Florida Orlando’dan diyetisyen ve beslenme uzmanı Megan Ware, ıspanağın aynı zamanda çok sayıda sağlık sorununa karşı da vücudun direncini güçlendirdiğini belirtiyor. Cilt, saç ve kemik sağlığı için faydalı olan ıspanak aynı zamanda sindirime yardımcı oluyor, kalp hastalıkları riskini azaltıyor ve diyabet hastalarında kan glikozu kontrolünü.
Ware, ıspanağın en zengin potasyum ve magnezyum kaynaklarından biri olduğunu belirtiyor. Bir kâse dilimli muzda 539 mg potasyum bulunurken, bir kâse pişmiş ıspanakta 839 mg potasyum bulunuyor. Dünyanın En Sağlıklı Yiyecekleri listesinde baş sıralarda yer alan ıspanağın içerisinde bol miktarda K vitamini, A vitamini (karotenoidler şeklinde) manganez, folik asit, bakır, B2 vitamini, B6 vitamini, E vitamini, kalsiyum ve C vitamini bulunuyor. Ispanakta aynı zamanda çinko, diyet lifi, fosfor, B1 vitamini ve kolin de bulunuyor. Bunun yanı sıra bitkisel gıdalardan, antioksidanlardan, flavonoidlerden ve karotenoidlerden oluşan benzersiz ve zengin bir karışım da içeriyor.
Sağlığa faydaları
Kemikler: Amerikan Osteoporoz Vakfı, K vitamini ve magnezyum içeriği nedeniyle ıspanak tüketimini öneriyor. Bir kâse pişmiş ıspanak günlük K vitamini ihtiyacınızın %987’sini karşılarken magnezyum ihtiyacınızın %39’unu karşılıyor. Maryland Üniversitesi Tıp Merkezi’ne göre K vitamininin kemik sağlığı için ne kadar önemli olduğu son yıllarda kesin olarak belirlendi. Vücudumuz kemik oluşumu sırasında K vitaminini kullanıyor.
Ispanakta yüksek oranda potasyum da bulunuyor. Potasyum, kas kaybına ve böbrek taşı oluşumuna karşı koruma sağladığı gibi kemik mineral yoğunluğunun korunmasına da yardımcı oluyor.
Ispanakta bulunan kalsiyum, süt ürünlerindeki gibi kolay emilemiyor; yediğimiz ıspanağın yalnızca %10’u emilebiliyor. Bu nedenle kalsiyumun brokoli ve kale gibi sebzelerden ya da süt ürünlerinden alınması öneriliyor.
Demir eksikliği anemisi: En sık rastlanan anemi tipi olan demir eksikliği anemisi özellikle kadınlarda çok fazla görülüyor. Vücudunuzda yeteri kadar demir olmadığında kanınız yeteri kadar hemoglobin yani kan hücrelerine kırmızı rengini veren ve organlara oksijen taşıyan kan protein üretemiyor. Anemi ya da anemi riski görülen kişilerin bol demir içeren besinler tüketmeleri gerekiyor. Bir kâsesi günlük demir ihtiyacınızın %36’sını karşılayan ıspanak son derece mantıklı bir seçim.
Cilt ve saç: Saçlarınızın daha sağlıklı görünmesini istiyorsanız daha fazla ıspanak tüketebilirsiniz. Ispanakta, saçları nemli tutan sebum üretimi için gereken A vitamini yüksek miktarda bulunuyor. Aynı zamanda A vitamini deri ve saç da dahil bütün vücutsal dokuların gelişimine yardımcı oluyor.
Oregon Devlet Üniversitesi’ndeki Linus Pauling Enstitüsü’ne göre A vitamini, yaşlanma önleyici tedavilerde de kullanılan retinoidlerde bulunan bir bileşen. Ayrıca C vitamini de cildin sağlıklı görünmesine ve yaraların iyileşmesine yardımcı oluyor. Ispanakta da bolca bulunan C vitamininden yeterli miktarda alındığında deri ve saça biçimini veren kolajen yapımı ve bakımı da sağlanıyor.
Kanser: Dünyanın En Sağlıklı Yiyecekleri listesine göre ıspanakta, çoğu sebze ve meyvede bulunmayan kanser karşıtı bir madde olan metilendioksiflavonol glukuronid bulunuyor. Aynı zamanda lutein, zeaksantin, neoksantin ve violaksantin gibi antioksidanlar da bulunuyor ve bütün bu bileşenler iltihap karşıtı olduğundan kansere karşı da koruma sağlıyor.
Ispanakta yüksek oranda bulunan klorofilin kanser karşıcı ve kanserojen madde karşıtı etkileri de var. Bunun sebebinin klorofilin kanserle bağlantılı olabilen hidrokarbonları, aflatoksinleri ve diğer hidrofobik molekülleri birbirine bağlaması ve ortadan kaldırması olabilir.
