Göçmenler çoğu zaman yürüyerek, Iğdır, Ağrı, Van üzerinden Türkiyeye geçiyor. Yüzlerce göçmen de Erzurumdaki geri gönderme ve geçici barınma merkezlerinde kayıtlarını yaptırıyor.
İltica ve Göç Araştırma Merkezi Başkanı Metin Çorabatır son 3 ayda İran üzerinden Türkiyeye giriş yapan Afganların sayısının 20 bini bulduğunu ve göçmenlerin çoğunun İranda yaşayanlardan çok doğrudan Afganistan üzerinden geçen yeni göçmen dalgası olduğunu söylüyor.
Birleşmiş Milletler Mülteciler Yüksek Komiserliği (UNHCR) verilerine göre Mart ayı sonuna dek Türkiyede UNHCRa kayıt yaptıran Afgan sığınmacı ve mültecilerin sayısı 169,919.
Türkiyede kayıtlı Suriyelilerin sayısı 3,5 milyon, diğer ülkelerden Türkiyeye sığınanların toplam sayısı da 365 bin.
Afganlar, Türkiyede Suriyelilerden sonra kayıtlı resmi sayı olarak en büyük ikinci göçmen grubu.
Dünya genelinde UNHCRa kayıtlı Afgan mülteci sayısı da 2,5 milyon.
Erzurumda Afganlarla ilgilenen bazı sivil toplum kuruluşları ve yetkililer, İran sınırında 1,5 milyon Afgan uyruklu göçmenin de Türkiyeye girmeyi beklediğini iddia ediyor.
UNHCR Türkiye Sözcüsü Selin Ünal ise bu iddiayı teyit edemediklerini söylüyor.
Sokaklarda yatanlar var
Afgan göçmenlerin bir kısmı sınırı geçtikten sonra Erzurumdaki 1500 kişilik geri gönderme merkezinde kalıyor. Ancak merkezde boş yer kalmayınca göçmenler de son haftalarda sokaklarda yatmak zorunda kaldı.
200-300 kmlik yolu çıplak ayakla yürüyorlar
Erzurum Kalkınma Vakfı (ER-VAK) Başkanı eczacı Erdal Güzel, göçmen dalgasının Erzuruma ulaştığı 2011den bu yana yardım çalışmalarına katılıyor ve göçmenlerin ihtiyaçlarını karşılamak için faaliyetler yürütüyor.
Erdal Güzel, Son 2-3 ay içinden sağanak halinde göçmen akını oldu. Şu anda Erzurumda sığınmacı pozisyonunda 400 ailemiz var. Ama son dönemde 200-300 kmlik yolu yürüyerek çıplak ayakla kat edip Türkiyeye geliyorlar diyor.
ER-VAK Başkanı yeni bir göçmen akını ihtimalinin de kaygı verici olduğunu söylüyor:
İran sınırında 1,5 milyon göç potansiyeli olduğunu duyduk. O çok tehlikeli bir boyut bizim onu karşılayacak yapımız yok.
Bölge halkı, Iğdır, Ağrı yolundan yürüyerek geçen Afganların arabalara alınmaması konusunda da uyarılıyor, zira arabalarında göçmen bulunduranların insan kaçakçılığı yapma suçlamasıyla karşı karşıya kalabileceği belirtiliyor.
Erzurum halkı ise kendi imkânlarıyla yardımcı olmaya çalışıyor.
Ayakkabıları, çorapları yok
Erzuruma bağlı Pasinler ilçesi Belediye Başkanı Ünsal Sertoğlu, göçmenlerin geçiş yolundaki ilçede bir yardım çadırı kurmuş. Halkın katkılarıyla yoldan geçen göçmenlerin ihtiyaçlarını karşılamaya çalışıyorlar.
Yardımlar için belediyenin imkânlarından değil, halkın bağışlarından faydalanıyorlar.
Sertoğlu çalışmalarını anlatıyor:
Geçen seneye göre çok ciddi bir yoğunluk var. Günde 500-600 göçmen geçiyor benim ilçeden hepsine sıcak aş veriyoruz. Kadınlar evlerinde pasta börek pişirip çadıra getiriyor. Resmi bir statümüz olmadığı için kalmıyorlar, yemek giysi veriyoruz sonra geçip gidiyorlar. Ayakkabıları, çorapları yok, acil ihtiyaçlarını temin edip gönderiyoruz.
Son aylarda göç dalgasının artmasının sebeplerinden biri, geçişi zorlaştıran yoğun kış şartlarının sona eriyor olması. Ama geçen yıllara oranla Afganistandaki güvenlik ve ekonominin de giderek kötüye gitmesi göçü tetikliyor.
Göçün nedenleri
İltica ve Göç Araştırma Merkezi Başkanı Çorabatır, Afganistanda insanlar işsiz, fakirleşme artıyor, temel ihtiyaçların karşılanmasında güçlük çekiyorlar. Halkın da mevcut Afgan hükümetine karşı güveni azalıyor. İnsanların ümidi hem siyasi olarak hem de ekonomik olarak azalıyor diyor.
Asya ülkelerinde toplumsal kalkınmayla ilgili araştırmalar yapan sivil toplu kuruluşu The Asia Foundationın (Asya Vakfı) 2017 verileri, ülkedeki memnuniyetsizliği ve göçün sebeplerini ortaya koyuyor.
Vakfın yaptığı ankete göre 2017 yılında fırsat bulunması durumunda ülkeyi terk edebileceklerini söyleyenlerin oranı bir önceki yıla oranla yaklaşık yüzde 9 artarak yüzde 38,8 oldu. Bu oran, Afgan tarihinde en yüksek ikinci oran olarak kayda geçti.
Araştırmaya göre ülkeyi terk edenlerin birinci sebebi ülke içindeki güvensizlik, IŞİD ile Talibanın saldırıyla oluşan şiddet ortamı. Araştırmaya katılanların yüzde 54.5i de ülkeyi terk etme istekleri olarak işsizliği gösteriyor.
Türkiyeye göç eden Afganların bir kısmı 2014te yürürlüğe giren Yabancılar ve Uluslararası Koruma Yasası uyarınca geçici koruma kapsamına alınabiliyor.
Ama göç uzmanlarına göre çoğu, kaçakçıların da teşvikiyle Avrupaya yasa dışı yollarla geçme arayışında.
Uzmanlar, bahar ve yaz aylarının da gelmesiyle Türkiyeden Avrupaya göçün artabileceği görüşünde.
BBC Türkçe
