, 3 milyondan fazla nüfusa sahip İdlib ilini doğrudan kontrol etmezken, şehri kontrol eden cihadçıları Rusya ve Esadın saldırılarından korumaya çalışıyor. Eski ABD Başkanı Donald Trumpın Ekim 2019da ABD birliklerini Kuzey Suriyeden çeken ani hamlesi, Erdoğanın Suriyedeki Kürtlere yönelik saldırısını teşvik etti. ABD ve Kanada ile hemen hemen bütün Avrupa ülkeleri Türkiyeye silah satışını ya istemiyor yada askıya alıyor, neredeyse tüm Arap ülkeleri Türkiyenin Suriyedeki Kürt kasabalarına yönelik askeri saldırılarını kınadı. ABD yönetimi, bölgede İŞİD’e karşı savaşan Araplar, Süryaniler, Ermeniler, Ezidiler, Çerkezler ve Türkmenler gibi bölgedeki diğer yerli etnik halkları içeren Suriye Demokratik Güçlerine (SDG) dönüşen YPGyi de destekliyor.
Rusya ve İran da, Türkiyenin Suriye sınırı boyunca 30 kilometre derinlikteki bir güvenli bölge oluşturarak Türkiyedeki Suriyeli mültecilerin evlerine dönmesine izin veren askeri operasyonuna karşı çıkıyor. Türkiye şu anda yaklaşık 3,5 milyon Suriyeli mülteciye ev sahipliği yapıyor ve Erdoğan hükümeti, özellikle İstanbul, Ankara ve Gaziantep gibi kalabalık şehirlerdekiler olmak üzere, yaklaşık 1 milyon Suriyeliyi Suriyenin kuzeybatı ve kuzeydoğusundaki Türkiye destekli muhalefetin kontrol ettiği kasabalara ve şehirlere göndermeyi planlıyor. Erdoğan hükümeti, bu bölgelerdeki mültecilerin ekonomik durumunu iyileştirmek için ticaret ve sanayi bölgeleri kurmayı ve binalar inşa etmeyi planlıyor. İçişleri Bakanı Süleyman Soylu, 5 Mayısta yaptığı açıklamada, Türkiyenin 40 ila 80 metrekare arasında 250 bin adet blok ev inşa etmeyi hedeflediğini ve yıl sonuna kadar 100 bin konutun alıcılarına teslim edileceğini söyledi. Türkiyenin tartışmalı STKsı İnsani Yardım Vakfı (İHH), İdlib ilinde Ağustos 2016 ile Mart 2017 arasında Türk askeri operasyonunun gerçekleştirildiği bölgede ve Halepin kuzey kırsalında 25 binde fazla konut inşa ettiği medyada yer alıyor.
PTT, Türkiyenin kontrolündeki Suriye kasabaları Azez, Marea, El Bab, Cerablus, Afrin ve Raide Türk çalışanları ve Suriye vatandaşlarına hizmet veriyor. Türk hükümeti aynı zamanda Cerablus, Ezaz, El Bab, Marea ve Raide hastaneler açtı ve Halep ve İdlib kırsalında Türk Telekoma ait baz istasyonları inşa etti. Türk elektrik devi Akenerji, Azezde elektrik santrali, Cerablus ve El Babda da elektrik şebekesi kurdu. Diyanet ise bölgedeki yüzlerce camiyi yeniledi ve şu anda Türk kontrolündeki bölgelerde 200den fazla dini okul eğitimine devam ediyor. Gaziantep Üniversitesi Afrinde eğitim fakülteleri, El Babda İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi, Azazda şeriat bilimleri fakültesini açarken, merkezi Şanlıurfada bulunan Harran Üniversitesi, Haziran 2018de El Babda bir şube açtı.
Balkanlar, uzun yüzyıllar Osmanlı’nın idaresinde idi. Ancak, 1830larda ilk iki Balkan ulus devletinin, Yunanistan ve Sırbistanın kurulmasından ve 20. yüzyılın başlarındaki Türk-Yunanistan Savaşı ve daha sonra Yugoslavyadaki Sovyet egemenliği ve Sırplarla çatışma nedeniyle, milyonlarca Balkan Müslümanı Anadolu’ya göç etti. Bütün bu çatışmalar sonucunda Osmanlı tarihi Balkanlardan büyük ölçüde silindi. Türkiye, bir asır önce Sovyetler Birliğinin kurulmasından sonra Orta Asya Müslüman-Türk milletleriyle olan dini, etnik ve tarihi bağlarını kaybetmişti ve 1990da Ermenistanın kurulmasından bu yana Orta Asya Türk ülkeleriyle kara bağlantısını kaybetti.
AKP yönetimi, Suriyeli muhaliflerle yakın ilişkileri devam ettirmek ve İslam dünyasında Suriyedeki Sünni Arapların koruyucusu olarak görülmek istiyor. Görünen o ki Erdoğan rejimi Suriyedeki etkisini sürdürmek için farklı milletlerden cihatçıları ve Türk askerini bölgede konuşlandırmaya, Suriyeli gençleri paralı asker olarak dünyanın farklı yerlerine göndermeyi ve bir yandan da Suriyede kontrol ettiği yerlerde önemli gelir kaynaklarına el koymaya devam edecek.
