Türkiye, Sınır Tanımayan Gazeteciler (RSF) örgütü tarafından yayınlanan 2023 Dünya Basın Özgürlüğü Endeksinde, 180 ülke arasında 165inci sırada yer aldı.
3 Mayıs Dünya Basın Özgürlüğü Günü vesilesiyle yayınlanan endekste, Türkiyenin düşük notuna gazetecilere yönelik baskıya hız verilmesi, özellikle Kürt gazetecilere yönelik toplu tutuklamalar ve medya özgürlüğünü tehdit eden sosyal faktörler gerekçe gösterildi.
Aynı endekste 2021de 153üncü sırada bulunan Türkiye, 2022 yılındaki endekste ise gazetecilerin tahliye edilmesi, tutuklama yerine adli kontrole rağbet edilmesi ve ifade özgürlüğü örgütlerinin hak aramada etkili mücadele yürütmesi gerekçeleriyle 149uncu sıraya yükselmişti. Ancak 2023te 16 sıra birden gerileyen Türkiye, endekste en sert gerileme gösteren ülkelerden biri oldu.
AKPnin iktidara geldiği 2002 yılında endeksin 99uncu sırasında bulunan Türkiye, 2016da 151, 2017de 155 ve 2018 ve 2019da ise 157nci sıraya kadar gerilemişti.
21 yıldır düzenli olarak yayınlanan endeks kapsamında, basın özgürlüğünün durumunu 31 ülkede vahim, 42 ülkede kötü, 55 ülkede sorunlu ve 52 ülkede ise çok iyi veya iyi olarak sınıflandırılıyor. Türkiye, bu çerçevede, sorunlu kategorisinden vahim kategorisine gerilemiş bulunuyor.
Gazetecilik mesleğinin ülkelerin yalnızca yüzde 30unda tatmin edici biçimde yapılabildiğini kaydeden endekse göre, ülkelerin yüzde 70inde ise gazetecilik güçlükle icra edilebiliyor.
Türkiye Kuzey Koreye yakın
Endekse göre küresel ölçekte en iyi basın özgürlüğü notunu bu yıl da, konumunu yedi yıldır koruyan Norveç aldı. Norveçi listede İrlanda ve Danimarka izledi. Sıralamada gazeteci Peter de Vriesin cinayete kurban gitmesi nedeniyle geçen yıl ciddi biçimde gerileyen Hollanda, bu yıl 22 sıra yükselerek 6ncı sırada yer aldı.
ABDnin 45 ve Rusyanın 164’üncü sıralarda bulunduğu listenin son üç sırasında ise, sırasıyla Vietnam, Çin ve Kuzey Kore yer aldı.
RSF Genel Sekreteri Christophe Deloire, endekse ilişkin yaptığı açıklamada, listedeki istikrarsızlığa dikkat çekti. Deloire, Endeks, istikrarsızlıklarla birlikte önemli oynaklıkların yaşandığını doğruluyor. Sıralamadaki önemli ilerleme ve gerilemeler, örneğin Brezilyanın 18 sıra yükselmesi veya Senegalin 31 sıra gerilemesi, söz konusu beklenmedik değişiklikleri gösteriyor. Bu istikrarsızlığa, birçok ülke yönetimlerinde artan agresif tutum ve gazetecilere yönelik sosyal ağlar ve fiziki alanda gözlenen düşmanlık neden oluyor. Söz konusu savrulma, habere şekil veren, dezenformasyon yayan veya buna araç sağlayan görüntü endüstrisindeki gelişmelerin bir sonucu olarak da görülebilir diye konuştu.
Endeks hazırlanırken çoğulculuk, medya ortamı ve bağımsızlığı, oto-sansür ve habere yönelik müdahaleler, yasal çerçeve, şeffaflık, altyapı ve ihlallerin de aralarında bulunduğu onlarca parametre dikkate alınıyor.
