Hazine ve Maliye Bakanı Berat Albayrakın istifasının ardından Türk Lirası, yüzde 6ya yakın değer kazanırken, piyasa oyuncuları ve analistler, döviz rezervlerinde görülen erimenin bundan sonraki dönemde öncelikle ele alınması gereken konular arasında olduğunu söylüyor.
Analistler ve stratejistler, ekonomi yönetimindeki değişikliklerin ardından yapısal reformların yeniden gündeme gelmesi ve rezervler konusunda politika değişikliğine gidilmesi gerektiğini belirtiyor.
Albayrakın yanı sıra hafta sonunda yayımlanan Cumhurbaşkanı Kararı ile Merkez Bankası Başkanı Murat Uysalın yerine eski Maliye Bakanı Naci Ağbal atandı.
Bloomberg haber ajansı, Albayrakın istifasının arkasında döviz rezervlerindeki düşüşün etkili olduğuna dair bazı iddialar dolaştığını bildirdi.
Financial Times gazetesi de, Albayrak yönetimi altında Türk Lirasının gördüğü sert değer kaybını engellemek için piyasaya yüklü miktarlarda dolar satışı yapıldığını ve bunun sonucunda da döviz rezervlerinde ciddi bir erime görüldüğünü belirtti.
Türkiyenin sahip olduğu rezervlerin durumu bir süredir piyasalarda kaygılandıran unsurlar arasında yer alıyordu.
Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankasının (TCMB) son açıkladığı verilere göre, 30 Ekimde sona eren hafta net uluslararası rezerv miktarı 18,93 milyar dolara geriledi.
Ancak ekonomistler ve piyasa uzmanları, swap işlemleri çıkartıldığında net rezervlerin ekside olduğunu ifade ediyor.
Döviz rezervi neden önemli?Türkiyede altın ve döviz rezervlerini saklamak ve yönetmekle yükümlü olan kurum Merkez Bankası.
TCMBnin internet sitesinde döviz rezervlerinin seviyesi, özellikle de gelişmekte olan ülke ekonomilerinde karşılaşılabilecek iç ve dış şokların oluşturduğu olumsuzlukların giderilmesi, dış borç servisinin düzenli olarak gerçekleştirilmesi ve uluslararası finans çevreleri ile piyasalarda, ülkeye duyulan güvenin artması açısından büyük önem taşıdığı belirtiliyor.
Net rezerv ise kısaca Merkez Bankasının döviz yükümlülükleri ve kendisinde emaneten duran dövizler çıkartıldığında elinde kalan, kullanabileceği miktar anlamına geliyor.
Net döviz rezervinde son durum ne?Analistler, Türkiyenin net döviz rezervinin eksiye düştüğünü hesaplıyor.
Ekonomist Mahfi Eğilmez, ekim sonunda kendi blogunda yayımladığı bir tabloda, swaplar hariç net döviz rezervinin eylül ayında 39,6 milyar dolar ekside olduğunu belirtti.
Eğilmezin TCMB verilerine dayanarak hazırladığı tabloda, net rezervler Eylül 2019da 20,6 milyar dolar artıda görünüyor.
Londra merkezli BlueBay varlık yönetimi şirketi gelişen piyasalar stratejisti Tim Ash ise net rezervleri tam olarak hesaplamanın zor olduğunu ancak şu an itibarıyla Türkiyenin net rezervlerinin yaklaşık 50 milyar dolar eksiye düşmüş olabileceğini söyledi.
Ash, hiçbir merkez bankasının piyasa tarafından borç ödeyebilme gücünün ve kredi verilebilirliğinin sorgulanmasını istemeyeceğini, bunun da bir risk unsuru olarak o ülkenin para birimi ve varlıklarını olumsuz etkileyebileceğini söyledi.
BBC Türkçeye konuşan Ash, (Yeni yönetimin), elinde olmayan rezervleri kur seviyesini korumak için harcamayı bırakması ve yüksek enflasyon risklerinin karşısında elinde lira olanların kazanç elde etmesini sağlamak için politika faizlerini artırması gerekiyor dedi.
Döviz rezervindeki bu düşüşün nedeni ne?Piyasa uzmanları, bu düşüşün nedeninin Türkiyenin liradaki değer kaybını engellemek için rezervlerdeki dövizleri satmasına bağlıyor.
Dövizi düşürmek için rezervlerin kullanıldığı iddialarıyla Türkiyedeki yetkili makamlardan herhangi bir açıklama yapılmış değil.
Ancak Albayrak, Mayıs ayında yatırımcılarla yaptığı telekonferansta Türkiyenin yeterli miktarda döviz rezervine sahip olduğunu söylemişti.
Uluslararası yatırım bankası Goldman Sachs, liradaki düşüşü durdurmak için yalnızca Ağustos ayında 16 milyar dolarlık döviz satışı yapıldığının tahmin edildiğini belirtti.
Reuters haber ajansı da, işlemcilerin hesaplamalarına göre, yalnızca yılın ilk dört aylık bölümünde rezervler kullanılarak 32 milyar dolarlık döviz satışı gerçekleştirildiğini, yılın bu dönemine kadar toplam satış miktarının da 100 milyar dolara ulaştığını bildirdi.
Analistler, rezervlerden döviz satışının 2019dan bu yana devam ettiğini ancak bunun liradaki değer kaybını durdurmaya yetmediğini söylüyor.
Bu durum neden kaygılandırıyor
Döviz rezervleri, bir ülkenin bir yandan dış borç ödemesinde elini rahatlatırken, diğer yandan da gerekmesi halinde elinin altında harcayabileceği bir kaynak olması açısından önem taşıyor.
Ekonomistler, piyasada genel kural olarak net rezervlerin üç aylık ithalatı karşılayacak miktarda olmasının beklendiğini belirtiyor.
Son dönemde, Türkiyenin döviz rezervlerinin gelinen mevcut durumda bu miktarın altına düştüğü öne sürülüyor.
Societe Generaleden Gelişmekte Olan Piyasalar Stratejisti Phoenix Kalen, Türkiyenin döviz rezervlerinin, son üç ayda yapması beklenen toplam ithalatının altında olduğunu belirterek, Türkiyenin döviz rezervleri ithalatını karşılamaya yeterli düzeyde değil dedi.
Türkiyede kamu ve özel sektörün yılsonuna kadar 13,3 milyar dolarlık borç geri ödemesi yapması gerekiyor. Bunun 3,7 milyar dolarlık kısmının da Kasım ayı içerisinde yapılması öngörülüyor.
Ekonominin yavaşlaması durumunda TCMBnin elindeki rezervleri borç ödemesinde tampon olarak kullanmasının gerekebileceği vurgulanıyor.
