Dünya devi Google 25'inci yılını geride bıraktı

Googleın kuruluş süreci 1996 yılında Californiadaki Stanford Üniversitesinde doktora öğrencileri olan Larry Page ve Sergey Brinin araştırma projesiyle başladı.
Geleneksel arama motorlarıyla yapılan aramalarda sonuçlar, aranan terimlerin sayfada kaç kez görüldüğü mantığıyla sıralanırken, Page ve Brin, PageRank adı verilen sitelerin gösterilen ilgiye göre sıralandığı arama motorunu tasarladı.
Page ve Brin, Backrub ismiyle hayata geçirdikleri arama motorunun adını daha sonra 10 üzeri 100 anlamına gelen googol kelimesinden esinlenerek Google olarak değiştirdi.
Kuruluşundan itibaren birkaç yılda Google, yalnızca akademik topluluğun değil, Silikon Vadisi yatırımcılarının da dikkatini çekti. Aldıkları yatırımla 4 Eylül 1998de resmi olarak kurulan Googleın ekibi, hantal masaüstü bilgisayarların yer aldığı Kaliforniyanın Menlo Park banliyösündeki bir garaj olan ofislerine geçiş yaptı.
Google arama motoru, sayıları giderek artan internet kullanıcılarının ilgisini çekerken, 2000 yılında arama anahtar kelimeleriyle ilgili reklamları satmaya başladı.

Tekil ziyaretçi sayısı 2001 Mayıs ayında ilk kez 1 milyarı bulan Google, 2003te Blogger web sitesini satın alarak blog gönderilerinden toplanan bilgileri kullanma konusundaki rekabet yeteneğini güvence altına aldı.
Google, dünyanın en büyük e-posta servislerinden Gmaili 2004te başlatırken, Android işletim sistemini 2005 yılında satın aldı. 2006da ise YouTubeı bünyesine katan Google, yine aynı yıl kendi veri merkezini kurdu.
Gitgide daha yüksek verimle çalışan bir arama motoru haline gelen Google, Orkut, Google Buzz ve Google+ gibi sosyal ağ araçlarına ek olarak, web tarayıcısı Google Chrome, fotoğraf görüntüleme ve düzenleme yazılımı Picasa ve anlık mesajlaşma Google Talk gibi uygulamaları hayata geçirdi.
HALKA ARZI
Googleın ilk halka arzı, kuruluşundan yaklaşık 5 yıl sonra Ağustos 2004te gerçekleşti. Şirketin değeri halka arzından sonra büyük ölçüde yükselirken, 2005te yaklaşık 52 milyar dolarlık piyasa değeriyle dünyanın en büyük medya şirketlerinden biri haline geldi.
Şirket, 2014 itibarıyla 40tan fazla ülkede 70in üzerinde ofis sayısına ulaşırken, Alphabet çatısı altında yeniden organize oldu. Alphabet, Google ve Googlea ait diğer şirketleri bir çatı altına almak amacıyla Ağustos 2015te kuruldu.
Google, Nisan 2020de, COVID-19 salgını nedeniyle yılın geri kalanında işe alımların yavaşlatılması ile yatırımların yeniden ayarlanması gibi çeşitli maliyet düşürücü önlemlerini duyurdu.
Şirket, ulaştığı piyasa değeri ve ziyaretçi sayılarıyla sektörde lider konumda yer alırken, antitröst ihlalleri nedeniyle birçok ülkede tartışmalara neden oldu.
ABD Adalet Bakanlığı, 2019da Googleı soruşturacağını bildirirken, soruşturma sonucunda şirkete, arama ve arama reklamı pazarlarındaki tekel konumunu kötüye kullandığı gerekçesiyle Ekim 2020de dava açıldı.
Ocak 2021de Avustralya, Googleın medya şirketlerine içeriklerini kullanma hakkı için ödeme yapmasını zorunlu kılan bir yasa teklifinde bulundu.
10 ABD eyaletinin Googlee karşı açtığı davaya ilişkin belgelerde, şirketin rakip reklam hizmetlerine göre avantaj elde etmek için geçmiş reklam tekliflerinden elde edilen verileri kullanan bir program yürüttüğü ortaya çıktı.
GOOGLE 2010DAN SONRA ABNİN RADARINA GİRDİ
Avrupa ülkelerinde faaliyet gösteren şirketlerin sektörlerinde rekabete aykırı bir durum olup olmadığını denetleme yetkisini elinde tutan Avrupa Birliği (AB) Komisyonu Googleı radarına aldı.
Yaptığı soruşturmalarda rekabete veya antitröst yasalarına aykırı bir durum tespit ederse buna son veren ve firmalara yüksek para cezaları kesen Komisyon, özellikle 2010dan itibaren Googlea yönelik çok sayıda inceleme başlattı.
