Yeni başkan Mansur Yavaş, zarar ettikleri gerekçesiyle belediye şirketlerinin birçoğunu tasfiye edeceğini açıkladı. AKP ve MHP ise 15 belediye şirketinin yönetim kurullarını atama dahil, kontrolünün belediye meclisine verilmesi için önerge vermesi tartışmanın fitilini ateşledi.
Yavaşın bu önergeyi reddetmesi ile başlayan tartışmanın, bir uzlaşmaya gidilememesi hâlinde, yargıya taşınması da gündemde.
BBC Türkçe’den Ayşe Sayın’ın haberine göre, büyükşehir belediye şirketlerinin statüsü, 5216 sayılı Büyükşehir Belediye Yasasının 26. maddesinde düzenleniyor:
Büyükşehir belediyesi kendisine verilen görev ve hizmet alanlarında, ilgili mevzuatta belirtilen usullere göre sermaye şirketleri kurabilir. Genel sekreter ile belediye ve bağlı kuruluşlarında yöneticilik sıfatını haiz personel bu şirketlerin yönetim ve denetim kurullarında görev alabilirler. Büyükşehir belediyesi, kendine ait büfe, otopark ve çay bahçelerini işletebilir; ya da bu yerlerin belediye veya bağlı kuruluşlarının yüzde 50sinden fazlasına ortak olduğu şirketler ile bu şirketlerin yüzde 50sinden fazlasına ortak olduğu şirketlere, 2886 sayılı Devlet İhale Kanunu hükümlerine tabi olmaksızın belediye meclisince belirlenecek süre ve bedelle işletilmesini devredebilir.
Belediyelerin, personel istihdamı birçok bürokratik prosedüre bağlı olması ve sınırlı sayıda istihdam alanı yaratabilmeleri nedeniyle şirketler aynı zamanda, iktidarı ele geçirenlerin kadrolaşma alanı olarak da görülüyor.
Ayrıca, büyükşehir belediyesi yaptığı ihalelerde, Devlet ihale Yasası hükümlerine tabiyken, birçok ihalede belediye şirketleri için böyle bir zorunluluk bulunmuyor.
AKP grubu, tasfiye edilecek şirketlerdeki personeli korumak için yetkinin belediye meclise verilmesini istiyor.
Mansur Yavaş ise belediye meclisindeki muhalefet partileri AKP ve MHPnin verdiği önergeyi, yetkilerine müdahale olarak nitelendirip, Hiçbir zaman yasama yürütmesin iradesine el koyamaz sözleriyle reddedip işleme koymadı.
Yavaş yaptığı açıklamada, isim vermeden önceki başkan Melih Gökçekin bu yetkiyi 25 yıl boyunca kullandığına vurgu yapıyor.
Yavaş’ın taahhütleri arasında, belediye işçilerinin işten çıkarılmayacaklarına dair söz de yer alıyor.
Peki, hangi şirketler ne zaman tasfiye edilecek?
Belediyeye ait 15 şirketin hangilerinin tasfiye edileceği henüz belli değil. CHPli Belediye Meclis Üyesi Avukat Haydar Demir, özel hukuk hükümlerine göre kurulan bu şirketlerin şu andaki sermaye büyüklüğü, kar-zarar durumunun ne olduğu konusunda, önceki dönemde de görev yapmasına karşın kendilerine hiçbir zaman bilgi verilmediğine işaret ediyor.
Demir, belediye şirketlerinin yeni yönetimlerinin belli olmasından sonra, hesaplarının inceleneceğini belirtirken, kar-zarar dengesi, kimlerle iş yapıldığını ortaya çıkmasının ardından, tasfiyelerin gündeme gelebileceğini belirtiyor.
Demir, çalışanların işten çıkarılması gibi bir durumun olmayacağını, kapatılmayan şirketler ya da diğer belediye kuruluşlarında istihdam edileceğini belirtiyor.
Ankara Büyükşehir Belediyesinin internet sitesinde yer alan bilgiye göre halen faaliyet gösteren 15 şirketin isimleri, faaliyet alanları ve ortaklık yapıları şöyle sıralanıyor:
ANFA Ankara Altınpark İşletmeleri Limited Şirketi
1991 yılında Murat Karayalçının başkanlığı döneminde kurulan şirkette yine bir belediye şirketi olan BELKO A.Ş. yüzde 93, Ankara Halk Ekmek ve Un Fabrikası A.Ş yüzde 7 hisseye sahip. Fuar ve kongre organizasyonları alanında faaliyet gösteriyor.
ANFA Güvenlik
Hisselerinin yüzde 99u diğer belediye şirketi ANFAya ait. 1992de özel güvenlik hizmeti sunmaya başladı ve 2005te şirketleşti. Faaliyet alanı, özel güvenlik (şirketlere zırhlı araç sağlama, değerli eşyaların toplanması dağıtımı, koruma ve devriye), araç park kontrol, koruma köpeği eğitimi, parmak izi tespiti dahil, çok sayıda güvenlik hizmeti olarak sıralanıyor.
