Cumhurbaşkanı ve AKP Genel Başkanı Tayyip Erdoğan, tutuklu bulunan iş insanı Osman Kavalanın “derhal serbest bırakılması” için çağrıda bulunan, aralarında ABD, Fransa ve Almanyanın da olduğu 10 ülkenin büyükelçileri hakkında Dışişleri Bakanı Mevlüt Çavuşoğluna 10 büyükelçinin bir an önce istenmeyen adam ilan edilmesi talimatı verdiğini söylemesi dünya basınında geniş yer buldu.
Birçok farklı haber sitesi Erdoğanın potansiyel bir diplomatik krize yol açabilecek ifadelerini öne çıkarırken, uluslararası ajanslar da haberi son dakika koduyla geçti. Kavala ile ilgili açıklamada ABD, Fransa, Almanya, Hollanda, İsveç, Norveç, Finlandiya, Danimarka, Kanada ve Yeni Zelandanın Türkiye büyükelçilerinin imzaları yer alıyordu.
Britanya devlet haber ajansı BBC, Erdoğanın açıklamasından sonra ne olacağının bilinmediğini ifade etti. Haberin altında BBC Türkçeden Ece Göksedefin Çok cesur bir hamle başlıklı analizi yer aldı. Göksedef, Bu çok cesur bir hamle, büyük ihtimalle bir güç gösterme hamlesi, özellikle seçimlerden 1.5 yıl önce yapıldığını düşünürsek iç politika için. Bazı analistler söylemin iç politikaya yönelik olduğunu düşünüyor. Bazıları ise Erdoğanın cidden söylediğini yapma konusunda ciddi olduğuna inanıyor. Göreceğiz. yazdı.
Dünyanın en çok abonesi bulunan haber ajanslarından Reuters da açıklamaları abonelerine son dakika koduyla geçerken, haberde Norveç Dışişleri Bakanlığının kendilerine yaptığı açıklamaya yer verdi. Norveç Dışişleri Bakanlığı, Türkiyenin konuyla ilgili kendilerine bilgilendirme yapmadığını belirtirken, Bizim büyükelçimiz sınır dışı edilmeyi hak edecek hiçbir şey yapmadı dedi.
Reuters ayrıca Kavalanın Bu şartlar altında adil bir yargılama yapılmasına imkân kalmadığından, bundan sonra duruşmalara katılmamın anlamsız olacağına inanıyorum açıklamasına yer verdi.
Britanyanın önde gelen gazetelerinden The Guardian da Erdoğanın açıklamalarını Reuterstan alıp uzun süre internet sitesinin manşet bölümünde tuttu.
ABD gazetesi New York Timesın İstanbul Büro Şefi Carlotta Gall, konuyla ilgili olarak yazdığı haberde, Erdoğanın açıklamalarının Batıyla soğuk ilişkilere dönüşü işaret edebileceğini ifade etti. Haberde Erdoğanın son zamanlarda Türkiyedeki kötü ekonomik durum nedeniyle Batı ile ilişkileri düzeltmeye çalıştığı ifade edildi.
Gall, 10 büyükelçinin yaptığı açıklamanın arkasındaki itici gücün Biden hükümeti olduğunu ifade etti.
Rus devlet haber ajansı RIA Novosti de haberi aboneleriyle son dakika olarak paylaştı. Geçen haftalarda genel yayın yönetmeni Dimitri Muratovun Nobel Barış Ödülüne layık görüldüğü Novaya Gazeta da haberi RIAdan alarak, Erdoğan, insan hakları savunucusu Kavalanın serbest bırakılması için açıklama yapan on ülkenin büyükelçilerinin sınır dışı edilmesi için çağrı yaptı başlığıyla duyurdu.
Fransız Le Monde gazetesi, Cumhurbaşkanı Erdoğanın 10 büyükelçinin istenmeyen kişi ilan edilmesine yönelik açıklamasını Erdoğan, Batıyla bilek güreşinde 10 büyükelçinin sınır dışı edilmesini istiyor başlıklı bir haberle aktardı. Erdoğanın sınır dışı edilmesini istediği büyükelçilerin Osman Kavalanın serbest bırakılması için çağrı yaptığı hatırlatılan haberde Bu iş insanı Türk hükûmetinin sevilmeyen insanı hâline geldi ve dört yıldır tutuklu yargılanıyor ifadeleri yer aldı. Haberde, Türkiyenin Osman Kavala davası nedeniyle Avrupa Konseyinden yaptırım kararı alabileceği de hatırlatıldı.
