Geçen yıl yapılan bir araştırma Türkiye sahte haberler üretmekte dünyada bir numara olduğunu belirledi. Reuters Institute for the Study of Journalism Digital News Report 2018’i (Dijital Haber Raporu) yayınladı. Raporda 37 ülkedeki haber tüketicilerinin alışkanlıkları ve davranışları incelenirken, medya organizasyonlarına duyulan güven ve internetteki yanlış bilgi sorunu da öne çıkan başlıklar arasında yer alıyor.
Raporda Türkiye ile ilgili güven ve yanlış bilgi konularına ilişkin yer alan bölümleri derledik;
Türkiye, Malezya, Brezilya ve İspanya’nın ardından WhatsApp’ı haber almak için kullanan dördüncü ülke. Sorulara cevap veren her üç kişiden biri (%30) haberlere erişmek için WhatsApp kullandığını ifade ediyor. 2017’de bu oran %25 2016’da ise %17 idi.
Ankete katılanların büyük bir kısmı (%65) görüşlerini herkese açık platformlarda dile getirmenin başını belaya sokacağını düşünüyor. Türkiye bu konuda dünyadaki en endişeli kullanıcılara sahip.Türkiye’de haberlere güvenirim diyenlerin oranı %38 iken kendi takip ettiği habere güvenenlerin oranı ise %43. Aradaki farkın yalnızca %5 olması, haber tüketicilerinin yalnızca kendi takip ettikleri haberlere güvenme konusunda dahi sorun yaşadıklarını gösteriyor.
Rapora göre Türkiye’de en çok güven duyulan beş haber organizasyon sırasıyla Fox TV, NTV, CNN Türk, Cumhuriyet ve Sözcü.
Dünyada sosyal medyadaki haberlere güven %23 oranında. Türkiye’de ise bu oran %33. Yalnızca her üç kişiden biri sosyal medyadaki habere güvendiğini beyan etse de Türkiye bu konuda dünya ortalamasının üstünde.
Ancak Türkiye’de internette karşılaştığı bilginin doğru olup olmadığı konusunda endişe duyanların oranı ise %60.
Türkiye, ankete katılmadan önceki hafta içinde en az bir kez uydurma haberle karşılaştığını belirten ülkeler arasında birinci sırada yer alıyor. Her iki kişiden biri mutlaka asılsız bir habere denk geldiğini ifade ediyor. Bu oran, her 10 kişiden 8,5’inin internetteki bilgilerin doğruluğundan endişeli olduğu Brezilya’dan bile yüksek.
Türkiye sahte haberler için önlem almalı
Türkiye’de her 10 kişiden neredeyse 7’si devletin internetteki yanlış bilgiye karşı bir şey yapması gerektiğini düşünüyor.
Sonuç olarak, rapora göre Türkiye’deki haber tüketicilerinin kamuya açık platformlarda fikir beyan etmek yerine WhatsApp gibi kapalı platformlara yönelmeye devam ettiğini, kullanıcıların yarısından çoğunun internetteki yanlış bilgiden endişeli olduklarını ve devletin bu konuda harekete geçmesi gerektiğini düşündüğünü söylemek mümkün.
Türkiye’de haber tüketme alışkanlığı kapalı platformlara taşındıkça, yanlış bilginin tespit edilmesi ve önlenmesinin zorlaştığını, internetteki yanlış bilgiye yasal önlemlerin ise ifade özgürlüğü açısından riskler taşıdığını hatırlatmakta fayda var.
Çalışmanın yalnızca Türkiye’deki şehirli nüfusu ile yapıldığını, tüm Türkiye’yi temsil etmekten uzak olabileceğini; doğrulama platformlarının haber tüketicilerinin alışkanlıkları üzerinde yarattığı olası değişikliklerin rapor kapsamına alınmadığını not etmekte fayda var.
