Seçim sonuçlarına göre Cumhur İttifakı Cumhurbaşkanı Adayı Recep Tayyip Erdoğan yurt dışında oyların yüzde 57,5ini aldı; Millet İttifakı Cumhurbaşkanı Adayı Kemal Kılıçdaroğlu ise ilk turu yüzde 39,6 oy oranıyla bitirdi.
Anadolu Ajansı verilerine göre Erdoğan, Mısır, Suudi Arabistan ve Belçikada yüzde 70in üzerinde oy aldı.
Kılıçdaroğlu en yüksek oy oranına ulaştığı Portekizde yüzde 90ın üzerine çıkarken, Polonya, Çek Cumhuriyeti ve İrlandada yüzde 80in üzerinde oy aldı.
Yurt içi seçimlerine paralel olarak AKPnin oy oranları yurt dışında da düştü.
AKPnin oy oranları azaldı, MHPnin oy oranları arttı
1,5 milyondan fazla kayıtlı yurt dışı seçmenin yaklaşık yarısının yaşadığı Almanyada seçimlere katılım oranı yüzde 48 civarındaydı.
Ülkede oy kullanan seçmenlerin yüzde 65,4ü Erdoğanı tercih etti. Millet İttifakının adayı Kılıçdaroğlunun oy oranı ise yüzde 32,6 oldu.
Almanyadaki Duisburg-Essen Üniversitesinden Siyaset Bilimci ve Yurt Dışı Seçimleri ve Seçmeni Uzmanı Doç. Dr. İnci Öykü Yener-Roderburg, BBC Türkçeye bunun beklenen bir sonuç olduğunu söylüyor.
Yener-Roderburga göre AKPnin seçmenini harekete geçirme başarısı doğrudan sandık sonuçlarına yansıdı.
1960lardan itibaren Anadoludan geçici işçi olarak Almanya, Avusturya, Hollanda, Fransa ve Belçika gibi ülkelere yerleşen ve muhafazakar olarak tanımlanan seçmenler arasında Erdoğan oldukça popüler bir lider olarak yerini korumuş görünüyor.
Tüm bu ülkelerde Erdoğanın oy oranı yüzde 60ın üstüne çıktı.
Buna karşın genel seçim sonuçlarına göre tüm bu ülkelerde AKPnin aldığı oylarda düşüş yaşandı.
AKPnin oy oranı Belçikada 11; Hollandada 10, Fransada 7 ve Almanyada yaklaşık 5 puan düştü.
AKPdeki düşüşe karşılık MHPnin oy oranlarının yükselmesiyle bu dört ülkede Cumhur İttifakı yüzde 70e yakın oy oranlarıyla seçimi tamamladı.
Seçim sonuçlarını BBC Türkçeye değerlendiren İngilteredeki Huddersfield Üniversitesi Medya ve Beşeri Bilimler Bölümünden Doç. Dr. Dağhan Irak, yurt dışıyla ilgili olarak, Türkiye’deki kadar siyasi geçişkenlik olan ortamlar değil. Çünkü genelde kimlik üzerinden kurulan pozsiyonlar var ya da Türkiyeden gelenlerin Türkiyede oluşturduğu siyasi fikirler, anlayışlar üzerinden kurulu pozisyonlar var. Bunlar sandığa yansımış görünüyor. diyor.
Doç. Dr. Irak, iki parti arasındaki oy geçişleriniyse şu şekilde değerlendiriyor:
MHP de AKP gibi bir kimliği temsil ediyor. Diaspora mensuplarının kültürlerinin saldırı altında olduğunu hissettiklerinde kendiliğinden stratejiye dönüşen bir durum var ve o kemikleşmeyi, korumacılığı temsil eden bir parti.
Yurt dışındaki gibi sandık çıkışı anketler yapılmadığından verisiz konuşmak zor ama tahmini olarak AKPye kızgın olan ama yine de muhfazakar çizgiden ayrılmayan seçmenler MHP’ye yönelmiş olabilir.
AKP ve MHP arasında sandık dayanışmasının sonucu
Doç. Dr. İnci Öykü Yener-Roderburga göre ise, MHPdeki yükseliş, iki partinin sandıklardaki dayanışması sayesinde sağlanmış olabilir:
MHP’nin yurt dışı oyları bir süredir düşüyor; 2015 Kasım seçimlerinde partinin oyu yüzde 7lere kadar inmişti. Bu seçimlerde seçmen kitlesinin AKPlilerden kendilerini pek ayırmadığını gözlemledim. 2015’te ayrılardı, 2018’de herhangi bir temasa girmemeye özen gösteriyorlardı, hatta oy kullanma sırasında yer yer itiş kakışlara tanık oluyorduk.
Ancak bu seçimde MHP ve AKP arasında sandık dayanışması vardı; MHPnin müşahidi yoksa, AKP’lilerin vardı ve hemen eksiklikler gideriliyordu. Partiler arasında bir tür danışıklı dövüş, ortak mobilizasyon vardı.
İnci-Roderburg, MHPnin son dönemde düşen itibarını yükseltmek için partiler arasından oyların bölüşülmüş olabileceğini belirtiyor ve ekliyor:
Çünkü MHPnin Almanyada böyle bir yapılanması yok, ülkücü hareketin en fazla 6-7 bin üyesi var. Yüzde 13,9 oy oranına sadece kendi seçmenlerini harekete geçirerek ulaşabileceklerini düşünmüyorum.
Türkiyede gelecek göremeyip İngiltereye göçenlerin etkisi
Genel seçimlerin yurt dışı sonuçlarına göre CHP oy oranını 6 puana yakın artırdı.
