Türkiye ise Rusyaya Birleşmiş Milletlerin uyguladığı yaptırımlar dışında herhangi bir yaptırım uygulamayan az sayıda Avrupa ülkesinden biri.
Peki bu durum, Rus sermayesinin Türkiyeye yönelmesine yol açabilir mi? Uzmanlara sorduk.
Yabancılara satılan her 9 konuttan birini Ruslar alıyordu
Rusların Türkiyeden aldığı konut sayısının sonbahardan itibaren artışa geçtiği görülüyor.
Bu sadece Türkiyede yabancılara konut satışının artmasıyla ilişkili değil; Türkiye İstatistik Kurumunun (TÜİK) verilerine göre 2019da yabancılara satılan her 16 konuttan birini Ruslar alırken bu oran Şubat 2022de her 9 konuttan birine yükseldi.
24 Şubatta başlayan savaşın ardından nasıl bir değişim yaşandığını görmek için Nisan ortasında açıklanacak Mart verilerini incelemek gerekecek.
Fakat sektörün içindeki isimler Rusların ilgisindeki artışa tanık olduklarını söylüyor.
Gayrimenkul Yurtdışı Tanıtım Derneği (GİGDER) Yönetim Kurulu Başkanı Ömer Faruk Akbal 10 Martta Alman yayın kuruluşu DWye yaptığı açıklamada, son günlerde Türkiyeden konut almak isteyen çok sayıda Rusun kendilerini aradığını, eskiden 50-100 bin euroluk konutlara ilgi gösterilirken, artık bu ortalamanın 200 bin euroya yaklaştığını söylemişti.
BBC Türkçeye bilgi veren GİGDER Koordinatörü Yavuz İnan da ilk bilgilere göre Antalyaya yoğun talep olduğunu, tatil amaçlı tercih edilen şekilde kiralama ve satışlar yapıldığını belirtti.
Yabancılara konut satışında sektörün yüzde 25ini temsil ettiklerini belirten İnan, 70 civarındaki üyeleriyle bir anket yaptıklarını ve sonuçlarını önümüzdeki hafta yayınlayacaklarını aktardı.
Peki emlak sektörü dışında da Rus yatırımları görülebilir mi? Rus sermayesinin Türkiyeye yapacağı büyük yatırımlarla iki ülke arasındaki ekonomik ilişkiler geliştirilebilir mi?
Büyük şirketler ofislerinin bir kısmını Türkiyeye taşıdı
Bu soruları Rus Türk İşadamları Birliği Yönetim Kurulu Başkanı Sabahattin Yavuza yönelttik.
Yavuz, Rus iş insanlarının Türkiyeye ilgisinde çok büyük bir artış yaşandığını söylüyor:
Bunun iki nedeni var: Birincisi Türk hava sahasının Rusyaya açık olması nedeniyle Türkiye hem Rus iş insanları için, hem de toplum için bir köprü haline geldi. İkincisi de Türkiyenin BM yaptırımları dışındaki yaptırımları uygulamaması.
Özellikle Rusyadaki iş dünyasında AB ve Batılı ülkelerle iş yapan büyük şirketlerin çok büyük bir bölümü, ofislerinin bir kısmını Türkiyeye taşıdı. Yöneticilerinin bir kısmı da Türkiyeye taşındı.
Ofislerini taşıyan şirketler arasında büyük enerji, bilgi teknolojileri (IT) ve maden şirketlerinin de olduğunu belirten Yavuz, Batılı şirketlerden mal alamayan Rus şirketlerinin Türk şirketlerine yöneldiğini de ekliyor:
Ruslar Türkiyede tekstil, hazır giyim, deri, hafif sanayi, gıda, kimyasallar ve özellikle de otomobil ile makine yedek parçalarına ilgi gösteriyor.
Bu çok önemli çünkü otomotiv sanayisindeki pek çok AB markası Rusyadan çıktı veya faaliyetlerini durdurdu.
Rusya da ihtiyaç duyulan parçalar konusunda Türkiyede ciddi bir araştırma başlattı.
Türk KOBİlerine talep
Yavuz Rusyanın Türkiyede şirket kurma ve Türk şirketleriyle iş yapmanın yanı sıra Türk şirketlerini Rusyaya da davet ettiğini söylüyor:
Özellikle hafif sanayi sektörüne büyük bir ilgi var. Rusyada ortak yatırım yapma girişimleri göze çarpıyor. Rusyada özel ekonomik bölgelerden, Moskova ve dışındaki bölgelerden Türk KOBİlerine ciddi bir talep var.
Bunu özellikle bölge valiliklerinin yaptığı açıklamalardan çok net görebiliyoruz. Bölge yönetimleri Türk şirketlerine önemli fırsatlar sağlayabileceklerini, vergi ve diğer konularda yardımda bulunacaklarını açıklıyor.
