Türkiyede yaşayan ve yakınlarının Çindeki kamplarda tutulduğunu iddia eden Uygur Türkleri; soykırım, işkence, tecavüz ve insanlığa karşı suç işlemekle suçladıkları Çinli yetkililer hakkında hukuki girişimde bulundu.
İstanbul Cumhuriyet Başsavcılığına suç duyurusunda bulunan dokuzu Türk vatandaşı, 19 şikâyetçi adına konuşan avukat Gülden Sönmez, Çağlayandaki İstanbul Adalet Sarayının önünde yaptığı açıklamada, Sincanda 2016 yılından beri yüz binlerce Uyguru gözaltına alıp zorla çalıştırmakla suçlanan Çinli yetkililere karşı uluslararası kuruluşlarca hiçbir girişimde bulunulmadığı için böyle bir adım attıklarını söyledi.
Kaybettikleri akrabalarının fotoğraflarını ve Çinli yetkililerin yargılanması için çağrı yapılan dövizleri tutan 50yi aşkın kişiyle birlikte açıklamada bulunan Sönmez, Uluslararası Ceza Mahkemesi bu davayı çoktan açmalıydı. Ancak Çin, BM Güvenlik Konseyi üyesi olduğu için bu dinamikte pek mümkün görünmüyor dedi.
Avukat Sönmez, Çinde hâlen kamplarda tutulan ya da zorla kaybettirilen 116 kişi ve kamplarda ölenlere yönelik muameleyle ilgili olarak Çin Komünist Partisi üyeleri, çalışma kampı müdürleri, polis memurları ve yöneticilerden oluşan 112 ismin savcılığa bildirildiğini açıkladı. Suç duyurusunda bu kişiler hakkında tutuklamaya yönelik yakalama kararı çıkarılması isteniyor.
Sönmez, Türkiyedeki yasalar, evrensel yargı yetkisini tanıyor. İşkence, soykırım, tecavüz ve insanlığa karşı suçlar Türk mahkemelerinde kovuşturulabilir ve suçlular yargılanabilir dedi.
Türk hükümetine çağrı
Suç duyurusunda bulunan Uygur Türklerinden Medine Nazimi, Kız kardeşim Mevlüde Hilal, Türkiye vatandaşı olmasına rağmen dört senedir Çinin karanlık toplama kamplarında tutulmaktadır. Dört senedir kardeşim hakkında bilgi alamadım. Çin Hükümeti kardeşim hakkında bilgi vermeyi reddediyor dedi. Kendisinin de Türk vatandaşı olduğunu belirten Nazimi, Türk hükümetini kastederek Hükümetimden kardeşimi kurtarmasını istiyorum ifadesini kullandı. Nur Muhammet Uygur ise Çinde 2017 yılında kampa kapatılan babasının 6 ay sonra öldüğünü söyledi.
Çin önce bu kampların varlığını reddetmiş, daha sonra ise bunların aşırıcılıkla mücadele için kurulan meslek merkezleri olduğunu belirtmişti. Pekin yönetimi istismar suçlamalarınıysa tümüyle yalanlamıştı. Birleşmiş Milletler uzmanları ve insan hakları örgütleri, Sincandaki kamplarda son yıllarda 1 milyondan fazla insanın tutulduğunu tahmin ediyor. Bu kişilerin büyük bölümünü Uygurlar ve diğer Müslüman azınlıklar oluşturuyor.
Türkiyenin Çin politikası
Türkiyede yaklaşık 50 bin Uygurun yaşadığı tahmin ediliyor. Türkiyede yaşayan bazı Uygurlar, Ankaranın Çine yönelik yaklaşımını, iki ülke arasında imzalanan suçluların iadesi anlaşması sonrası eleştiriyor.
Türkiye Dışişleri Bakanı Mevlüt Çavuşoğlu geçen Mart ayında yaptığı açıklamada bu anlaşmanın Ankaranın diğer devletlerle imzaladığı anlaşmalara benzer olduğunu ve Uygurların Çine geri gönderilmesi gibi bir sonuca yol açmayacağını belirtti.
Türkiyedeki bazı muhalefet liderleriyse Ankarayı Çinle olan başka çıkarları nedeniyle Uygurların haklarını korumamakla suçluyor.
Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan geçen Temmuz ayında Çin lideri Şi Cinpinge Uygurların Çinin eşit vatandaşları olarak huzur içinde yaşamasının Türkiye için önemli olduğunu söylemişti. Ancak Erdoğan Türkiyenin Çinin ulusal egemenliğine de saygı gösterdiğini belirtmişti.
