Erdoğanın 20 yıldır kitlesel protestolar, yolsuzluk suçlamaları, darbe girişimi, Suriye iç savaşından kaçan sığınmacılar gibi siyasi krizlerin üstesinden gelmeyi başardığının altını çizen AP, şimdiyse Türk halkının ve ekonomisinin yüksek enflasyon altında ezildiğini, birçoklarının 6 Şubattaki depremden sonra hala toparlanmaya çalıştığını kaydediyor.
Ancak buna rağmen giderek daha otoriter dürtülere sahip olan ve ilk turda zaferi az farkla kaçıran Erdoğan’ın, Millet İttifakı adayı Kemal Kılıçdaroğlu karşısında ikinci tur yarışa güçlü favori konumunda girdiği belirtiliyor.
Peki Erdoğanın eli zayıf olmasına rağmen uzun süredir iktidarda olması ve geniş kitlelere hitap etmesinin nedeni nedir?
69 yaşındaki Erdoğan, İslami değerleri öne çıkararak yarım yüzyıl laiklikle tanımlanan Türkiyede muhafazakar ve dindar seçmenlerin kendisiyle derin bağlılık kurmasını sağladı.
Hükümet kaynaklarını kendi siyasi avantajı için kullanarak iktidardaki gücünü pekiştiren Erdoğan, seçmenlerini memnun etmek için altyapı yatırımlarına cömert harcamalar yaptı, eleştirileri susturmak için medyayı sıkı kontrol altına aldı.
Küresel arenadaki manevralarıyla birçok Türk seçmeni yanına çeken Erdoğan, ülkenin Doğu ve Batıyla olan ilişkilerinde askeri gücünü sergileyebileceğini gösterdi.
“Değişim değil istikrar talebi ağır basıyor”
Erdoğanın ekonomik kriz döneminde popülaritesini hala koruması, uzun zamandır iktidarda kalabilmesi gerçeğiyle de açıklanabilir. Seçmenlerle ve uzmanlarla yapılan söyleşiler, birçoklarının daha fazla değişim değil, istikrar istediğini ortaya koyuyor.
Washingtondaki düşünce kuruluşu Ortadoğu Enstitüsünden Gönül Tol, “Bu gibi ulusal kriz dönemlerinde insanlar genellikle liderin etrafında toplanır. Seçmenlerin muhalefetin sorunları çözme becerisine yeterince inancı yok” diyor.
Türkiyenin en uzun süre iktidarda kalan lideri olan Erdoğan, 28 Mayısta seçimi kazanırsa iktidarını üçüncü on yıla taşıyarak 2028 yılına kadar Cumhurbaşkanlığı koltuğunda oturabilir.
Dün ATA İttifakının adayı Sinan Oğanın yaptığı destek açıklaması, Erdoğana 28 Mayısta avantaj sağlayabilir.
Kılıçdaroğlunun Erdoğanın enflasyonu körükleyen ekonomi politikalarını ve giderek otoriterleşen eğilimlerini geri çevireceği söylemi üzerine kurduğu seçim kampanyası ise Associated Presse göre Erdoğan destekçilerini cezbetmekte zorlandı.
APye konuşan AK Parti seçmeni Ankaralı güvenlik görevlisi Bekir Özçelik, “Ülkemizin son 20 yılda geldiği noktaya bakın. Dünyada Erdoğanla boy ölçüşecek lider yok” dedi ve muhalefetin ülkeyi 50 yıl geriye götüreceğini iddia etti.
Özçelik ve başka birçok destekçisi, Erdoğanı, Türkiyenin jeopolitik arenada büyük bir oyuncu olabileceğini gösteren bir lider olarak görüyor.
Avrupa ve Asya arasındaki stratejik konumu nedeniyle kilit bir NATO üyesi olan Türkiye aynı zamanda ittifakın ikinci en büyük ordusuna sahip. Erdoğan iktidarı sırasında Türkiye, bazen sorunlu ancak vazgeçilmez bir NATO müttefiki olduğunu ortaya koydu.
İsveçin NATOya katılımını veto eden ve Rus S-400 hava savunma sistemi satın alarak F-35 programından çıkarılan Türkiye, buna karşın Birleşmiş Milletlerle beraber Ukrayna tahılının Karadenizden açlık çeken ülkelere güvenli ihracatını sağlayan gıda koridoru anlaşmasına öncülük etti.
2011de Suriyede patlak veren iç savaşta Suriye Cumhurbaşkanı Beşar Esat karşıtlarını destekleyen Erdoğan, savaş sonucu başlayan mülteci akınını Avrupa ülkelerine karşı koz olarak kullandı ve Avrupayı, Türkiyenin sınırlarını açarak mülteci istilasına yol açmakla tehdit etti. Türkiye şu andaysa Suriyenin kuzeyinde geniş alanları kontrolu altında tutuyor.
Uzmanlar, seçim kampanyası sırasında Erdoğanın Türkiyenin askeri sanayi sektörünü öne çıkararak yerli yapım İHAları, uçakları ve dünyanın ilk “İHA gemisi” olarak tanıtılan savaş gemisini tanıttığını, bu mesajın 14 Mayıstaki ilk tur seçimde seçmenleri cezbettiğini kaydediyor.