Yeşil Sol Parti (YSP) çatısı altında seçime giren HDP ise 2018 seçimlerine göre 7 puana yakın oy kaybetti.
Bu değişimin en belirgin yaşandığı ülkelerden biri de Birleşik Krallık oldu.
Cumhurbaşkanı seçiminde Kemal Kılıçdaroğlunun oy oranı yüzde 79u geçerken, milletvekili seçiminde CHP yüzde 45ten fazla oy alarak ilk parti konumuna yükseldi.
2018 genel seçimlerinde yüzde 49a yakın oy alan YSPnin oranı yüzde 20,9 seviyesine indi.
İngilterenin kuzey doğusundaki Durham Üniversitesinde Uluslararası İlişkiler bölümünde diaspora çalışmaları konusunda uzman Doç. Dr. Bahar Başer, İngilteredeki Türkiyeli diasporanın daha çok Alevi ve muhalif kimliği ön planda olan ve Kürt hareketinin aktif olduğu gruplardan oluştuğunu belirtiyor:
İngilterede Kürt diasporası son derece güçlü ve organize olmuş durumda. Buna rağmen YSP düşük oy aldıysa sandıklara gidenlerin oranı azalmış olabilir. Ya da Türkiyeden yeni göçen kesimin YSP desteği olmayan kesim olduğu düşünülebilir.
Doç. Dr. Başer, özellikle 2013 Gezi protestoları ve 2015 darbe girişiminden sonra, birçok kesimden insanın Türkiyede kendilerine bir gelecek göremediği için yoğun göç ettiği ülkelerden birinin İngiltere olduğunu söylüyor ve ekliyor:
Beyaz yakalılar ve öğrenci olarak gelip kalanların yanında binlerce kişi Ankara Anlaşmasıyla buraya girişimci olarak geldi.
Bu kesimi araştırdığımda gördüm ki, CHP ve benzeri partilere oy veren, AKP politikalarından rahatsız olan - illa ki politize olduğu için değil hayat tarzından dolayı buraya gelen - seçmenler bunlar. Türkiyede geleceklerini tehlike altında gördükleri için Ankara Anlaşması gibi yollarla buraya geldiler ve onların oyları bu trendleri değiştirmiş olabilir.
Kılıçdaroğlunun Alevi kimliğini saklamaması seçmende pozitif bir karşılık buldu
CHP Genel Başkanı Kemal Kılıçdaroğlu, Nisan ayı sonunda Twitter hesabından 3 dakikalık Alevi başlıklı bir video yayımlamıştı.
Kılıçdaroğlu, videoda, “Ben Aleviyim. Hak Muhammed, Ali inancı ile yetişmiş, samimi bir Müslümanım. Harama el uzatmam ifadelerini kullanmıştı.
Kılıçdaroğlu’nun bu paylaşımı ilk 7 saat içinde 28 milyondan fazla görüntülenmişti.
Peki Kılıçdaroğlunun bu açılımı Türkiyeli Alevi diasporada nasıl karşılık buldu?
BBC Türkçeye konuşan Britanya Alevi Federasyonu Başkanı Müslüm Dalkılıç, Kılıçdaroğlunun kendi kimliğini saklamaması seçmende pozitif bir karşılık buldu. diyor ve ekliyor:
Seçmene farklı yerlerden gelen Alevi açılımı inandırıcı gelmedi. Alevi toplumu, kendisini ifade edemediği, rıza yerine devlet atamasının esas olduğu yapıya karşı çıkıyor. Tayyip Erdoğanın Alevi açılımında sağlamaya çalıştığı sistemde Alevilerin söz hakkı yok. Aleviler kendilerini temsil edemiyor. Bu yüzden Kılıçdaroğlunun Ben Aleviyim demesi ve bir nokta koyması Alevi toplumu açısından memnuniyetle karşılandı.
Dalkılıç, İngilteredeki Alevi diasporası seçim sonucunda belirleyici olacak bir büyüklükte olmadığını belirtiyor.
Bunun yanında Alevilerin YSPyi eleştirdiği noktalar olduğunu da söylüyor:
Birçok Alevi aday seçilemeyecek yerlerden gösterildi. Bunların yerine Hasan Cemal, Cengiz Çandar gibi isimlerin seçilir yerlerden gösterilmesi soru işareti oldu.
Yeni diasporanın oyları TİPe kayıyor
Genel seçimde yurt içinde yüzde 1,7 oy alan Türkiye İşçi Partisi (TİP) bazı ülkelerde Türkiyedeki oy oranının 5-6 katına kadar çıktığını gördü.
Yunanistanda yüzde 12ye yakın oy alan TİP, İspanyada yüzde 10,7, Birleşik Krallık ve Kanadada yüzde 8e yakın oy oranına ulaştı.
Doç Dr. Dağhan Irak, Yeni diasporanın oylarının TİPe kaydığını söylüyor ve bunu şöyle açıklıyor:
TİP adında işçi olsa da daha okumuş, şehirli, orta sınıfa hitap ediyor. Türkiyede yüksek oy aldığı yerler de büyük kentler. Birleşik Krallıka son yıllarda Ankara Anlaşması gibi yollarla gelen insan gönderen bölgeler de buralar odu. Yeni diaspora bu anlamda TİPe sempati duymuş olabilir.
Yunanistan ciddi bir şekilde yeni diasporanın olduğu bir yer, burada TİP, YSPnin önüne geçerek yüzde 12 almış ve AKPyi geçmiş.
Estonya genellikle bilişim sektöründen göçün yaşandığı bir yer ve yüzde 11 civarı bir oy aldı. Bunlar yeni diasporanın tipe kaydığı tezini destekliyor olabilir.
