Türkiye Rekabet Kurumunun 2020de dünyanın önde gelen Alman otomobil şirketleri Audi, Bayerische Motoren Werke (BMW), Mercedesin üreticisi Daimler-Benz, Porsche ve Volkswagene (VW) yönelik soruşturma yürüttüğünü açıklaması uluslararası piyasalarda büyük dikkat çekti. Şimdi soruşturmada sözlü savunma aşamasına gelindiği ve bugün sözlü savunma yapılacağı duyuruldu.
Beş Alman otomobil devine yönelik soruşturma haberinin, Volkswagenin Manisada açmayı planladığı fabrika projesini iptal ettiğini duyurduğu güne denk gelmesi Türkiye ve Almanyada spekülasyonlara neden oldu. Soruşturma VWnin fabrika iptal kararına misilleme mi? yorumu yapıldı.
Geçen senelerde Volkswagenin yeni bir fabrika açacağı, fabrika kuracağı ülke arayışında olduğu, Türkiyenin de tercih edilecek ülkeler arasında başta geldiği haber verilmişti. 2019 yılında ise Volkswagenin fabrikayı kuracağı ülke konusunda Türkiyede karar kıldığı, hatta Manisada bir şirket kurduğu ancak siyasi gerekçelerle söz konusu fabrika projesini bir türlü hayata geçiremediği ileri sürülmüştü. Şirketin CEOsu Herbert Diessin, o dönem Türkiyenin yürüttüğü Barış Pınarı Harekatını kastederek İnsanlar öldürüldüğü müddetçe, bir harp meydanının yanına temel atmayacağız açıklaması tartışmaları daha da alevlendirmiş, yatırımın ekonomik olduğu kadar siyasi bir karar olacağı anlaşılmıştı.
Rekabet Kurumu soruşturma kararını Haziran 2020de aldı
Türkiye Rekabet Kurumu ise beş Alman otomobil devine yönelik soruşturma kararının 11 Haziran 2020deki oturumda yani VWnin fabrika planını durdurmadan önce netleştiğini kaydediyor. Söz konusu beşliye yönelik ön incelemede sağlanan ipuçlarının bir soruşturma başlatılması için yeterli olduğuna kanaat getirildiği belirtiliyor.
3 Aralık 2021de de Rekabet Kurumu söz konusu soruşturmada sözlü savunma aşamasına gelindiğini ve 19 Ocak 2022de saat 10:30da şirketlerin savunma yapacağını duyurdu.
Neyle suçlanıyorlar?Rekabet Kurumu, Daimler, BMW ve Audi ile Porschenin de ait olduğu Volkswagene yönelik soruşturmanın tüketicinin lehine olan rekabetin korunmasına ilişkin 4054 Numaralı Kanunun 4ncü maddesi uyarınca yürütüldüğünü açıkladı. Söz konusu madde, rekabeti engelleyici, kısıtlayıcı veya bozucu girişimleri kapsıyor ve şirketlerin bu amaçla arasında sözlü veya yazılı bir işbirliği yapmış olması, bunun kanıtlanmaması halinde bile piyasada koordineli hareket etmeleri durumunda onların büyüteç altına almasına imkan veriyor. Söz konusu 4ncü madde ayrıca, tüketicinin yararına olan rekabetin ihlalinin genellikle gizli işbirlikleriyle yapıldığı gerçekliğini de vurgulayarak kanıtlanmasının zor olduğunu hatırlatıyor ve dolayısıyla da birebir kanıtlanmasa bile böylesi bir koordineli teşebbüsün pratikte görülmesinin yeterli olacağını ifade ediyor.
