BBCden Ayşe Sayının haberine göre, Parlamenter sistem mutabakatı açıklayan 6 muhalefet partisi, parlamento seçimlerinde daha fazla milletvekili çıkarabilecek senaryolar üzerinde çalışıyor.
Aritmetik olarak daha fazla getirisi olan formüllerin, siyasi karşılığının olmayabileceği endişesi, muhalefeti, iki seçeneği buluşturabilecek formüllere yoğunlaştırmış durumda. Olası formüllerin, Demokrat Parti (DP) Genel Başkanı Gültekin Uysalın evsahipliğinde Pazar günü yapılacak 6lı masa toplantısının ana gündem maddesi olması bekleniyor.
Seçim işbirliği ve ittifak planlarını, yeni Seçim Yasasına göre yapmaya hazırlanan 6 muhalefet partisinin bu konuda henüz ortaklaşmış bir çalışması yok.
Ancak her parti kendi içinde, akademisyen, kamuoyu araştırmalarından destek alarak veya bizzat kendileri saha analizleri üzerinden seçenekli formüller üzerinde çalışıyor.
Son olarak CHP Genel Başkanı Kemal Kılıçdaroğlu, partisinde de bu yönde hazırlıklar olduğunu belirterek, halen 8 senaryo üzerinde çalışıldığını ve 6lı masa toplantısına da önerilerini getirebileceklerini açıkladı.
CHP kulislerinden yansıyan bilgiye göre Kılıçdaroğlunun sözünü ettiği 8 seçenekli senaryo Ankara Üniversitesinden bir akademisyen grubu tarafından hazırlandı.
Parti kaynakları, bu yönde Kılıçdaroğluna birçok çalışma geldiğini, ancak esas verinin, partinin il il yaptıracağı saha analizleri ile ortaya çıkacağını belirterek, Seçime nasıl bir sistemle gidileceğine, ittifakların nasıl şekilleneceğine parti tek başına karar vermeyecek, 6lı masada, tarafların önerilerine göre netleşecek görüşünü dile getiriyor.
Kulislerde ittifak veya seçim işbirliği seçeneklerine ilişkin konuşulan formüller ile bunların artı ve eksileri ise şöyle sıralanıyor:
Aritmetik avantajı en yüksek seçenek: Tek liste
Yeni seçim sistemi büyük partilere daha fazla milletvekili çıkarma olanağı sağladığı için bir partiden tek listeyle seçime gidilmesi aritmetik olarak en avantajlı sonuç verecek formül olarak görülüyor.
CHPde yapılan simülasyonlarda, 6lı masada yer alan siyasi partilerin tek bir parti listesinden, örneğin CHP listesinden seçime girmesi, 43 milletvekili daha fazla çıkarması yolunu açıyor ve ittifak 300e yakın milletvekili çıkarabiliyor.
Bununla birlikte seçime ayrı girecek olan HDPnin çıkaracağı milletvekilleriyle birlikte muhalefet parlamentoda çoğunluğu sağlıyor.
Bu formül CHP içinde, liste sancısı yaratacak olmasına karşın, seçim kazanmak için en avantajlı formül olarak değerlendiriliyor ve cumhurbaşkanı adayı çıkaracak parti olarak, milletvekili listeleri konusunda daha özverili olunabileceği yorumu yapılıyor.
Ancak sadece matematik hesabıyla en avantajlı görünen bu senaryonun açmazı olarak, siyasi olarak uygulamasının son derece zor ve tabanda karşılık bulmama olasılığı görülüyor.
Başta İYİ Parti olmak üzere, ağırlıklı olarak sağ ve muhafazakar seçmen tabanına sahip siyasi partilerin liderlerinin, CHP çatısı altında seçime girmeye sıcak bakmayacağı ve parti tabanlarında da kabul görmeyeceği ifade ediliyor.
Cumhurbaşkanı adayının CHPli bir isim olacağı konusunda 6lı masada neredeyse ortak bir görüşün oluştuğu ifade edilerek, CHPnin bir başka siyasi partinin listesinden seçime girmesi de uygulanamaz bir formül olarak dile getiriliyor.
CHPnin böyle bir tercih yapması halinde, seçmenin ittifak dışı partilere yönelmesinin kaçınılmaz olacağı vurgulanıyor.
Muhazakar partiler, ittifak içinde ittifak yapabilir
Kulislerde en çok konuşulan formüllerin başında ise Saadet Partisi (SP) Genel Başkanı Temel Karamollaoğlunun da gündeme getirdiği ittifak içinde ittifak geliyor.
6lı masada yer alan siyasi partilerin, 2018 seçimlerindeki gibi SP, DEVA Partisi, Gelecek Partisi ve DPnin Millet İttifakının iki büyük partisi CHP ve İYİ Parti listelerinden seçime girmesi bir seçenek olarak değerlendiriliyor.
İkinci seçenek olarak da DPnin İYİ Parti listesinden, muhafazakar tabana sahip DEVA ve Gelecek Partisinin, SP çatısı altında seçime girmesi formülü.
2018 seçimlerinde Millet İttifakına avantaj sağlayan bu formülün, çok iyi saha analizleriyle ile uygulanabilir hale gelebileceği ifade ediliyor.
Muhafazakar partilerin SP çatısı altında seçime girmesi halinde, muhafazakar seçmenin yoğun olduğu yerlerde, eli CHPye oy vermeye gitmeyen seçmenin tercihini olumlu yönde etkileyebileceği yorumu yapılıyor.
