Haftalık The Economist dergisi son sayısında Ukrayna Savaşı bağlamında Türkiye-Rusya ilişkilerini yorumladı. Ankaranın dış politikasını eleştiren dergideki yazının başlığı, Türkiye Rus oligarklara nasıl kur yapıyor? İmzasız yazıda, Türkiyenin Rus sermayesine sıcak bakarken Ukraynaya silah sattığı belirtildi.
Türkiyenin Rusyaya karşı net bir tavır almadığı suçlamalarının dile getirildiği yazı, Rusyanın Ukraynayı işgale girişmesinin üzerinden birkaç hafta geçmişken, İngiltere tarafından yaptırım listesine alınan Rus oligark Roman Abramoviçe ait iki süper lüks yat Türkiye limanlarına demirledi cümlesiyle başlıyor.
Yazı şöyle devam ediyor:
İki diğer oligark Andrey Molçanov ve Maksim Şubarev ile eski Rusya Devlet Başkanı Dimitri Medvedevle ilişkilendirilen teknelerin de görüldüğü bildirildi. 29 Martta Abramoviç Türkiyede ortaya çıktı ve barış görüşmeleri için İstanbula gelen Rusya ve Ukrayna müzakere heyetlerine katıldı.
Türkiye bu savaşta birden fazla rol oynuyor. Bir NATO üyesi olarak Ukraynayı destekliyor ve ona çok sayıda Rus tankını enkaza çeviren silahlı insansız hava araçlarını (SİHAlar) satmayı sürdürüyor. Ancak Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğanın Rusyanın işlediği suçlara yönelik eleştirileri hafifti. Daha da endişe verici olan, Türkiyenin Rusyaya yönelik yaptırımları etrafından dolandığına dair işaretler olması.
Economist daha sonra bu kuşkularını hangi açıklamalar ve tutumlarla desteklediğini sıralıyor:
Dışişleri Bakanı Mevlüt Çavuşoğlu 26 Martta, Rus oligarkların uluslararası hukuka saygılı oldukları sürece yatırımlarını Türkiyeye getirebileceklerini söyledi. Erdoğan da kapıları açık tutacağını söyledi. Vladimir Putin ile yaptığı telefon görüşmesinde, Türkiye ve Rusya arasındaki ticaretin ruble, Çin yuanı veya altın ile yapılmasını önerdi. Bir Rus hava savunma sistemi (S-400) satın aldığı için zaten Amerikan yaptırımlarıyla yüz yüze olan Türkiye, Rusya ile yeni silah anlaşmaları yapma ihtimalini reddetmemişti.
Türklerin çoğu kendilerini Ukraynaya yakın hissediyor. Fakat Erdoğanın Batıyı kışkırtma ve Rusyaya taviz verme alışkanlığı da etkisini gösteriyor. Yakında yapılan bir kamuoyu araştırmasına göre Türklerin yüzde 73ü, ülkelerinin Ukrayna konusunda tarafsız kalmasını istiyor. Savaştan Rusyanın sorumlu olduğunu düşünenlerin oranı ise sadece yüzde 34. Yüzde 48, ABD ve NATOyu suçluyor. Erdoğan, savaş suçları da dahil hiçbir şeyin Putin ile ilişkisini bozmasına izin vermemekte kararlı görünüyor.
Economist bu noktada, Rusya diktatörü olarak nitelendirdiği Putinin sözcüsü Dimitri Peskovun 2 Nisanda Türkiye ile ilişkilerimiz harikulade dediğini hatırlatıyor.
Zelenskiy, Erdoğandan hep övgüyle söz ediyor
Economist, Erdoğanın Rusya ile Ukrayna arasında arabuluculuk yapma teklifi övgüyle karşılandı diyor ve ekliyor:
Diğer liderleri Rusya konusunda fazla yumuşak davranmakla suçlayan Ukrayna Devlet Başkanı Volodimir Zelenskiy, Türkiye liderinden hep övgüyle söz ediyor.
Yazıda ayrıca Carleton Üniversitesinin Çağdaş Türkiye Araştırmaları Merkezinden Yevgeniya Gaberin görüşlerine de yer verilmiş.
Gabere göre ,Ukraynanın Türkiyeyi eleştirmemesinin nedeni Türk SİHAları olabilir.
Economistteki yazı şu satırlarla noktalanıyor:
Türkiyenin Rusyaya karşı ortak yaptırımlara katılmayı reddetmesi şaşırtıcı değil. Ülke geleneksel olarak yaptırımların bir dış politika aracı haline gelmesine her zaman karşı olmuştu. Fakat Erdoğanın fırsatçılığının Batı başkentlerinde yarattığı bıkkınlık büyüyor. Birçokları, Türkiyenin sonuç getirmeyen barış görüşmelerini bir bahane olarak kullandığını düşünüyor.
Bir Avrupa yetkilisi Burada kimse müzakerelerin başarılı olacağına inanmıyori. Rusya Ukraynayı yok etmeye kararlı ve buna engel olmak Türkiyenin çıkarına olmalı dedi.
