Deutsche Welle (DW) gibi Türkiyeden erişimin engellendiği haber portallarına ulaşılmayı sağlayan VPN yazılımlarına da sansür uygulanmaya başlandı. Bilgi Teknolojileri ve İletişim Kurumu (BTK), 16 VPN servis sağlayıcısına erişimi bir mahkeme kararı olmaksızın yasakladı.
İnternet özgürlüğü alanında çalışmalar yürüten İfade Özgürlüğü Derneğinin kurucularından Prof. Dr. Yaman Akdeniz, DW Türkçeye yaptığı açıklamada, VPN engelinin 25 Kasımda başlayan yeni bir uygulama olduğuna dikkat çekerek engel kararı alınanlar arasında Proton, Surfshark, Ipvanish ve Cyberghost gibi popüler VPN sağlayıcıların bulunduğunu söyledi.
İnternet hukuku uzmanı Akdeniz, başta DW ve Amerikanın Sesi (VOA Türkçe) gibi Türkiyeden erişime engelli haber siteleri olmak üzere hükümetin ve BTKnın yeni hedefinin engelli web sitelerine özellikle VPN servislerini kullanarak ulaşılmasının önüne geçmek olduğunu söyledi.
Akdeniz, derneğin EngelliWeb yıllık raporlama çalışmaları kapsamında 2022 yılı sonu itibarıyla 712 bin 558 web sitesinin Türkiyeden erişime engellendiğini tespit ettikleri, 2023 sonu itibarıyla da bu rakamın yaklaşık 900 bine ulaşacaklarını öngördüklerini aktardı.
VPN engeli uygulaması için 5651 sayılı Kanuna 2014 yılında eklenen ve internet servis sağlayıcılarının engelli web sitelerine alternatif erişim yöntemlerini de engelleme yükümlülüğünün dayanak gösterildiğini belirten Akdeniz, Her ne kadar yasal bir dayanak bulunsa da keyfi uygulamalara açık ve ortada bir mahkeme kararı alınmadan alınan bu tip bir kararın uygulaması da Anayasa ve Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi (AİHM) tarafından korunma altında bulunan haberleşme özgürlüğünün ihlali niteliğindedir. Sonuç itibarıyla Türk mevzuatında VPN kullanmayı yasaklayan bir hüküm bulunmamakla birlikte, amaç internet sansürlerini bir başka boyuta taşımaktır dedi.
Yeni VPN isimleri ve IPler üzerinden hizmete devam
Peki VPN nedir ve Türkiyedeki bu yeni VPN sansürü, DW gibi Türkiyeden engelli sitelere ulaşımın imkasız hale geldiği anlamına mı geliyor?
Virtual Private Network, yani Türkçe çevirisiyle sanal özel ağ tabirinin kısaltması olan VPN, sansürü aşmaya yarayan bir yazılım. VPN, devlet kontrolü altında bulunan bir ağa tâbi kişisel bir bilgisayarın özgür internet üzerindeki bir sunucuya bağlanmasını mümkün kılıyor.
VPN kullanımının tamamen engellemesi ise mümkün değil. Çünkü engellenen sağlayıcılar yeni VPN isimler ya da IP adresleri üzerinden hizmet vermeye devam edebiliyor.
DW içeriklerine ulaşmak için bir sansür aşma aracı olan Psiphonu da kullanabilirsiniz.
Psiphonu kullanmak için [email protected] adresine boş bir e-posta atmanız yeterli. Bu adrese boş e-posta atan kullanıcılar, Psiphon indirmelerine olanak sağlayan bağlantıyı içeren bir yanıt e-posta elde ederek uygulamayı kullanmaya başlayabiliyor.
Grafikteki QR kodunu kullanarak da [email protected] adresine boş bir e-posta gönderebilirsiniz
Psiphon vasıtasıyla engellenen Facebook ve Twitter içeriklerine de erişmeniz mümkün.
Tor internet tarayıcısını indirin
DW web sayfası ve diğer online içeriklerine erişmek için Tor tarayıcısını kullanabilirsiniz.
Tor tarayıcısını http://torproject.org/tr/download adresinden indirebilirsiniz.Ya da [email protected] adresine boş bir e-posta atarak Tor tarayıcısını indirmek için gerekli olan bağlantıyı edinebilirsiniz.
Google Chrome gibi bir tarayıcı olan Tor iPhonelarda çalışmıyor. Tor, iOS için Onion Browser adlı uygulamanın indirilmesini öneriyor.
The Onion Router (Soğan yönlendirici) tabirinin kısaltması olan Tor, kullanıcılara internette sörf yaparken kimliklerini anonim tutma fırsatı sağlıyor.
DW Türkçe neden engellendi?
RTÜK, 2019 yılının Ağustos ayında yayımlanan yönetmelikle internet üzerinden yayın yapan platformlara RTÜKten lisans alma şartı getirilmişti. Ancak lisans koşullarının Almanyadaki yasalarla uyumsuz olması ve sansüre yol açabileceği gerekçeleriyle DW bu talebi yerine getirmedi. DW, bu sebeple VOA Türkçe ile birlikte Temmuz 2022 tarihinde mahkeme kararıyla erişime engellendi.
Karara itirazını Türkiyede Anayasa Mahkemesine taşıyan DW, Anayasanın 26 ve 28inci maddeleri ile Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesinin (AİHS) düzenlediği ifade ve basın özgürlüğü, ayrıca Anayasanın 36, 40 ve 141inci maddeleri ile AİHSnin 6ıncı maddesindeki adil yargılanma ve etkili başvuru hakkının ihlal edildiğinin tespitini talep etti.
Geçen Kasım ayında Deutsche Wellenin (DW) Türkiyedeki alternatif adreslerine de erişim engeli getirildi. Radyo ve Televizyon Üst Kurulunun (RTÜK), Deutsche Wellenin Türkiyede 1 Temmuz 2022 tarihinde erişime engellendikten sonra alternatif olarak kullanmaya başladığı dwturkce.com ve inspiredminds.de/tr adreslerinin Ankara 9. Sulh Ceza Hakimliğinin 2023/9903 ve 2023/9904 sayılı kararlarıyla erişime engellendi.