Salahattin Yavuz, Türkiyeye yatırım yapmaya başlayan Rus şirketleri arasında IT sektörünün öne çıktığını da ekliyor:
IT sektörü önemli, teknolojik bir sektör. Bunların çoğu ABD veya Avrupa ile iş yapan şirketler olduğu için Türkiyeye yeni yatırımları söz konusu oldu.
Rusyadan Türkiyeye beyin göçü
Yavuz, Türkiyeye yalnızca sermayenin gelmediğini, bir beyin göçünün de yaşandığını belirtiyor, özellikle yazılımcıların ve bankacılıktaki IT sistemlerinde çalışanların önemli bir kısmının Türkiyeye gittiğini aktarıyor.
Rusyanın Visa ve Mastercard gibi ödeme sistemlerinden çıkarılmasıyla birlikte iki ülkenin finans akışında yeni arayışlara girdiğini söyleyen Salahattin Yavuz, iki ülke arasındaki ticarette ruble ve TL kullanımının artmasını bekliyor.
Bluebay Varlık Yönetiminin Türkiye, Rusya ve Ukrayna üzerine çalışan ekonomisti Timothy Ash de Türkiyenin Rus sermayesinin çıkabileceği birkaç ülkeden biri olduğunu ve bu yüzden Rusların Türk bankalarını kullanmakta istekli olacağını tahmin ettiğini söylüyor.
Peki Türkiyeye yatırım yapmak isteyen şirketler, Batı ülkelerinin uyguladığı yaptırımlar nedeniyle Türkiyedeki bankalarda zorluk yaşıyor mu?
Yavuz, Türk bankalarına derecelendirme veya lisans veren kuruluşların, Rusyada yaptırım altında olan kişi veya kuruluşların Türk bankalarında bir şekilde işlem yaptığını tespit etmesi durumunda bu bankaların baskı altına gireceğini, fakat yaptırım listesinde olmayan Rus şirketleri ve bireylerinin Türkiyedeki hizmetlerden faydalanabileceğini belirtiyor.
Avantajlar ve dezavantajlar
Tim Ash de Türk bankalarının daha önce İran yaptırımlarını deldiği gerekçesiyle dava açılan Halkbankın yaşadığı sorunları yaşamak istemeyeceğini ve bu yüzden çok dikkatli olacaklarını belirtiyor.
Rus sermayesinin bu yeni ilgisi, Türkiye için ne gibi avantajlar yaratabilir?
Türkiyenin Batı ile sorun yaşamadan Rusya ile ticari ve ekonomik ilişkilerine devam edebilmesi durumunda iki ülkenin stratejik, önemli ve uzun vadeli bir işbirliğine girebileceğini belirten Yavuz, önemli oligarkların ve işadamlarının Türkiyeye ilgisinin devam edebileceğini de ekliyor:
Daha fazla Rus sermayesinin Türkiyeye gelmesi durumunda dış ticaret dengesi Türkiye lehine ciddi bir şekilde değişebilir.
Bunu sadece özel sektöre bırakmamak, devletler arasındaki özel stratejik anlaşmalarla yapmak lazım. Bu belki de Türkiye için bir dönemeç noktası.
Peki bu durum Türkiyenin Batı ülkeleriyle ilişkilerinin kötüleşmesine yol açabilir mi?
Bluebay Varlık Yönetiminden Timothy Ash, Batı ülkelerinin Rusyadan kara para olmayan sermayenin çıkışını destekleyeceğini, bunun Putin hükümetinin işini zorlaştıracağını söylüyor:
Fakat burada Türk bankalarını bekleyen sorun, hangi sermayenin temiz olduğunu, hangisinin Putinin çevresindekiler ve yaptırıma uğrayan kişiler tarafından getirildiğini tespit etmek.
Ash, Rus elitlerinin kara para aklama konusunda son derece başarılı olduğunu da vurguluyor.
Dış ticaret açığı ve döviz sıkıntısı yaşayan Türk hükümetinin de Rusyadan çıkan sermayeyi çekmekte istekli olacağını söyleyen Ash, Böylece 2023teki seçimlere kadar politikalarını devam ettirmek isteyeceklerdir diyor ve ekliyor:
Erdoğan yönetiminin kamu bankalarına Rus sermaye akışını çekme mesajı verdiğini düşünüyorum.
Batı Türkiyenin yaptırımları ihlal etmediğinden emin olmak zorunda.
Ash, Türkiyenin ödeme güçlüğü çekip Rusyaya yönelik yaptırımları delme ihtiyacı duymaması için Batının Ankaraya daha fazla finansman sağlamaya ihtiyaç duyabileceğini de belirtiyor.
