Yerel seçim öncesi muhalefet neden darmadağın?

Siyaset Bilimci Berk Esen, yerel seçimler öncesinde muhalefette gözlemlenen dağınıklığın nedenlerini DW Türkçeden Gülsen Solakere anlattı.

14 ve 28 Mayıs seçimlerinde Cumhurbaşkanı adayı Kemal Kılıçdaroğlunun yenilmesi ve parlamentoda da çoğunluğu Cumhur İttifakının alması muhalefetteki Millet İttifakını ve DEM Partiyi derinden etkiledi. CHPde ve DEMde yönetim değişiklikleri yaşandı.

İYİ Parti ise Genel Başkan Meral Akşener ile yola devam ederken, sosyal demokrat ve liberal görüşteki üst düzey pek çok ismin ayrılmasının ardından rotasını daha milliyetçi bir çizgiye kaydırarak, iktidarla eskisi kadar karşı karşıya gelmemeye başladı.

Partilerin aday belirleme süreçleri tartışmalara da sahne oluyor. 31 Marta iki ay kala CHPde belediye başkan adayları büyük oranda belirlenirken, bugün akşam saatlerinde düzenlenecek Parti Meclisinde geriye kalan adayların da büyük bölümünün belirlenebileceği geriye bazı yerlerin kalabileceği belirtiliyor. Siyasi partilerin aday listelerini teslim etmek için 20 Şubata kadar vakitleri olduğu için, CHP ile DEM Parti arasında bazı yerlerde iş birliği olasılıklarının kesinleşmesi için henüz vakit var.

CHPde eski yerel seçimlerde de sıkça rastlandığı şekilde bir taraftan aday gösterilmeyenlerin şikayetleri, diğer tarafta eski Genel Başkan Kemal Kılıçdaroğluna yakın isimlerin sürece dair eleştirileri sık sık haberlerde yer alıyor.

Bunlara ek olarak CHPdeki yeni yönetimin adaylık sürecini çok adil yürütemediği, seçmenin sesini her zaman dinlemediği yönünde de bazı eleştiriler yapılıyor. İstanbul Büyükşehir Belediye (İBB) Başkanı Ekrem İmamoğlunun partideki ağırlığı da adaylık dengelerini etkileyen bir başka faktör olarak gösteriliyor.

CHPde dengeler mi gözetiliyor?
Peki bazılarının dağınıklık olarak nitelendirdiği ve başta CHPde su üstüne çıkan bu gelişmeler ve seçmen memnuniyetsizliği genel olarak Türkiyedeki tüm muhalefetin 14 Mayıs sonraki durumunu mu gösteriyor?

Sabancı Üniversitesinden Siyasal Bilimci Berk Esen, CHPde Kılıçdaroğlu taraftarlarıyla onu değiştirmek isteyenler arasında bir kavganın yaşandığını ve kazanan değişimci grubun çok farklı kliklerin bir araya gelmesi sonucu oluştuğunu hatırlatıyor. Esen, Dolayısıyla aday belirleme sürecinde benim gördüğüm bütün bu dengeler gözetiliyor. Bu bazen iyi sonuçlar getirebiliyor ama bazen de çok kötü aday tercihlerine de yol açabiliyor değerlendirmesini yapıyor.

Hatayda 6 Şubat Kahramanmaraş depremlerindeki büyük yıkımın sorumlularından olarak görülen Belediye Başkanı Lütfü Savaşın yeniden aday gösterilmesi tepki çekerken, Tunç Soyerin İzmirde aday yapılmaması bazı kesimlerce Kılıçdaroğluna yakınlığı ile açıklanmıştı.

Kurultayda verilmiş bazı sözlerin olabileceğini ve buna göre bir denge gözetilebileceğini de söyleyen Esen, CHP etrafında adaylarla ilgili dönen tartışmalarda birçok faktörün etkili olduğuna dikkat çekiyor:

Tek bir faktörün rol oynadığını düşünmüyorum, birkaç şey üst üste binmiş durumda. Yani parti içi dengeler, seçim kazanabilme ihtimali olan adaylar gibi… Bir yandan denge siyaseti izlemek gerekiyor bir yandan da Kılıçdaroğlunun seçim sonrası alınacak olası bir kötü sonuç akabinde kurultay çağrısı yapacağı düşünülerek olağanüstü kurultaya gidilirse yönetimi destekleyecek bir takımın da gelmesi düşünülüyor.

Toparlanamayan sadece CHP mi?
Peki diğer muhalefet partilerinde durum nasıl?
Muhalif seçmenin özellikle de sol muhalif seçmenin her konuda dönüp baktığı ve bir şeyler beklediği partinin CHP olduğuna işaret eden Esen, Ama peki CHP toparlanamıyor da diğer sol partiler ya da İYİ Parti, Kürt siyasi hareketi toparlanabiliyor mu? sorusunun önemli olduğuna vurgu yapıyor ve şöyle konuşuyor:

Normal şartlarda iktisadi eşitsizliğin ve fakirliğin bu kadar arttığı, büyük şehirlerde barınma krizinin bu kadar ayyuka çıktığı ve CHPnin de başarısız görüldüğü bir dönemde mesela Türkiye İşçi Partisinin (TİP) fırlaması lazım. Ama bunu da görmüyoruz. TİP de dönüp dolaşıp Kadıköyden ya da Çankayadan oy alabiliyor. Yani burada CHPyi de aşan yapısal sıkıntılar var.

Siyasi sistemdeki yapısal sıkıntılar
Esen, kendisinin de CHPye eleştirel yaklaştığını ancak şu anda Türkiye siyasetinin içine düştüğü yapısal sıkıntıların CHPnin ötesine geçen bir konu olduğunu söyleyerek, bu sıkıntıların bazılarını şöyle aktarıyor:

Genel bir otoriterleşme, otoriterleşme nedeniyle siyasi katılımın düşmesi, muhalif seçmenlerin kendi günlük hayatlarına odaklanması ve çok fazla siyasete girmemesi, bunun sonucunda siyasetin daha profesyonel bir kitlenin eline kalması boyutları var. Siyasetteki otoriterleşmeyle birlikte muhalif olarak hâlâ direnebilen alanların; yani STKlar, basın, belli oranda akademi ve tabii siyaset olabilir, daha örgütlü ve kaynak dağıtabilen aktörlerin eline kalması, onların da muhalefet içindeki müesses nizamı desteklemesi.