Özellikle SP, bu formüle yakın duruyor. Ancak, ilk kez seçime girecek olan DEVA Partisi, kendi ad ve amblemiyle seçime girmek istediklerini her fırsatta vurguluyor. CHP ve İYİ Parti çatısı altında seçime girilmesi halinde oy bölünmesi daha az olacağı için, matematiksel olarak milletvekili çıkarma olasılığı daha yüksek.
SP, DEVA Partisi ve Gelecek Partisinin Millet İttifakı içinde tek listeyle seçime gitmesi halinde, muhafazakar seçmenden daha fazla karşılık bulabilecek olması avantaj olarak görülse de, milletvekili sayısı düşük olan seçim çevrelerinde baraj otomatik olarak yükseleceği için milletvekili çıkaramama riski de bulunuyor.
Her parti kendi listesiyle seçime gidebilir
Yeni Seçim Yasasıyla ittifak içindeki partilerin çıkaracağı milletvekili sayısı dhont sistemine, yani her partinin bir seçim çevresinden aldığı oy oranına göre hesaplanacağı için yüzde 7 olan ülke barajını geçmek için 6 parti muhalefet partisinin ittifak yapması yüksek olasılık olarak görülüyor.
Ancak ittifak oylarının milletvekili sayısına bir etkisi olmaması nedeniyle, her siyasi partinin ayrı olarak seçime de girmesi olası.
Özellikle DEVA Partisi bu seçeneğe sıcak bakıyor. Oy oranı düşük partilerin milletvekili çıkarabilmesi için, güçlü oldukları seçim çevrelerinde, diğer ittifak partilerinin desteğiyle en az bir milletvekili çıkarmasının sağlanması da bir seçenek olarak görülüyor.
Ancak bunun için çok iyi saha analizi yapılması, her seçim çevresinin eğilimlerinin iyi tahmin edilmesi gerekiyor.
CHPde yapılan değerlendirmelerde, bu formülün uygulanması halinde, Millet İttifakının milletvekili sayısı umulandan çok daha düşük gelebilir. Hatta bazı siyasi partiler parlamentoya hiç milletvekili gönderemeyebilir.
Gelecek ve DEVA Partisinde ise bu formülün iyi dizayn edilmesi halinde, her partinin güçlü olduğu yerlerden parlamentoya temsilci gönderebileceği ifade ediliyor.
Hatta özellikle CHPnin milletvekili çıkaramadığı muhafazakar seçmenin yoğun olduğu, başta İç Anadolu olmak üzere bazı bölgelerden, Millet İttifakının daha fazla milletvekili çıkarabileceği yorumu yapılıyor.
Üçüncü ittifak veya ittifaksız formüller
6lı masada yer alan siyasi partilerin, Millet İttifakı dışında üçüncü yeni bir ittifakla seçime gitmesi veya her partinin ayrı ayrı seçime girmesi, en düşük olasılık olarak görülüyor.
CHP ve İYİ Partinin ittifakı sürdürmekte kararlı olduğu, çok olağanüstü bir gelişme olmadıkça da ittifakla seçime gitmesine kesin gözüyle bakılıyor.
DP ve SPnin de Millet İttifakına karşı olmadığı biliniyor. 6lı masada yer alan partilerin, CHP ve İYİ Partiden ayrı olarak yeni bir ittifak kurmaları halinde, yüzde 7 barajını aşamama riski bulunuyor ve bu nedenle de çok önemli bir görüş ayrılığı olmadığı sürece partilerin bu yöntemi tercih etmeyeceği ifade ediliyor.
Cumhur İttifakının biçimlenmesine göre senaryolar değişebilir
6lı masada yer alan muhalefet partileri yeni seçim sistemine göre olası senaryolar üzerinde çalışma yaparken, erken seçim ve AKP ile MHPnin oluşturduğu Cumhur İttifakının izleyeceği tutuma göre de alternatif seçenekleri değerlendiriyor.
Sonbaharda bir erken seçime gidilmesi halinde, yeni seçim yasası uygulanmayacağı için, ittifak senaryolarının da buna göre şekilleneceğine dikkat çekiliyor.
Böyle bir seçenekte, milletvekili dağılımı siyasi partilerin oylarına bölünerek hesaplanacağı için, isteyen partilerin kendi listesiyle seçime girmesi formülünün daha ağırlık kazanması olası görülüyor.
MHP ve BBPnin AKP çatısı altında tek listeyle seçime girmesi halinde formüllerin buna göre dizayn edileceği ifade ediliyor.
MHP Genel Başkan Yardımcısı Semih Yalçın, MHPnin AKP listelerinden seçime gireceği iddialarına, Ağzıma bile almam. Bizim seçmen üç hilali görecek kardeşim sözleriyle nokta koymasına karşın, muhalefet hala bu seçeneği olasılık dahilinde değerlendiriyor.
Böyle bir durumda, Cumhur İttifakının avantajlı olacağına dikkat çekilerek, bu durumda muhalefetin de tek liste seçeneğinin güçleneceği yorumu yapılıyor.
6lı masanın gündeminde
Yeni seçim yasasının yürürlüğe girmesi nedeniyle, DP Genel Başkanı Gültekin Uysalın evsahipliğinde Pazar günü yapılacak 6lı toplantıda da olası seçim senaryolarının gündeme gelmesi bekleniyor.
Katılımcı partiler, buradan bir ittifak kararı çıkmayacağını, ittifak ve cumhurbaşkanlığı seçiminin, seçim takvimi açıklandığında gündeme geleceğini, ancak yeni seçim yasasına göre en fazla milletvekili çıkarmaya dönük formülleri konusunda karşılıklı görüş alışverişinde bulunulacağı ifade ediliyor.