Erdoğan, iç siyasetteyse laik kökleri yıpranan ülkede İslam profilini öne çıkarıyor.
Laik ordunun yetkilerini kısıtlayan, kamu görevlisi kadınların türban takmasını yasaklayan kuralları kaldıran Erdoğan, bu seçimlerdeyse muhafazakar tabanın desteğini pekiştirmek için Kemal Kılıçdaroğlu ve muhalefeti “sapkın” olarak tanımladığı LGBT haklarını savunmakla suçladı.
“En büyük tehdit ekonomik kriz”
Ancak Associated Presse göre Erdoğanın karşı karşıya olduğu en büyük tehdit, ekonomik kriz. Erdoğanın ailelerin alım gücünün azalmasına karşı geliştirdiği ana metod, hükümet harcamalarını hızla arttırması oldu. Kamu harcamalarındaki artış, uzmanlara göre Erdoğanın faiz indirimi politikasıyla birlikte enflasyonu daha da körüklüyor.
Kamu ve emeklilik maaşlarını arttıran, milyonlarca vatandaşın erken emekliliğinin önünü açan Erdoğan, elektrik ve doğalgaz faturalarında ödeme kolaylıkları getirdi, kimi hanehalkı borçlarını sildi.
Deprem bölgesinde yeniden yapılanmayı sağlamak için gereken tüm harcamaların yapılacağı vaadinde bulunan Erdoğan, katıldığı her temel atma töreninde, deprem bölgesini sadece kendi hükümetinin yeniden inşa edebileceği mesajı verdi.
AK Parti, deprem felaketi sonrasındaki arama, kurtarma ve yardım faaliyetlerinin geciktiği yönündeki eleştirilere rağmen depremin etkisi altında kalan 11 ilin 10unda il tur seçimlerden galip çıktı.
Ankaralı Erdoğan destekçisi Mustafa Öztürk, enflasyon nedeniyle yaşam standardının gerilemesine rağmen, COVID-19 pandemisinden bu yana enflasyonla mücadele eden tek ülkenin Türkiye olmadığını savunuyor.
Enflasyonun Erdoğanun suçu olmadığını söyleyen Öztürk, asla Erdoğana karşı yönde oy kullanmayacağını, İslamı toplumda öne çıkardığı için Erdoğana borçlu olduğunu hissettiğini söylüyor.
“Erdoğan’ın verdiği mesaj medya üzerindeki sıkı denetimle büyüyor”
Erdoğanın mesajı ve gücü, medya üzerindeki sıkı kontroluyla daha da büyüyor.
CHPli RTÜK üyesi İlhan Taşçı, devlet televizyonu TRT Haberin 1 Nisandan beri Erdoğana 48 saat, Kılıçdaroğlunaysa yalnızca 32 dakika ayırdığını kaydediyor.
Associated Press, Kılıçdaroğlunun ekonomiyi düzeltme ve kadınların okullarda başörtüsü takma hakkını koruma sözlerininse Türkiyenin muhafazakar bölgelerinde karşılık bulmadığını kaydediyor.
Ortadoğu Enstitüsünden Gönül Tol, “Kılıçdaroğlu muhalefet partisinin imajını değiştirdi, ancak söylemi Erdoğan kontrol ediyor, o nedenle başörtüsü takan muhafazakar kadınlar arasında bir korku etkeni var. Muhalefet iktidara geldiğinde durumlarının kötüleşeceğine inanıyorlar” diyor.
Erdoğan, HDPnin Kılıçdaroğluna destek vermesinden sonraysa muhalefetin Kürt “teröristler” tarafından desteklendiği imajı yarattı. Muhalefetin bu söylemi reddetme çabalarıysa anaakım medyada nadiren yer buldu.
Washington Enstitüsü uzmanı Soner Çağaptay, Erdoğanın ”devlet kurumlarına, bilgi kontroluna dayanan ve muhalefeti teröristler ya da yeterince Müslüman olmayanlar olarak şeytanlaştıran söylemiyle titizlik içinde bir zafer koşusu tasarladığını” kaydediyor.
Çağaptay, “Medya, tartışmayı, Erdoğan iktidarı altında Türkiyenin nasıl bir askeri endüstriye dönüştüğü söylemine çevirdi ve bu işe yaradı” diyor.
Uzmanlara göre milliyetçilerden ve İslamcı partilerden oluşan Cumhur İttifakının 600 sandalyeli TBMMde çoğunluğu ele geçirmesi, ikinci turda Erdoğana avantaj sağlıyor. Bunun nedeni, birçok seçmenin hükümetin bölünmesini engellemek için Erdoğanı destekleme olasılığının yüksekliği.
Erdoğan da geçen hafta CNN Türk televizyonunda meclisin çoğunluğunun kendilerinde olduğunu, istikrarlı bir hükümetin ülkeye barış ve refah sağlayacağını vurgulamıştı.