Fransız Le Figaro gazetesi ise, 10 büyükelçinin sınır dışı edilme ihtimalini aktardığı haberde, bir kişinin istenmeyen adam ilan edilmesinin uluslararası ilişkilerde nadir başvurulan bir yöntem olduğu aktarıldı. Haberde, CHP lideri Kemal Kılıçdaroğlunun Erdoğanın büyükelçilere ilişkin açıklamalarının ülkeyi uçuruma sürüklediği yönündeki tepkisine yer verildi.
Financial Times gazetesi, Cumhurbaşkanı Erdoğanın 10 büyükelçiyi persona non grata ilan etme yönündeki açıklamasının, Türkiyenin Avrupa ve ABD ile hâlihazırda gerilmiş olan ilişkisinde yeni bir dibe ulaşma riski oluşturduğunu aktardı. Erdoğanın Osman Kavala için açıklama yapan 10 ülke büyükelçisine sınır dışı tehdidini yinelediği belirtilen haberde Bu karar Ankaranın Washington ve AB ile ilişkileri tamir etme yönündeki son çabalarını baltalayabilir, son haftalarda sert bir şekilde düşen Türk Lirası üzerinde daha ağır bir yük oluşturabilir ifadeleri yer aldı. Haberde Washington Enstitüsünden Soner Çağaptayın değerlendirmesine yer verildi. Çağaptay kararı Türk standartlarına göre bile delice. Bence Erdoğan, Türk ekonomisinin düzelemeyecek kadar kötüleştiğini fark etti. İşleri iyileştirmek yerine Batıyı suçlamak istiyor sözleriyle değerlendirdi.
Alman Die Welt gazetesi de, büyükelçilerin açıklamasının ardından gerilimin tırmanmaya devam ettiğini belirtti. Almanya Dışişleri Bakanlığı, diğer 9 ülkenin dışişleri bakanlıkları ile yoğun temas halinde olduklarını söyledi.
AKP Genel Başkanı ve Cumhurbaşkanı ne demişti?
Erdoğan, cumartesi günü Eskişehirde toplu açılış töreninde yaptığı açıklamada, Kavala dediğin Sorosun Türkiye şubesi. 10 büyükelçi onun için Dışişleri Bakanlığına geliyor. Bu ne terbiyesizliktir ya? Siz burayı ne zannediyorsunuz? Burası Türkiye, Türkiye! Burada kalkıp da Dışişlerine gelip talimat verme gibi bir yola giremezsiniz. Gerekli talimatı ben de Dışişleri Bakanımıza verdim. Bu 10 tane büyükelçinin bir an önce istenmeyen adam ilan edilmelerini hemen halledeceksiniz dedim. Zira, bunlar Türkiyeyi tanıyacaklar, anlayacaklar, bilecekler. Türkiyeyi bilmedikleri, anlamadıkları gün burayı terk edecekler demişti.
Büyükelçiliklerin açıklamasında ne vardı?
10 büyükelçiliğin açıklamasında şu ifadeler yer alıyordu:
Osman Kavala’nın tutuklanmasının üzerinden dört yıl geçti. Davanın, farklı dosyaların birleştirilmesi ve beraat kararından sonra yeni davaların yaratılması yoluyla sürekli geciktirilmesi, Türk yargı sisteminde demokrasiye saygıyı, hukuk devleti ve şeffaflık ilkelerini gölgelemektedir.
Almanya, Amerika Birleşik Devletleri, Danimarka, Finlandiya, Fransa, Hollanda, İsveç, Kanada, Norveç ve Yeni Zelanda Büyükelçilikleri olarak Türkiye’nin uluslararası yükümlülükleriyle ve milli kanunlarıyla uyumlu şekilde, bu davanın adil ve hızlı biçimde sonuçlandırılması gerektiği kanısındayız. Avrupa İnsan Hakları Mahkemesinin bu husustaki kararları doğrultusunda Osman Kavala’nın derhal serbest bırakılmasının sağlanması için Türkiye’ye çağrıda bulunuyoruz.
