Türkiye son dönemde ilişkilerin gerildiği Batı’ya karşı bir sığınak olarak seçtiği Putin Rusyası’ndan ekonomik olarak büyük bir kazık yemek üzere mi? Bu konuda yorum yapmak istemiyoruz. Ancak son günlerde yaşanan bir dizi gelişme kafaları karıştırmaya ve şüpheler uyandırmaya yetebilir.
Konu Rusya’nın bir plan doğrultusunda Ortadoğu ülkelerinde kurmayı planladığı nükleer santrallerin maliyetiyle ilgili. Malumunuz, Türkiye ile Akkuyu’da nükleer santral anlaşması yapan Rusya, önceki gün de Mısır’la benzer bir anlaşmaya imza attı.
Böylece İran ve Türkiye’nin ardından, Ortadoğu’daki üçüncü Müslüman ülkesi Mısır da nükleer enerjinin nimetlerinden yararlanmak için adım attı. Bu sayede Türkiye’de uzun süredir tartışmalara neden olan Akkuyu Nükleer Güç Santrali’nin maliyetini karşılaştırma imkanımız da doğmuş oldu.
Hiç sağa sola saçılmadan Akkuyu ve Mısır Dabaa’da kurulacak nükleer santrallerin anlaşmalarındaki mali boyutu ortaya dökelim.
Önce Akkuyu:
Türkiye ile Rusya arasında yapılan anlaşmaya göre Akkuyu Nükleer Güç Santrali (NGS) 20 milyar dolar maliyetle kurulacak.
Türkiye inşaat için hiç para ödemeyecek. Buna karşın toplam 4.800 megawat gücündeki santralin ürettiği elektriğin yarısını 15 yıl boyunca satın alacak. 4.800 megawat gücündeki santral yılda 35 milyar kilowat saat elektrik üretirken, anlaşmaya göre Türkiye yılda 17.5 milyar kilowat’ını almış olacak.
Yine anlaşmaya göre Kwh başına ödenecek garanti alım tutarı 12.35 cent olarak belirlendi. Hesaplarsak, Türkiye’nin yılda 17.5 milyar Kwh elektrik için her yıl 2.16 milyar dolar ödeyeceği ortaya çıkıyor. 15 yıllık alım garantisi sonunda alınan 262.5 milyar Kwh için toplam 32.4 milyar dolarlık ödeme yapacağı anlaşılıyor.
Gelelim Mısır’ın anlaşmasına:
Detaylar Mısır Devlet Başkanı Sisi ile Rusya Devlet Başkanı Putin arasındaki imza töreninde anlatıldı ve hem Mısır hem de dünya medyasında geniş yer buldu.
Buna göre Mısır Dabaa’da kurulacak santral tıpkı Akkuyu gibi 4.800 MW gücünde. Santralin inşa maliyeti ise 29,5 milyar dolar olarak belirlendi. Bu tutarın yüzde 15’i yani 4.5 milyar doları doğrudan Mısır, yüzde 85 olan 25 milyar dolar ise Rusya’nın Mısır’a açacağı 35 yıllık kredi ile karşılanacak.
Anlaşmaya göre Mısır Rusya’dan aldığı kredi karşılığında her yıl yüzde 3 faiz ödeyecek. Devlet Başkanı Sisi, törende yaptığı konuşmada kredi geri ödemelerinin santralin ürettiği elektriğin 35 yıl boyunca halka satılmasından elde edilecek gelir ile ödeneceğini söyledi.
Yani bir anlamda Rusya’ya dolaylı bir elektrik alım garantisi verdi. Fakat alım garantisi için ödenecek fiyat, anlaşma Türkiye’dekine göre farklı bir modelde olduğu için net olarak açıklanmadı.
Yine de açıklanan veriler, Mısır’ın nükleer elektrik için ödeyeceği fiyatı bulmak açısından yeterli.
Hesaplayalım: Öncelikle santralin Mısır’a maliyetini bulmak gerekli. Rusya’nın 35 yıl vadeli 25 milyar dolarlık kredisi için belirlenen yıllık faiz yüzde 3. Buna göre Mısır her yıl 750 milyon dolar faiz ödemesi yapacak.
35 yıl sonunda 26.2 milyar dolar faiz ödeyecek. Buna 26 milyar dolarlık anaparayı da eklersek toplam geri ödeme 52.2 milyar doları buluyor. Ayrıca, santralin maliyeti içinde Mısır devletinin vereceği 4.5 milyar dolar da var. Bu da eklendiğinde toplam maliyet 56.7 milyar dolara ulaşıyor.
Rakam Akkuyu santraline göre çok yüksek. Ancak anlaşmaya göre santraldeki üretilen tüm elektrik Mısır tarafından alınacak. Bu da yılda 35 milyar, 35 yılın sonunda da toplamda 1 trilyon 225 milyar Kwh elektriğin Mısır tarafından alınması anlamına geliyor.
Santralin toplam maliyeti olan 56.7 milyar doları alınacak 1.22 trilyon Kwh’ya bölersek bize Mısır’ın nükleer elektriğe Kwh başına 4.6 cent ödeyeceğini gösteriyor.
Tabii Mısır’ın ödeyeceği 4.5 milyar doların da bir faiz maliyeti olduğu söylenebilir. Bunu da yılık yüzde 3 faiz oranıyla hesaplayabiliriz.
O taktirde santralin toplam maliyeti 65.5, Mısır’ın kilowatt saat başına alım maliyeti de 5.3 cent’e çıkıyor. Bu rakamlara göre Rusya-Mısır arasındaki anlaşmadaki elektrik maliyetinin, Türkiye’nin 12.35 centlik rakamına göre çok ucuz kaldığı görülüyor.
Tabii şunu da atlamamak gerekli. İki anlaşmada model farklılıkları çok fazla. Örneğin Akkuyu nükleer santralindeki anlaşmaya göre Türk inşaat firmalarının 6-8 milyar dolarlık iş alması söz konusu.
Rus yetkililer projede faaliyet göstermek için bugüne değin 400’e yakın Türk firmasının başvurduğunu daha birkaç gün önce açıkladı. Kuşkusuz zor günler geçiren inşaat firmaları için, bu büyük ve sevindirici bir fırsat olacak.
Ancak Mısır’ın dünya ortalamalarına yakın seviyede, yani 5.3 cente elektrik aldığı bir ortamda; Türkiye’nin 12.35 cente alması, bu elektriği kullanacak vatandaşlar ve sanayici için pek de hoş karşılanacak bir durum olmasa gerek. Anlaşılan o ki Türkiye’nin nükleer enerji macerası üzerine uzun süre tartışılmaya devam edilecek.
Can Teoman/ahval
