Vezüv Yanardağı M.S. 79 yılında patladığına, günümüz İtalyasındaki antik Roma kentleri Pompei ve Herculaneum, yerle bir olmuştu.
Papirüslere yazılı antik belgeler de gömülmüş ve kömüre dönüşmüştü.
Antik papirüs tomarları neredeyse 2 bin yıl, 20 metre kalınlığındaki volkanik çamur, kül ve sünger taşlarının altında kaldı.
Belgeler, kendisini İmparator ilan edip, daha sonra suikastla öldürülen ünlü Romalı general ve devlet adamı Julius Sezarın kayınpederine ait olduğu düşünülen bir villadaydı.
Pompeideki antik kalıntılar 1700lü yıllarda ilk olarak gün ışığına çıkartıldığında, 600den fazla papirüs belge de bulunmuştu.
Volkanik patlama sayesinde korunmuşlardı ama o kadar hassaslardı ki, yanlış bir şekilde tutulduğunda toz olup, dağılıyordu.
Bu belge tomarlarını açmadan ve hasar vermeden okumak, yüzlerce yıldır mümkün olmamıştı.
Yanmış papirüslerin 3 boyutlu röntgenleri çekildi.
Bu Herculaneum belgelerinin okunabilmesi için Mart ayında, bir makine öğrenme ve bilgisayar görüntüleme mücadelesi olan Vezüv Yarışması yapıldı.
ABDde Kentucky Üniversitesi, açılmamış kağıt toparlarının röntgenlerinden, yapay zekayı kullanarak kelimeleri çözmek için öğrenciler ve uzmanlara başvurdu.
Röntgenler, 2019da aynı üniversiteden Profesör Berent Seales tarafından çekilmiş, çok yüksek çözünürlüklü üç boyutlu görüntüleme yapılmıştı.
Nebraska-Lincoln Üniversitesinden 21 yaşındaki bilgisayar mühendisliği öğrencisi Lufe Farritor, Herculaneum belgelerindeki bir kelimeyi çözen ilk insan olmayı başardı ve 40 bin dolarlık ödülü kazandı.
Papirüslerdeki kömürleşmiş antik harfleri tespit eden bir yapay zeka programı geliştirdi ve 10 kadar harfi bulmayı başardı.
Papirüs uzmanları, daha sonra, antik Yunancada imparatorluk rengi olarak kabul edilen, mor ve kızıl karışımı renk için kullanılan porfiro/ ???????? kelimesini bulmayı başardı.
Ödülü kazanmak için Farritorun 4 santimetrekarelik bir alanda en az 10 harf bulması gerekiyordu.
Farritor buluşun duyurulduğu basın toplantısında Harfleri gördüm ve tamamen çılgına döndüm. Neredeyse düşecektim ve ağlayacaktım dedi.
