Danimarkada Müslüman nüfusun artışına koşut sayısı giderek artan camilerde ezan okunur ama minareden yayınlanmazken, koronavirüs pandemisinde istisnaya gidilmesi, bir dizi siyasi partiyi yasak için harekete geçirdi.
Pandemide kapanınca namaza çağırmak için izin aldı
Tartışma, ikinci büyük şehir Aarhus yakınındaki Gellerupparkende Barış Camisinin pandemi önlemleri kapsamında kapalı kalınca Müslümanları futbol sahasına namaz kılmaya çağırması ve bu amaçla hoparlörden ezan yayını yapmak için yerel yetkililerden izin almasına dayanıyor.Bu, Danimarka tarihinde camiden dışarıya hoparlörle ilk ezan yayını anlamına geliyor. Danimarkada herhangi bir yasal kısıtlama olmamasına rağmen toplumsal tepki nedeniyle ezan yayını yapılmıyor.
Ülke çapında minarelerden ezan yayını yapılmasına emsal mi?
İstisnaya ilk tepki veren ise geçen ay muhafazakar haber sitesi Denkorteavisin köşe yazarı Britta Morgensen oldu.
Ezan Danimarkaya ait değil iddiasında bulunan Morgensen, bunun ülke çapında minarelerden ezan yayını yapılmasına emsal teşkil edebileceğini öne sürdü, bunu önlemek için milletvekillerini yasak çıkarmaya çağırdı.
Parlamentodan ezan yayınına yasak kararı çıkarmak için kolları sıvayan ise Danimarkanın Liberal Partisi Venstre oldu. İkinci büyük parti Venstrenin bunun için hazırladığı yasa tasarısı, aşırı sağcı-popülist çizgideki Danimarka Halkının Partisi, Muhafazakar Halk Partisi, Yeni Sağın da katılımıyla dün parlamento gündemine sunuldu. Bu dört parti, parlamentodaki 179 vekilden 71ini oluşturuyor.
Geleneklerimizde yok, birliği bozuyor
Venstre vekili Mads Fuglede, böyle bir hamlede bulunmalarını, ezan yayınının Danimarkanın gelenekleri arasında bulunmadığı ve karmaşa oluşturup birliği bozduğu gerekçesiyle açıkladı.
Fuglede Venstrenin derdi, bir dini hedef almak değil. Ancak fark ettim ki, namaz için ezan yayını İslamla ilgili bir konu. Ezan Danimarka toplumuna özgü bir gelenek değil. Bunun Danimarkada son derece birliği bozucu olacağını düşünüyoruz dedi.
Anayasaya aykırı olduğundan İslama atıf yok
Ancak yasa tasarısında Danimarka Anayasası açısından uygun olmadığından İslamdan ya da dinden söz edilmedi, sadece kamusal alanda hoparlörle duaya çağrı yapılmasına yasak talep edildi.
Hükümet yasal olup olmadığını araştırıyor
İktidardaki Sosyal Demokrat Partinin Sözcüsü Rasmus Stoklund, Danimarkada kamuya hoparlörle dua çağrısı yapılmasına izin verilmemesi konusunda hükümetin ilkesel olarak hemfikir olduğunu söyledi.
Entegrasyon Bakanı Mattias Tesfaye de ezan yayınına resmen yasak getirmenin yasal olup olmadığı konusunda inceleme başlattı.
Kilise çanlarını vurabilir
Ancak sadece İslamı hedef alacak yasak çıkarılması, anayasanın ihlali anlamına gelecek. Buna karşı kapsamın geniş tutulması ise Hıristiyan kiliselerini de vurabilir.
Nitekim Stoklund Yasayı çıkarırsak Danimarka Kilisesinin çanlarının da etkilenmesi riskine gireriz ve anayasadaki dinsel özgürlüklerle ilgili hakları çiğneme noktasına geliriz dedi.
İsveç yasağı 7 yıl önce kaldırdı
Ezan yayınına Avrupada bazı ülkeler yasak getirirken, bazı ülkeler yasağı kaldırıyor. Danimarkanın komşusu İsveç kamusal alanda ezan yayınına ilk kez 2013 yılında izin vermişti.
Britanyada da koronavirüs pandemisi sırasında camilerin cemaate evde namaz kılmalarını kolaylaştırmak için ezan yayını yapmasına izin verilmesi, Müslüman dini liderlerin bu uygulamanın normalleşmede devam ettirilmesi çağrılarını beraberinde getirdi.