Astım: Yüksek miktarda beta karoten tüketen insanlarda astım görülmesi riski daha az oluyor. Beta karoten aynı zamanda astım hastalarında da hastalık belirtilerinin hafifletilmesine yardımcı oluyor. Annals of Asthma, Allergy & Immunology dergisinde yayınlanan bir araştırmada, bir hafta boyunca 64 mg beta karoten alınması sonucunda egzersiz sebepli astım belirtilerinin ortadan kalktığı görüldü. Ware, vbeta karoten denince herkesin turuncu meyveleri ve sebzeleri düşündüğünü ancak ıspanakta da bol miktarda beta karoten bulunduğunu vurguluyor.
Ispanakta bulunan magnezyum da astım hastaları için fayda sağlayabilir. Magnezyum, astım ataklarına karşı etkili bir acil durum tedavisi olarak da kullanılabilir. Ancak araştırmalar incelendiğinde yalnızca damardan alınan magnezyumun bu gibi durumlarda etkili olduğu, ağızdan ya da buhar yoluyla alınan magnezyumun etkilerinin belirlenemediği görüldü.
Diyabet: Ispanakta çok güçlü bir antioksidan olan alfa lipoik asit bulunuyor. Alfa lipoik asitin diyabet hastalarında kan şekeri seviyesini düşürdüğü, insülin hassaslığını artırdığı ve periferik nöropatiyi yani ellerde ya da ayaklarda zayıflık ya da uyuşukluk gibi durumları azalttığı biliniyor. Ancak Maryland Üniversitesi Tıp Merkezi, araştırmaların çoğunun damar yoluyla alınan alfa lipoik asit üzerine yapıldığını, bu nedenle söz konusu antioksidanın ağızdan alınmasının aynı sonuçları verip vermediğinin bilinmediğini söylüyor.
Kalp: Amerikan Kalp Birliği’ne göre postayum kalp sağlığı için son derece önemli. Birçok araştırma kan damarlarının genişlemesini sağlayan potasyumun bu sayede tansiyonun da düşmesine yardımcı olduğunu gösteriyor. Yüksek potasyum tüketimi beyin kanaması ve kalp hastalığı sebebiyle ölüm riskini de azaltıyor.
Ispanakta çok fazla miktarda bulunan K vitamini de aynı şekilde kalp sağlığına ve kanın pıhtılaşmasına yardımcı oluyor. Linus Pauling Enstitüsü’ne göre kanın pıhtılaşmasında önemli rol oynayan K vitamininin eksikliği durumunda aşırı kan kaybı görülebiliyor. Aynı zamanda K vitamini eksikliği durumunda kan damarlarında kireçlenme oluşumunu durduran mekanizmaların da etkinliğini yitireceğindan K vitamininin kalp hastalıklarına karşı da koruma sağladığı iddia edilse de araştırmalar kesin sonuç vermiş değil.
Hamilelik: Hamilelik sırasında folik asidin önemi herkesçe biliniyor. Folik asit, hamileliğin erken dönemlerinde görülen, özellikle ayrık omurga ve anansefali gibi nöral tüp defektlerine karşı koruma sağlıyor. Kadınların folik asit ihtiyaçlarını yalnızca besinlerle karşılaması zor olduğundan Hastalık Kontrol Merkezi hamile kadınların 400 mcg folik asit kullanmasını öneriyor. Bir kâse pişmiş ıspanakta da günlük ihtiyacınızın %66’sını karşılayacak miktarda folik asit bulunuyor.
Göz: Ispanakta, yaşa bağlı maküler dejenerasyon ve kataraktlara karşı koruma sağlayan lutein ve zeaksantin gibi karoteniodlerden bolca bulunuyor. Scripps Araştırma Enstitüsü’ne göre yapılan araştırmalarda, haftada üç kere ıspanak yiyen kişilerde maküler dejenerasyon görülme riskinin %43 oranında daha az olduğu gözlemlendi.
Ispanak yemenin riskleri
Kan seyreltici ilaçlar kullanıyorsanız ıspanak tüketiminizi aniden artırmanız zararlı sonuçlar doğurabilir. İçerisinde kanın pıhtılaşmasında önemli rol oynayan K vitamini bulunan ıspanak gibi sebzeleri tüketirken aşırıya kaçmamakta fayda var. Bunun yanı sıra ıspanak da yüksek miktarda böcek ilacına maruz kalan sebze ve meyveler arasında. Mümkünse organik ıspanak satın almanız, türü ne olursa olsun aldığınız ıspanakları her zaman özenle yıkamanız öneriliyor. Aynı zamanda böbrekleriniz düzgün çalışmıyorsa çok fazla potasyum tüketmeniz kanınızda çok fazla potasyum birikmesine sebep olabilir. Bu da ciddi durumlarda ölümcül sonuçlar doğurabilir. Ispanakta aynı zamanda böbrek ve safra kesesi sorunları yaşayan insanlar için zararlı olabilecek oksalat bulunuyor. Oksalatın aşırı birikmesi kristalleşmeye ve sorunlarına sebep olabilir.
Sevda Deniz Karali- Herkesebilimteknoloji.com
