Türkiye Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan ve Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin, iki ülke arasındaki bir dizi işbirliği başlığının yanısıra geçtiğimiz günlerde ABD tarafının Türkiyeye baskısını yoğunlaştırdığı S-400 füze savunma sistemleriyle ilgili konuyu da ele aldı. Zaten kimi değerlendirmelere göre, görüşmenin asıl güncel ve yakıcı başlığı buydu.
İki liderin konuyla ilgili açıklamaları esas olarak “sevkiyat anlaşmasının sürdüğü, anlaşmaya bağlı olunduğu” noktalarında yoğunlaştı. Bu haliyle sanki, en yakıcı konuda aslında hiçbir yeni gelişme olmamış hissi uyandı. Ancak mesele tam öyle değil.
AA: SORUN YOK DEVAM, TASS: PUTİNİN ÖNCELİĞİ...
Anadolu Ajansı, konuyla ilgili bir haberine, “Putin, Erdoğanla Türkiyenin S-400 füze savunma sistemi teslimatı ve diğer silah alımlarıyla ilgili görüştüğünü söyledi” başlığını atarken, TASS “Putin, Türkiyeyle S-400 anlaşmasının uygulanmasını öncelik olarak tanımladı” ifadelerini kullanmayı tercih etti.
TASSa göre, Putin Erdoğanla görüşmesinin ardından yapılan basın toplantısında, Moskovanın Ankaraya S-400 sistemlerinin teslimatı konusunda adım atmaya karar verdiğini söyledi. Erdoğan da, Türkiyenin Rusya füze sistemlerini satın alma planından vazgeçmeyeceğini vurguladı.
Özetle taraflar, nüanslar olsa da ABDnin yarattığı basınç karşısında “geri adım atmadıklarını” bir kez daha beyan etmiş oldular.
ANLAŞMADA GERİ ADIM YOK YA İLERİ ADIM?
Ancak burada, “ileri adım” atıldığına dair bir belirsizlik de sürüyor. Türkiye Rusyadan S-400lerle ilgili teknolojik işbirliği ve ortak yatırım da talep ediyor ve bu konuda taraflar “temenni”ler dışında bir anlaşmaya varmış değil. Başka stratejik tercihler yapılmadan da varamazlar. Sıklıkla referans gösterilen “anlaşma”ysa, Erdoğanın Eylül 2017de duyurduğu anlaşma ve Türkiyenin S-400 sistemlerini satın alacağı ve bir ön ödeme yapacağı taahhüdünü içeriyor.
Bilindiği gibi Türkiyenin S-400lerle ilgili görüşmelere başladığına dair ilk haberler, Kasım 2016da gündeme gelmişti. Bir yıla yakın süren görüşmelerin sonunda gündeme gelen bu anlaşmanın tam içeriğine dair net bir bilgiyi kimse ver(e)miyor. Çeşitli zamanlarda “imzaladık”, “geri dönüşü yok”, “anlaşmadan dönmeyiz” şeklinde referans gösterilen anlaşmayla ilgili uygulama adımları konusundaysa, Savunma Bakanı Hulusi Akarın “S-400 sistemlerinin Ekim 2019da konuşlandırılmaya başlanacağı” yönündeki açıklaması var.
BAĞIMSIZ DIŞ POLİTİKA MI, GÜNÜ KURTARALIM, BAKARIZ AYMAZLIĞI MI?
Putinin işbirliği toplantısının açılış konuşmasında yaptığı “anlaşmanın tamamlanması” vurgusu aslında Türkiyeye yapılmış bir “hatırlatma”. Sevkiyatın başlamasıyla Türkiye, “bağımsız bir dış politika” falan değil, Rusyayla stratejik askeri işbirliği yoluna girmiş olacak. Yani bu alanda ABDye değil Rusyaya bağımlı hale gelecek.
Kısa vadeli bir değerlendirmeyle “blöf yapıyor” gibi değerlendirmelerle karşılansa da, stratejik olarak ABDnin F-35 basıncı da, aslında, Türkiyeye ilerlediği yolun başka bir tercihe işaret ettiğini hatırlatıyor.
Özetle taraflar önemli hatırlatmalar yapıyor ama “bağımsız ve ilkeli” bir yolda ilerlediğini iddia eden AKP devleti, alıştığı “günü kurtaralamı, zamanı gelince bakarız, şimdilik birinden aldığımız kozu ötekine gösterelim” tarzıyla diplomasisini yürütmeye devam ediyor.
PUTİNE UMUT VEREN YÖNELİM
Erdoğanla Putin görüşmesinde önemli olan bir diğer nokta, Putinin “diğer silah alımlarıyla ilgili” görüştüklerini ve “Türkiye’ye modern Rus askeri teçhizatı sağlama konusunda da umut vaat eden bazı projelerin gündemde olduğunu” açıklamasıydı.
Rusyanın geride kalan süreçte, ABD baskısı altında sıkıştığı zamanlarda Türkiyeye F-35lerin alternatifi olarak Sukhoi savaş uçaklarını önermişliği var. F-35 krizinin tavan yaptığı bir sırada gerçekleşen son görüşmede hangi “diğer silah alımları” konuşulduğu açıklanmadı ancak Putinin uygun hatırlatmalarını sürdürdüğünü düşünebiliriz. Ve tekrar olacak, bunun topyekün ve stratejik bir işbirliği yoluna işaret ettiğini de…
Putinin Sekizinci Üst Düzey İşbirliği Konseyi toplantısını açarken yaptığı konuşmadan...
Rusya-Türkiye işbirliğinin enerji alanında stratejik bir eğilime dönüştünün altını çizmek isterim. Rusya Türkiyenin en büyük doğalgaz tedarikçisidir. Geçen yıl 24 milyon m3 doğalgaz ihraç edildi. Bu ülkenin ihtiyaç duyduğu miktarın neredeyse yarısına yakınını oluşturuyor. 
Askeri-teknoloji alanında işbirliğini güçlendirem konusunda, ülkelerimizin karşı karşıya olduğu ciddi görevler var.İlki ve en önemlisi, Türkiyeye Triumf S-400 uçaksavar füze sistemlerinin tedariki için sözleşmenin tamamlanması üzerine görüşüyoruz.
Gündemde, Türkiye’ye modern Rus askeri teçhizatı sağlama konusunda da umut vaat eden bazı projelerimiz var.