Özellikle Googleın alışveriş, Android işletim sistemi ve reklamları nedeniyle resmi soruşturmalar açan AB, 2017de Googlea internet aramalarındaki hakim konumunu kötüye kullanmaktan dolayı 2,42 milyar euroluk dönem için rekor seviyesinde olan para cezası verdi.
Komisyon ayrıca Googledan şirketin çalışma biçimini değiştirmesini, arama motorundan alışveriş hizmetinde rakiplerine eşit muamele yapmasını istedi.
AB, 2018de de Android işletim sisteminde rekabet kurallarını ihlal ettiği ve piyasa hakimiyetini kötüye kullandığı gerekçesiyle Googlea yeni bir rekor olan 4,3 milyar euroluk para cezası verdi.
Bu dosya, Googleın akıllı telefon ve tablet gibi mobil cihazlarda kullanılan Android işletim sisteminde kendi arama ve diğer çeşitli uygulamalarını cihazlarda yüklü olarak sunmasından kaynaklanıyordu.
Soruşturmada, Googleın çeşitli cihaz üreticileriyle yaptığı sözleşmelerde, Google arama, Play Store ve Chrome tarayıcısını önceden yükletmeye zorladığı ve bazı telefon üreticilerine Google aramayı önceden yüklemeleri halinde ödeme yaptığı ortaya çıkarılmış, bu durum kurallara aykırı bulunmuştu.
AB Komisyonu, 2019da ise AdSensede piyasa hakimiyetini kötüye kullandığı gerekçesiyle Googlea 1,49 milyar euroluk para cezası verdi. Karar, Googleın üçüncü taraf internet siteleriyle imzaladığı sözleşmelerde kısıtlayıcı maddelere yer vererek, rakiplerinin söz konusu internet sitelerine reklam vermelerini engellediği gerekçesiyle alındı.
GOOGLE ABNİN YENİ KURALLARINA UYACAĞINI BİLDİRDİ
Google, AB tarafından kesilen bütün cezalara karşı Avrupa Adalet Divanında hukuki süreçler yürütmesine rağmen bu cezaların iptal edilmesini sağlayamadı.
Böylece, Google ABnin rekabet kurallarına uymadığı gerekçesiyle toplamda 8 milyar euronun üzerinde para cezasına çarptırıldı.
Buna ilave olarak AB, Googlea reklamlar nedeniyle başka bir rekabet soruşturmasını 2021 yılında başlattı. Bu kapsamda AB, Googleın reklam teknolojisinde kendi hizmetlerini avantajlı konuma getirip getirmediğini ve rakip reklam hizmet sağlayıcıların zarara uğratılıp uğratılmadığını inceliyordu.
AB, haziran ayında Googleı dijital reklam faaliyetlerinde rekabet kurallarını ihlal etmekle suçladı. AB Komisyonunun Googleın reklam teknolojisi adtech sektöründe rekabeti bozarak AB antitröst kurallarını ihlal ettiğine dair ön görüşünü Googlea bildirdi. Resmi sürecin devam ettiği dosyada şirketin ileride ciddi miktarda para cezası alması söz konusu olabilir.
Ayrıca AB, çok sayıda kullanıcısı bulunan Google gibi dünyanın en büyük teknoloji şirketlerine yönelik yeni katı kuralları 25 Ağustosta yürürlüğe aldı.
Dijital Hizmetler Yasası (DSA) kapsamında, AB ülkelerinde faaliyet gösteren büyük dijital platformlar, arama motorları ve alışveriş siteleri, artık daha sıkı biçimde denetlenmeye ve sert kurallara tabi tutulmaya başlandı.
Aralarında Alphabete bağlı Google arama motoru, Google Play, Google Maps, Google Shopping ve YouTubeun da yer aldığı büyük dijital platformların, dezenformasyonu sınırlamaları, yasa dışı içeriği hızla kaldırmaları, reşit olmayanları internet ortamında daha fazla korumaları, riskleri azaltmaya yönelik adımlar atmaları ve dış denetime tabi tutulmaları şart oldu.
Kural ihlalinde bulunan dijital platformlara küresel cirolarının yüzde 6sına varacak seviyede para cezaları uygulanacak. İhlallerin tekrarı durumunda söz konusu dijital platformların ABdeki faaliyeti bitirilebilecek.
Google ise bu yeni uygulama ile birlikte hızla ABnin dijital platformlara yönelik yeni katı kurallarına uyacağını açıkladı.
Çoğu kişi için günlük hayatın bir parçası haline gelen Googlea yönelik en yoğun eleştiriler ise vergiden kaçınma, arama sonuçlarını manipülasyon, başkalarının fikri mülkiyetinin kullanımı, veri derlemesinde mahremiyete aykırı davranmak ile kullanıcı davranışlarını takip ve gözetleme gibi konularda geliyor.
Googleın alanındaki lider konumunu muhafaza etmek için rakiplerinin önünü kapatacak davranışlar sergilemesi de olumsuz karşılanıyor.