2017 yılında imzalanan anlaşma hafta sonu Çinin Ulusal Halk Kongresinde resmileşti.
Guardian gazetesinin haberine göre Çin devlet medyası bu anlaşmanın terörizmle mücadele amacıyla kullanılabileceğini aktardı.
Türkiyede ise bu anlaşmaya muhalefet tepki gösteriyor; anlaşmanın Uygur Türklerine uygulanan zulümün artmasına yol açacağı belirtiliyor.
Anlaşma Türkiyede yaşayan Uygur Türklerinde de endişe yarattı.
Diğer yandan anlaşmada iade talebinin reddedilmesi hakkı da var.
Eğer sınır dışı isteği gönderilen ülkedeki kişinin bir siyasi suç işlediği öne sürülüyorsa, aynı zamanda bu kişi, isteğin yapıldığı ülkenin vatandaşıysa ya da iltica hakkından faydalanıyorsa Çinin bu talebi reddedilebiliyor.
Tutukluluk ve işkence ile karşılaşabilirlerÇinin Uygur Türklerine uyguladığı baskı son yıllarda uluslararası toplum tarafından tepkilerin şiddetlenmesine yol açtı.
Çinin Sincan bölgesinde yaşayan bir milyona yakın Uygur Türkü Müslüman, devletin eğitim amaçlı olduğunu savunduğu kamplarda tutuluyor.
Pekin, önce varlıklarını dahi reddettiği bu kampların, ayrılıkçı terörizmi önlemek için gerekli olduğunu savunuyor.
İnsan hakları aktivistleri ve kimi uzmanlar ise Uygur Türklerine kültürel soykırım uygulandığını öne sürüyor.
Guardian gazetesi Uygur diasporasının Çinin Sincana dönmeleri için çabaladığını gösteren yeterli sayıda kanıta sahip olduğunu aktarıyor.
Çindeki aile üyelerinin ise başka ülkelere giden Uygur Türklerinin Sincana geri dönmesi için baskı unsuru olarak kullanıldığı ifade ediliyor.
Guardian gazetesine konuşan Çin İnsan Hakları Savunucuları sözcüsü Leo Lan, anlaşmanın Uygur Türklerini tutukluluk ve işkence ile karşılaşabilecekleri Çine iade edilmeleri konusunda riske atacağını belirterek Türkiyenin mültecilerin iade edilmemesini öngören uluslararası kanunlara uyması gerektiğini hatırlatıyor.
Lan, Çin, ucu açık ve geniş bir şekilde tanımlanabilen ulusal güvenlik suçlamalarında bulunarak kimi insanların Çine iadesini isteyebilir dedi.
Çin ekonomik baskı uyguluyorFransız haber ajansı AFPye konuşan Dünya Uygur Kongresi Sözcüsü Dilşat Raşit, bu anlaşmanın Çinden kaçmış ve henüz Türk vatandaşlığını almamış Uygur Türkleri arasında panik yaratacağını söyledi.
Çinin Ankara üzerinde anlaşmanın kabul edilmesi için ekonomik bir baskı oluşturduğunu ileri süren Raşit, Türk hükümetine bu anlaşmanın bir zulüm aracı olarak kullanılmasını önleme çağrısında bulunuyoruz diyor.
Guardian gazetesi ise Türkiyenin Uygurlara ve Çinden kaçan Müslümanlara uzun zamandır kapılarını açtığını ve Türkiyede 50 bin Uygur Türkünün yaşadığını aktarıyor.
Ancak gazeteye göre son yıllarda Çin ve Türkiye arasında gelişen ilişkiler Uygur Türkleri açısından bir tehlike yaratıyor.
Guardian aynı zamanda son yıllarda Türkiyenin Çinin terörizmle suçladığı Uygurları sorguladığını ve doğrudan Çine iade etmese de kimi Uygurları Tacikistan gibi başka ülkelere göndermekle suçlandığını vurguluyor.
Londradaki SOAS Çin Enstitüsünün direktörü Steve Tsangın South China Morning Posta yaptığı açıklamaya göre asıl soru işareti, Çinden baskı gelmesine rağmen Türkiyenin kendi sınırlarındaki Uygurları uluslararası kanunlar ve şeffaflık kapsamında korumaya devam edip etmeyeceği.
Tsang, Türkiyenin bu yolu seçmemesi durumunda Türkiyede yaşayan Uygurların kendi güvenliklerinden ve iade edilmelerinden endişe duyacağını aktarıyor.
Guardian gazetesi ise Türkiye basınındaki Çinden gelmesi beklenen koronavirüs aşılarının bu yüzden geciktiği iddialarına da yer verdi.
