DWnin haberine göre, Katarda 20 Kasımta başlayacak FIFA Dünya Kupasının gerçekte ne kadara mâl olduğunu belirlemek imkansız. Ancak 1930dan beri düzenlenen dünya kupalarının en pahalısı olduğu kesin. Bazı hesaplamalara göre maliyeti önceki 21 turnuvanın toplamından bile yüksek olabilir.
Çeşitli uzmanlar ve raporlara göre maliyeti 200 milyar doları aşacak ve hatta daha da yüksek olabilir. Bundan önceki en pahalı dünya kupaları, 2014te Brezilya ve 2018de Rusyada düzenlenen turnuvalar olmuştu ki ikisinin de maliyeti 15 milyar dolardan daha azdı.
Sheffield Hallam Üniversitesinde spor finansı alanında ders veren Dan Plumley, Katarın ev sahibi olarak seçildiği daha 2010 yılındaki erken tahminlerin bile 65 milyar dolar potansiyel maliyete işaret ettiğini söylüyor.
Plumley, DWye verdiği demeçte Bazı yeni araştırmalar potansiyel olarak 200 milyar dolara işaret ediyor. Her ne kadar kesin rakamları henüz bilmesek de bu şimdiye kadarki en yüksek maliyet dedi.
Maliyeti hesaplamak
ABD merkezli spor finansmanı danışmanlığı şirketi Front Office Sports, maliyeti 220 milyar dolar olarak öngördü. Turnuvayı organize etmekle görevli Katar otoritesinin başkanı Hassan Al Thawadi ise 2010dan beri yaptıkları altyapı yatırımlarının faturasının 200 milyar doları geçtiğini söyledi.
Katar hükümeti, turnuvayı kazandığından beri paranın çoğunu yeni metro hatları ve yollar, bir uluslararası havalimanı, yaklaşık 100 yeni otel ve eğlence tesisleri gibi futbol dışındaki alanlara harcadığından rakamlar belirsiz.
Bu yatırımların çoğu Körfez devletinin, Katar 2030 Ulusal Vizyonu olarak bilinen daha kapsamlı planının bir parçasıydı.
DWye konuşan Liverpool Üniversitesinden futbol finansı uzmanı Kieran Maguire, Dünya Kupası, ülkenin altyapı problemlerini ele almada hükümet için bir hızlandırıcı görevi gördü. Onlara bir odak noktası verdi. Diğer Dünya Kupaları ile kıyaslayınca bu açık ara en pahalısı ifadelerini kullandı.
Plumleye göre yumuşak güç için yapılan tüm bu yatırım ticari anlamda zarara yol açabilir, ancak enerji zengini Doha bundan pek endişeleniyor gibi görünmüyor.
Katarın ana amacının ticari getiri olmadığı görüşündeki Plumley, Turnuvaya ev sahipliği yapmada temel motivasyon uluslararası ilişkiler. Bir yumuşak güç stratejisi. Açıkça para Katar için bir mesele değil. Ülke elbette Dünya Kupasına ev sahipliği yapmanın maliyetini karşılayabilir ve bununla bağlantılı zararları karşılamaya da istekli. Birçok açıdan 2022 Dünya Kupası finansal anomali şeklinde konuştu.
Karanlık bir miras
Katar, tüm diğer Dünya Kupaları gibi miras sorunuyla başa çıkmak zorunda. Turnuvanın, dört haftalık savurganlığın ardından toplumun geneli için ardında anlamlı ve faydalı bir ayak izi bırakması beklenir.
Bu çoğu Dünya Kupası organizasyonu için önemli bir zorluk, ancak Katar örneğinde daha ciddi bir endişe kaynağı.
En önde gelen sorun stadyumlar. Sekiz stattan yedisi bu yılki turnuva için sıfırdan inşa edildi. Hükümet statları inşa etmenin 6,5 milyar dolara mâl olduğunu söylüyor. Dünya Kupası sona erdiğinde ise 2,8 milyonluk ülkenin bu kadar büyük statlara ihtiyacı kalmayacak.
Bu son dünya kupaları için de bir problemdi ve Katar döngüyü kırmak istiyor. Stadyumlardan üçü, turnuva sonrasında da futbol maçlarına ev sahipliği yapmaya devam edecek. Fakat kalan beşi ya tamamen sökülecek ya da kapasiteleri azaltılarak farklı etkinlikler için de kullanılabilir duruma getirilecek.
Kieran Maguire, Katarın yeni altyapısını Avrupa Ligi ve Şampiyonlar Ligi gibi diğer büyük organizasyonlara ev sahipliği yapmak için de kullanabileceğini söyledi.
Gerçek maliyet: Göçmen işçilerin yaşamları
Son 10 yıldır ülkede sıkı şekilde çalışan göçmen işçilerin kaderi Dünya Kupasının maliyetine ilişkin soruları gölgede bırakıyor. Ev sahipliğini kazandığı 2010dan beri Katar, yabancı işçilere muamelesinden ötürü insan hakları örgütlerinden ciddi eleştiri alıyor.
2016da Uluslararası Af Örgütü Katarı, Khalifa Uluslararası Stadyumunun inşasında köle işgücü kullanmakla suçladı. 2010dan beri binlerce göçmen işçinin Katarda öldüğüne dair raporlar var. Guardian gazetesi Şubat 2021 tarihli haberinde, 2010 yılından beri Hindistan, Pakistan, Nepal, Bangladeş ve Sri Lankadan gelen 6500 göçmen işçinin Katarda öldüğünü aktardı. İnsan hakları uzmanları, ölenlerin çoğunun özellikle Dünya Kupası hazırlıkları için ülkede bulunan işçiler olduğunu söylüyor.
Katar son yıllarda işçi hakları konusunda bazı mütevazi iyileştirmeler yaptı ancak Af Örgütüne göre büyük problemler çözülmeden duruyor. Geçen ayki raporunda örgüt, İnsan hakları ihlalleri önemli ölçüde devam ediyor dedi.
FIFA yine kazandı
FIFA için ne işçi ölümleri ne de turnuvanın maliyetine dair sorular bir sorun teşkil etmiyor.
Dan Plumley, tıpkı 2018de olduğu gibi turnuvanın yine büyük bir mali kazanç sağlayacağını belirtiyor.
2018deki gelirlerin FIFAnın beklentilerin çok üzerinde olduğuna dikkat çeken Plumley, FIFA için Dünya Kupası, faaliyetlerini bir dört yılda sürdürebilmek için gerekli finansmanı sağlamakla ilgili diyerek şöyle devam etti:
Katarda da FIFA için benzer bir başarı bekleyin. Turnuva ev sahipliği ilgili ülke için büyük bir maliyet olabilir ama bu FIFAnın yararına çünkü etkinliğin başarısını garantiler. Ve elbette FIFAnın maliyet konusunda endişelenmesine gerek yok.