ANKET (Ankara Kültür Etkinlikleri ) A.Ş
2000 yılında kurulan şirkette büyükşehir, 96 ilçe çoğunluk hissesine sahip. Geri kalan hisseler ise yine belediye şirketleri olan PORTAŞ A.Ş. ve BELKO A.Şye ait, Halk Ekmeke ait. Şirketin faaliyet alanı olarak her türlü kültür sanat, reklam ve tanıtım hizmetleri yapmanın yanı sıra, 23.03.2018 tarihli belediye meclis kararıyla hafriyat döküm sahası işletmesi de bu şirkete verilmiş.
BELKA A.Ş
Şirkette, büyükşehir belediyesine bağlı Ankara Su Kanalizasyon İdaresi (ASKİ) yüzde 99.9 hisseye sahip, diğer belediye şirketlerinin hisse oranı ise sembolik düzeyde. Ankaradaki yol, asfalt, hafriyat, altyapı çalışmalarında kanal, ızgara, yağmur suyu hatlarının bakımı, onarımı ve benzeri işleri alanında faaliyet gösteriyor.
BELKO A.Ş
1986 yılında kurulan şirket, yüzde 99.6 hisseyle büyükşehir iştiraki. Kurulduğu yıllarda Ankarada doğalgaz kullanılmadığı ve yerli kömür hava kirliliğine neden olduğu için, kömür ithalatı yapmak ve dağıtmak için kurulmuştu. Ankarada doğalgaz kullanılmaya başladıktan sonra, perakende kömür satışını durdurdu sadece belediyenin ihtiyaç sahibi ailelere verdiği kömür dağıtımı görevini üstleniyor. Kömür dağıtım faaliyeti alanı daralınca farklı alanlara yöneldi. Şirket 2013ten bu Belkoair adı altında, havaalanından şehir merkezi ve şehirlerarası terminale otobüs taşımacılığı hizmeti sunuyor.
BELPLAS A.Ş
1989dan bu yana şirket hisselerinin yüzde 99.7si BELKOya ait. Geri kalan hisseler ise BelPa, BelKa ve Halk Ekmeke ait. Yol çizgisi boyası üretiyor. Ayrıca ilaçlama işini de yapıyor.
BELPA
BELKO iştiraki olan Belpa da 1989da, belediyenin kurduğu Buz Paten Sarayının işletmesini üstlendi. Şu andaki faaliyetleri arasında engelliler ve rehabilitasyon, yaşlılara hizmet, cami temizlik, ambulans, cenaze işleri, evcil hayvan bakımevi, parkı işletmesi var.
BELTEMA
Hisselerinin yüzde 99.8 ANFAya ait. Geri kalan hissedarları ise Anfa Güvenlik ve BELKO. Faaliyet alanları ise turizm ve eğlence. Şirket, Melih Gökçek yönetimi döneminde kuruldu.
BELTAŞ
Hisselerinin yüzde 99u büyükşehir belediyesine ait. Şirket, trafik işaretleme, yönlendirme, otopark işletmeciliği alanlarında faaliyet gösteriyor.
ANKARA HALK EKMEK A.Ş
Yüzde 97 hissesi Büyükşehir Bedeiyesine yüzde 2.5 hisse Genel-İş Sendikasına geri kalan hisseleri de Ankara Bakkallar Bayiler Derneği ile belediye şirketleri Portaş ve Belkoya ait.
Başkentlilere ucuz ekmek sağlamak için 1994te kuruldu. Ekmeğin yanı sıra farklı unlu mamul üretimi gerçekleştiriyor.
TOBAŞ
2004 yılında, belediye ile Çevre ve Şehircilik Bakanlığı Toplu Konut İdaresi (TOKİ) iştiraki olarak kuruldu. Faaliyet alanı olarak TOKİ ile birlikte kentsel dönüşüm kapsamında toplu konut üretimi, peyzaj, yol, tünel, viyadük, rekreasyon alanı uygulamaları alanlarında faaliyet gösteriyor.
BUGSAŞ
1990da Belediyeye bağlı Elektrik, Gaz ve Otobüs Dairesi Başkanlığı (EGO) ile ASKİ iştiraki olarak kuruldu. Doğalgaz alyapı dönüşüm sistemi olan faaliyet alanı, Ankarada raylı ulaşım sistemine geçilmesi ile genişledi. Halen Ankara hafif raylı sistem olan Ankaray ile Ankara metrosunu işletiyor.
METROPOL İMAR A.Ş
1986da Yüzde 99,3 oranında belediye iştiraki olarak kuruldu. Ankaranın metropol ilçeleri olan Çankaya, Altındağ, Keçiören, Mamak, Sincan, Yenimahalle, Etimesgut ve Gölbaşı belediyelerinin ise hisse oranları sembolik toplu konut, inşaat, spor organizasyonları ve köprü kavşak düzenlemeleri alanlarında faaliyet gösteriyor.
PORTAŞ
Yüzde 99 hisseli belediye iştiraki olan şirket de düşük maliyetli toplu konut projeleri ve arsa temini alanlarında faaliyet gösteriyor.
SEĞMEN SU
Yüzde 100 hissesi BELKA A.Ş.ye ait. Ambalajlı su sektöründe faaliyet gösteriyor.