Rekabet Kurumuna göre beş Alman otomobil devi hakkında yapılan ön inceleme bir soruşturma açılmasına temel teşkil edecek yeterli ipuçlarını sağladı. Buna göre, radar hız kontrol sisteminin çalışabileceği maksimum hız sınırının ve araçların tavanlarının en fazla hangi hızda açılıp kapanabileceğinin belirlenmesi, çevreyle ilgili işbirliği kapsamında benzin partikül filtrelerinin kullanımının önlenmesi ve piyasaya sürümünün geciktirilmesi, SCR teknolojisi (sertifikasyon ve maliyet unsurları da dahil SCR yazılımı ve dozlama stratejisi) bakımından rekabete hassas bilgilerin paylaşılması ve emisyon oranının düşürülmesine hizmet eden AdBlue deposunun boyutunun belirlenmesi konusunda beş şirketin aralarında rekabeti ihlal eden ilişki kurup kurmadığı inceleniyor
Türkiyedeki soruşturma ABdeki soruşturma bağlantılıDW Türkçe, haklarında soruşturma yürütülen BMW, Daimler ve Audi ile Porschenin de ait olduğu VWye soruşturmada yöneltilen suçlamaları sorudu. VW, yürütülen soruşturmalarla ilgili prensip olarak açıklama yapmadıklarını belirtirken, Daimler ve BMW, Rekabet Kurumunun yürüttüğü soruşturmanın, 2021 yazında Avrupa Birliği Komisyonunun sonuçlandırdığı ve 875 milyon euro ceza ile sonuçlanan kartelleşme soruşturmasının Türkiye piyasası için izdüşümü niteliği taşıdığını belirttiler.
Sonucu 8 Temmuz 2021de açıklanan soruşturma kapsamında Avrupa Birliği Komisyonu, BMW, Volkswagen ve Daimleri, emisyon oranının düşürülmesini sağlayan AdBlue tankları konusu başta olmak üzere teknik konularda gizli işbirliği yapmaktan mahkum etmişti. Daimler, gizli görüşmeleri ihbar etmesi sebebiyle para cezası almazken BMW 373 milyon, Volkswagen da kendini ihbar etmesi sayesinde indirimli 502 milyon euro para cezasına çarptırılmıştı.
Komisyon, adı geçen şirketlerin 2009-2014te düzenli olarak toplandıklarını ve emisyonu kontrol eden teknolojilerde yasal düzenlemenin gerektirdiği sınırları aşmama konusunda gizli işbirliği yaptıklarının saptandığı belirtilmişti. Her ne kadar söz konusu beş şirket, aralarındaki görüşmelerde varılan uzlaşıların hayata geçirilmediği savunmasını yaptıysa da bunun soruşturmada cezada hafifletici etkisi olmamıştı, nitekim gizli görüş birlikleri rekabetin ihlaline yeterli geliyor.Komisyonun, şirketlerin yıllık cirosunun yüzde 10una kadar ceza kesmesi mümkünken, bunun toplamda 875 milyon euro ile sınırlı kalması söz konusu şirketleri sevindirdi.
Avrupa Birliği Komisyonu, Alman şirketlerin arasında bir kartelleşme çabası olduğu yönündeki iddiasını 2017de dile getirmişti. Medyanın ulaştığı gizli VW belgeleri, 90lı yılların ortasında başlayan beşli grubun görüşmelerinin zaman zaman 100den fazla temsilciyle farklı çalışma gruplarından oluşacak kadar büyüdüğünü de gözler önüne sermişti. Dikkat çeken noktalardan biri de söz konusu şirketler için konforlu araç tercih eden müşterilerin konfor beklentisinin iklim ve emisyondan çok daha büyük öneme sahip olduğuydu.
AB Komisyonunun Alman devlerine yönelik kartelleşme cezasını açıkladığı Temmuz 2021 tarihli karar tarihi bir karar oldu, nitekim Komisyon ilk kez piyasalar veya ürünler üzerinden değil, teknolojiler konusunda da gizli işbirliği yapmaya dayanarak ceza vermiş oldu. Bunun Türkiye piyasası için sonuçları olup olmadığı Rekabet Kurumunun yürüttüğü soruşturma ile ortaya çıkacak.
