İktisatçılar, TÜİK’in açıkladığı verileri gerçekçi bulmuyor. Kurum ocak ayının başında yıllık enflasyonu yüzde 36,08 olarak duyurmuştu. Ancak ENAG’ın hesaplamasına göre bu oran yüzde 80’i aşıyor.
ENAG enflasyon verileriyle ilgili, metotları zaman zaman kamuoyunda tepki çeken TÜİK’ten farklı bir hesaplama yönetimi kullanıyor. Bu doğrultuda akademisyenlerle birlikte çalışmalar yapıyor.
TÜİK, ‘kurumu itibarsızlaştırdığı’ gerekçesiyle daha önce ENAG hakkında suç duyurusunda da bulunmuştu.
BBC Türkçe’ye konuşan TÜİK yetkilileri ENAG’ın bazı hesaplamalarına ‘anlam vermediklerini’ belirtti.
Bir yetkili bu konuda şunları söyledi: “Örneğin 3 Ocak’taki bültenlerinde ev eşyasındaki artış oranı yüzde 1,98 gözüküyor. Ama aynı bültende, alt grup enflasyon oranlarındaki ev eşyalarına bakarsak yüzde 1,98 rakamının daha yüksek çıkması gerekirdi.”
KİRADA YALNIZCA BELİRLİ KONUTLAR TAKİP EDİLİYORUMUŞ
Yine bir başka tartışma da kira artış oranlarıyla ilgili.
Bahçeşehir Üniversitesi Ekonomik ve Toplumsal Araştırmalar Merkezi (BETAM), aralık ayında Türkiye’de son bir yıllık kira artış oranını yüzde 63,7 olarak hesapladı.
Bu, TÜİK’in hesapladığı kira artış oranının yaklaşık beş katı.
Peki özellikle büyükşehirlerde yaşayanlar arasında yaygın bir “Kiralar uçtu” görüşü varken TÜİK’in hesapladığı rakam BETAM’ınkinden neden bu kadar farklı?
TÜİK yetkilileri burada önemli bir yöntem farkı olduğunu, BETAM’ın sahibinden.com internet sitesi üzerinden yeni kiraya çıkan evlere bakarak hesaplama yaptığını kendilerinin ise belli konutlar belirleyip o konutlardaki kira değişimini takip ettiklerini söylüyor.
Kurumun sisteminde bu kapsamda 81 ilden 4200 adres bulunuyor.
İKİNCİ EL ARABA FİYATLARINA BAKMIYORLARMIŞ
TÜİK verilerine göre Kasım ayında benzinli otomobillerde yüzde 6,4, dizel otomobillerde yüzde 12,1 fiyat artışı oldu. Halbuki bu dönem sektör temsilcilerine göre araçların çok daha fazla zamlandığı bir dönemdi.
TÜİK Başkanı Sait Erdal Dinçer 15 Aralık 2020’de otomobil fiyatlarındaki artışın tespitinde yeni bir uygulamaya gidileceğini söylemişti.
Kurdaki hızlı yükselişle birlikte araç fiyatlarında yüzde 30 ila 50 artışlar görülüyor. Ancak son dönemde verilerinin ‘makyajlı‘ olduğu gerekçesiyle eleştirilen TÜİK, ekim ayı raporunda otomobil fiyatlarını sabit tutmuş, kasımdaysa yüzde 10’luk bir artış göstermişti.
Uzmanlarsa enflasyon verilerini, özellikle de kurun hızla arttığı bir dönemde verilerde otomobil fiyatlarının sabit kalmasını açıklamakta zorlandıklarını dile getirmişti.
Ekonomi yazarı Alaattin Aktaş ise bu durumu Dünya gazetesindeki köşesinde iki yazıyla gündeme getirmiş, “TÜİK’in TÜFE hesaplaması gerçeklerden tümüyle uzaktır” demişti.
Bu yazılarından sonra TÜİK Başkanı Dinçer’in kendisini aradığını belirten Aktaş, yazısında, şunları kaydetmişti: “TÜİK, TÜFE’nin görece çok düşük bir artış oranı vermesine ve güvenilirliğinin iyice zayıflamasına yol açan bu sorunu aşmak için bu ay yeni bir fiyat derleme uygulamasına geçti. Artık otomobil fiyatları, satış yapılıp fatura kesildiği an Gelir İdaresi Başkanlığı’na (GİB) ulaşan bilgilerden takip edilecek. Böylece otomobil satışlarının atlanması söz konusu olmayacak ve endekse doğru fiyat artışının yansıtılması mümkün hale gelecek.”
BBC’ye konuşan yetkililerin aktardığına göre, aralık ayından itibaren araba satışlarında bayilerden alınan bilgi değil Gelir İdaresi Başkanlığı’nın verileri kullanılmaya başlanmış. Bu arada kendilerinin ikinci el araba fiyatlarını derlemediklerini de eklediler.
