TÜRKMEN TERZİ
Arka arkaya üç parlamento seçimini kazanarak ülkesinin siyasi tarihinde bir ilke imza atan Arnavutlukun karizmatik Başbakanı Edi Rama, Türkiyenin otokratik lideri Recep Tayyip Erdoğan ile kişisel bir dostluk kurmak için çok büyük gayret sarfediyor. Arnavutluk hükümetinin Hizmet Hareketi’ne bağlı bazı okulları sürpriz kapatma kararı Ramanın Erdoğanın cazip tekliflerine direnemediğinin açık bir göstergesi.
Nüfusları üç milyondan az olan Arnavutlar, Güneydoğu Avrupa’nın yerli halklarındandır ve Osmanlı Türklerine karşı da dahil olmak üzere tarih boyunca yabancıların saldırılarına karşı gösterdikleri güçlü direnişlerinden son derece gurur duymaya devam etmektedirler. Erdoğanın Adalet ve Kalkınma Partisi (AKP), farklı kıtalardaki birçok hükümeti Hizmete bağlı okulları kapatmaya ikna etmeyi başarırken Rama, Erdoğanın, ülkesindeki Hizmet gönüllülerine baskı yapması yönündeki taleplerini başlangıçta reddetti. Arnavutluk Sosyalist Partisi lideri Rama, Erdoğan’ın Ocak ayındaki ziyareti esnasında yerli bir gazetecinin, “Gülen Cemaati’ne ait okulları kapatacak mısınız? sorusuna, “Türkiye Cumhurbaşkanı ve Türkiye Cumhuriyetinin bize hiçbir borcu olmadığı gibi, bizim de Türkiye ve Türkiye Cumhurbaşkanına da herhangi bir borcumuz yoktur... sözleri ile Erdoğan’ın ülkesinin içişlerine karışmasını kibar ve onurlu bir dille reddetmişti.
Erdoğan, Arnavutluk ziyareti sırasında Arnavutluk parlamentosuna hitaben yaptığı konuşmada Hizmet hareketini sert bir şekilde eleştirmişti. Erdoğanın konuşması “ yabancı bir lider tarafından Arnavutluk’un içişlerine müdahale girişimi” olarak algılandı ve Rama, eleştirilere cevap vermek için bir Arnavutluk televizyonunda yaptığı konuşmasında, “Hizmet destekçilerinin Arnavutluka tehdit oluşturduğuna dair hiçbir kanıt olmadığını”söyledi. Rama ve Erdoğan, iki ülke arasında afet ve acil durum yönetimi, medya, devlet arşivleri, kültür-sanat, güvenlik, gençlik ve spor alanlarında bir dizi anlaşmanın imza törenine katılmıştı. Ayrıca Rama, Erdoğanın özel konuğu olarak 9 Ağustosta Konya ilinde düzenlenen 5. İslami Dayanışma Oyunlarının açılış törenine Azerbaycanlı, Filistinli, Cezayirli ve KKTC’li mevkidaşlarıyla birlikte katıldı.
Ertesi gün, Rama ve Erdoğanın Ankaradaki cumhurbaşkanlığı köşkünde bir saatten fazla sürdüğü bildirilen basına kapalı bir görüşme gerçekleştirdiği bildirildi. Cumhurbaşkanlığı Külliyesi görüşmenin ayrıntılarını açıklamadı. Arnavutluk başbakanı, Mart ayında da Antalya Diplomasi Forumunun oturum arasında Erdoğan ile bir araya geldi. Görünen o ki, tüm bu kapalı kapılar ardındaki toplantılardan sonra, Erdoğan sonunda Ramayı Hizmet’e bağlı okulları kapatmaya ikna etmeyi başardı. Ağustos’taki Erdoğan ve Rama görüşmesinin ardından iki ay geçmeden, 23 Eylülde Ramanın eğitim bakanı Evis Kushi okulların kapatıldığını duyurdu.
