Çinde ortaya çıkan Koronavirüs 170 kişinin ölümüne neden oldu, binlerce kişiyi etkiledi. Yeni virüsün tedavisi de, aşısı da bulunmuyor. Tıp dünyasında bu tip belirsiz durumlar daha önce de görülmüştü.
Son beş yılda Ebola salgını, Zika salgını ve yine bir Koronavirüs olan MERS (Ortadoğu Solunum Yetmezliği) salgını yaşandı. Yeni virüs de şimdilik sadece 2019-nCoV olarak biliniyor.
Ama tedavi amaçlı aşı gelişiminin yıllar sürdüğü diğer salgınların aksine, bu yeni virüsün yayılmasını önlemeye karşı aşı geliştirme süreci, tespit edilmesinden saatler sonra başladı.
BBC Türkçedeki habere göre, Çinli yetkililer yeni virüsün genetik kodunu hızla açığa çıkardı. Bu bilgi, virüsün nereden geldiğini, yayıldıkça ne gibi değişimlere uğradığını ve insanların korunması için ne gibi adımlar atması gerektiğini anlamaya yardımcı oldu.
Teknolojik ilerlemeler ve dünya genelinde hükümetlerin salgına karşı araştırma fonlarını artırma kararlarıyla, bilim insanları hızla harekete geçebildi.
San Diegodaki Inovio adlı laboratuvarda çalışan bilim insanları yeni virüse karşı aşı geliştirebilmek için yeni tür bir DNA teknolojisi kullanıyor. Şimdilik adı INO-4800. İnsanlar üzerinde deneme planlarına yaz başında başlayacaklar.
ÜÇ SAAT İÇİNDE BİR AŞI TASARLANDI
Inovioda araştırma ve geliştirme departmanı başkan yardımcısı Kate Broderick çalışmalarını anlatıyor:
Çinin virüsün DNA dizilimini vermesiyle laboratuvarın bilgisayar teknolojisi aracılığıyla sisteme yerleştirip üç saat içinde bir aşı tasarlayabildik. DNA tıbbı aşılarımızda, vücudun en güçlü tepkiyi vereceğine inandığımız patojenin özel kısımlarını hedef alma amacıyla, DNA dizilimini kullanmak yeni bir yöntem. Daha sonra, aşının fabrikası olarak hastanın kendi hücrelerini kullanıyoruz, vücudun kendi doğal tepki mekanizmasını güçlendiriyoruz.
Inovio, insanlar üzerinde yapılacak denemelerin başarılı olması durumunda daha geniş çaplı denemeler yapılabileceğini, yılsonuna kadar Çindeki salgında kullanılabileceğini söylüyor.
O zamana kadar salgının sona erip ermeyeceğini tahmin etmek imkânsız. Ama Inovionun zamanlaması planlar doğrultusunda ilerlerse şirket, yeni aşının bir salgın durumunda en hızlı geliştirilmiş aşı olacağını söylüyor.
Benzer bir virüs olan SARSın çıktığı 2002 yılında Çin olup bitenlerle ilgili dünyayı bilgilendirmekte hızlı davranmamıştı. Dolayısıyla aşı geliştirme çalışmaları, salgın neredeyse sona erdiğinde başlamıştı.
Bu laboratuvarlardaki çalışmalar Cepi (Salgın Hazırlık Innovations Koalisyonu) tarafından finanse ediliyor. Cepi, tüm dünya genelinde hükümetler ve yardım kuruluşlarından oluşuyor.
Cepi, Batı Afrikadaki Ebola salgını sonrası yeni virüslere karşı aşı gelişimini hızlandırma amacıyla kurulmuştu.
Cepide aşı araştırma ve geliştirme müdürü Dr. Melanie Saville, Görevimiz salgınların insanlığa tehdit oluşturmasını engellemek ve yeni ortaya çıkan bulaşıcı hastalıklara karşı aşılar geliştirmek dedi.
MOLEKÜLER KELEPÇE
Cepi, yeni ortaya çıkan Koronavirüse karşı aşı gelişimi için de iki program finanse ediyor.
Queensland Üniversitesi, moleküler kelepçe aşısı üzerinde çalışıyor. Araştırmacılar yeni aşının çoklu viral patojenlere karşı hedefe odaklı ve hızlı yanıt verebileceğini söylüyor.
Massachusettsteki Moderna INC adlı araştırma şirketi de ABD Ulusal Alerji ve Bulaşıcı Hastalıklar Enstitüsüyle güçlerini birleştirip araştırmalarını hızlandırdı.
Dünya Sağlık Örgütü (WHO), yeni aşı için küresel yürütülen araştırmaları koordine ediyor. WHO, aralarında Cepinin desteklediği üç merkezin de bulunduğu bazı araştırma merkezlerindeki gelişimleri de yakından takip ediyor.
Her ne kadar yeni Koronavirüse karşı aşı geliştirme çabaları artsa da, araştırmalar hala erken aşamada. Klinik deneyler zaman alır ve en etkili olduğu dönemler de salgının yaşandığı dönemlerdir.
Yeni geliştirilen aşıların Çindeki salgında kullanılabilecek kadar güvenli ve etkili olacağının da garantisi yok.
WHOnun Sağlık Acil Durum programında görevli Ana Maria Henao-Restrepo gelişmeleri anlatıyor:
Hangi aşı adayının önce test edilmesine ilişkin alınacak kararlarla ilgili bir çerçeve geliştirdik. Uzmanlar, kabul edilir bir güvenlik profili, uygun bağışıklık yanıtı, aşı dozlarının yeterliliği dâhil bir dizi kriteri değerlendirecek. Hastalığı, haznesini, nasıl geçtiğini ve klinik şiddetini anlamak, etkin karşı yöntemler geliştirmek salgının kontrol altına alınması için önemli.
WHO, gelecek günlerde hangi aşının insanlar üzerinde test edilebileceğine karar verecek.
