Türkiye ilk kez Avrupa Birliği (AB) savunma anlaşması Daimi Yapılandırılmış İşbirliği (PESCO) bünyesindeki bir projede yer almak için başvuruda bulundu. Proje koordinatörü Hollanda Savunma Bakanlığı Pazartesi günü yaptığı açıklamada, Türkiyenin başvurusunu teyit etti. Daha önce Welt am Sonntag gazetesi diplomatik kaynaklara dayandırdığı haberinde Türkiyenin söz konusu projede yer almak üzere resmen başvurduğunu duyurmuştu.
Türkiyenin katılmak istediği proje, askeri personelin ve askeri teçhizatın Avrupa içinde ve dışında hızlı bir şekilde taşınmasını öngörüyor.
Hollanda Savunma Bakanlığının açıklamasında, Türkiye dışında yine NATO üyesi ABD, Kanada ve Norveçin de projeye katılmak için başvurduğu ve bu ülkelerin başvurularının oybirliğiyle kabul edildiği belirtildi.
Ankaranın katılım talebinin AB üyesi ülkelerin tamamı tarafından onaylanması gerekiyor. Ancak Yunanistan ve Kıbrısın Türkiye ile yakın işbirliğine Akdenizdeki doğal gaz arama faaliyetleri veya Kıbrısın meselesi nedeniyle sıcak bakmayacakları belirtiliyor. NATO üyesi Türkiyenin başvurusunun reddedillemesinin ise Ankara tarafından hakaret olarak anlaşılabileceği endişesi bulunuyor.
Ne içeriyor?Türkiyenin yer almak istediği milyarlık projenin askeri hareket kabiliyetinin iyileştirilmesini içerdiği belirtiliyor. Hollanda, askeri birliklerin ve askeri araç ile teçhizatın Avrupa içinde naklinin iyileştirilmesine dair projeninin koordinasyonunu yürüten üye ülke. Kasım 2020den bu yana projeye AB üyesi olmayan ülkeler de katılabiliyor.
Avrupa Birliği dönem başkanlığını Almanyanın yönettiği 2020nin ikinci yarısında, AB üyesi olmayan ülkelerin de PESCO projelerinde yer alabilmesinin önünü açan düzenleme sunulmuş ve kabul edilmişti. AB üyesi olmayan ülkelerin belli siyasi, yasal ve maddi kriterleri yerine getirmesi şartıyla projelere dahil olması mümkün. Bu kriterlerin başında da söz konusu ülkenin ABnin değerlerini paylaşması, ayrıca AB ülkeleri ile iyi komşuluk ilişkileri ilkeleri çerçevesinde davranması, ortak güvenlik ve savunma çıkarlarıyla çelişecek adımlar atmaması şartı bulunuyor. PESCO 24 AB üyesi ülkesi müşterekliğinde yürütülüyor.
Mayıs ayı başında Brükselde düzenlenen AB ülkeleri savunma bakanları toplantısında Türkiyenin dahil olmak istediği projeye ABD, Kanada ve Norveçin de katılabilmesi yönünde izin çıkmıştı. PESCO projeleri, katılımcı ülkelerin tamamı veya bir kısmının iştiraki ile yürütülebiliyor. AB Konseyi de projeye dahil olmak isteyen AB üyesi olmayan ülkelerin gerekli şartları yerine getirip getirmediğini denetlemekle yükümlü. 2017 yılında kurulan PESCO, proje üyesi ülkelere savunma kabiliyetlerini işbirliği içinde geliştirme, operasyonel hazırlık yürütme ve askeri kuvvetlerin katkılarını artırma imkanı tanıyor. PESCO kapsamında şu ana kadar eğitim, kara formasyon sistemleri, deniz ve hava sistemleri, siber güvenlik gibi alanlarda biri tamamlanmış, 46 da süren proje bulunuyor.
Kıbrıs ve Yunanistanın tepkisi ne olacak?Geçen yıl Doğu Akdeniz’deki gerilimlerin yaşandığı göz önünde bulundurulduğunda Türkiyenin AB’nin ortak savunma projesine iştirak için başvuruda bulunmasına Yunanistan ile Kıbrıs Cumhuriyetinin tepkisinin ne olacağı merak konusu. Konuyu ilk kez gündeme getiren Welt am Sonntag gazetesine konuşan, adını vermek istemeyen diplomatlar, Türkiye ile PESCO çerçevesinde yapılacak bir işbirliğinin AB ile NATO arasındaki işbirliğini iyileştirimesi dışında Türkiye ile Kıbrıs ve Yunanistan arasında da normalleşme sağlamasını umut ediyoruz dedi.
PESCO, Avrupa Birliğinin güvenlik ve savunma alanındaki hareket kabiliyetini iyileştirme ve söz konusu alanlardaki zaafiyetin kapatılması amacını hedefliyor. Avrupada askeri birliklerle araç ve teçhizatların nakliye ve hareketliliğini kapsayan ve Türkiyenin de dahil olmak üzere başvurduğu iddia edilen proje 46 PESCO projesinden sadece biri. Söz konusu 46 projeden altısının koordinasyonunu Almanya yürütüyor.