Halkın tepkisi ve öğrenci protestolarının ardından Kushi, Facebookta “[Mehmet Akif Koleji] 2022-2023 eğitim öğretim yılına Eğitim ve Spor Bakanlığı tarafından onaylanmayan başka bir yer ve ortamda başladı...” Ancak Mehmet Akif Kolejinden yapılan açıklamaya göre, okul yönetimi kapatma kararını sadece medyadan öğrendi ve buna itiraz etmek için yasal adımlar atmayı planlıyor.
Türkiye, 51 kişinin hayatını kaybettiği, 900den fazla kişi yaralandığı 2019da 6.4 büyüklüğündeki depremde evsiz kalan Arnavutlar için 42 milyon avro tutarında 522 dairelik bir apartman kompleksinin inşasını finanse etti v Erdoğan ile Rama dairelerin devir teslim törenine katıldı. Geçen Ağustos ayında yaptığı bir konuşmada Başbakan Rama, COVID-19 pandemisin zirve yaptığı dönemlerde, aşı için Avrupa Birliği’nin (AB) değil Erdoğan’ın kapısını çaldıklarını söylemiş, AB’yi aşı milliyetçiliği yaptığı için sert bir dille eleştirmişti.
Rama, komünizm dönemi sonrası Arnavutlukta açılan ve üç dilde eğitim veren Hizmet gönüllülerinin açtığı ülkenin ilk özel okullarını kapatmak için öne sürdüğü komik argümanlarla, birçok Arnavuttan eleştiri aldı. Tiran Üniversitesi Profesörlerinden Ervin Goci, kapatma kararı ile eğitimin siyasallaştırıldığını söyledi ve bir başka profesör Erlis Cela ise, kolejin, Türkiye Cumhurbaşkanı Erdoğan böyle emrettiği için kapatıldığını söyledi.
Erdoğanın Ocak ayında Arnavutluka yaptığı ziyaretten bu yana Rama, Erdoğana dostum diyor ve bunun bir dostluktan daha fazlası olduğunu ve kardeşlik olduğunu söyleyerek daha da ileri gidiyor. Görünen o ki, Ramanın Erdoğan ile yakın ilişkisi meyvesini veriyor. Çünkü Rama hükümeti, komşularından herhangi bir saldırı tehdidi almamasına rağmen Erdoğanın damadı Selçuk Bayraktar’ın sahibi olduğu Türk yapımı Bayraktar insansız hava araçlarını sipariş etti. Rama, drone anlaşmasının 6 milyon dolar değerinde olduğunu söyledi.
Aynen Erdoğan gibi Rama’da bir çok yolsuzluk suçlaması ile karşı karşıya. Arnavut muhalefet lideri Lulzim Başa, Ramayı, ödenmemiş vergiler yoluyla Arnavutlukun ARMO rafinerisi yöneticisine yasadışı bir şekilde 50 milyon avro bağışlamakla suçladı. Bununla birlikte, Ramanın en yakın arkadaşlarından biri, yolsuzluk, uyuşturucu kaçakçılığı ve bir suç grubunun üyesi olma suçlamalarından 12 yıl hapis cezasına çarptırıldı.
Arnavutluk bir NATO üyesi ve Türkiye için bu ülke tarihi, kültürel ve ekonomik bağları nedeniyle, Balkan Yarımadası’nda önemli bir müttefik. Ancak Ramanın otokrat Erdoğan ile kişisel dostluğu, ülkesinin Avrupa Birliği üyelik sürecine yardımcı olmayacak. Başbakanı Rama, Arnavutluktaki en iyi eğitim kurumlarından birini kapatarak ülkesinin demokratik dünyadaki imajını şimdiden zedeledi.
Osmanlı Türkleri Arnavutlukta 527 yıl hüküm sürdü ve birçok önemli paşa ve sadrazam Arnavut kökenli. İroni şudur ki, Arnavutluktaki Türk kolejlerine verilen isim olan Mehmet Akif de bir Arnavuttu. Görünüşe göre Edi Rama, Avrupa Birliği üyeliğine “Sultan” Erdoğanın paşası olmaktan daha az istekli.
