[M. Ertuğrul İncekul] Müzakereci Demokrasi

M. ERTUĞRUL İNCEKUL 
Belçika merkezli Dialogue Platform (Diyalog Platform), Fedactio, Platform INS ve Citizen Z proje partnerleri, Avrupa Parlamentosu ile işbirliği içerisinde müzakereci demokrasi üzerine geçen hafta 3 günlük bir etkinlik düzenlediler. Etkinliğin temel amacı, müzakereci demokrasi anlayışını geliştirmek ve AB ülkelerindeki gençlerin sivil ve demokratik hayata katılımını güçlendirmekti.
Etkinlik interaktif atölye oturumları, sunumlar, panel tartışmaları ve tanıklıklardan oluştu. Sivil toplum örgütleri, demokratik çalışmalar araştırmacıları, uygulayıcılar, gençlik dernekleri, gençlik temsilcileri, öğretmenler, lise ve üniversite öğrencileri, politika yapıcılar ve kamu yetkililerine yönelik gerçekleşti. 
12-13-15 Mart 2023 tarihlerinde gerçekleşen Müzakereci Demokrasi Günleri (Delibrative Democracy) konu başlıklarından birisi de  toplumsal cinsiyet eşitliği idi, kadınların ve kız çocuklarının sadece otokrasilerde değil, ABde bile eşitsizliklerle karşı karşıya olduğunun altı çizildi. Proje ve etkinlikle alakalı daha fazla bilgi için: www.citizenz.eu adresine bakılabilir. 
Müzakereci demokrasi, karar alma aracı olarak vatandaşlar arasında bilinçli ve saygılı tartışmanın önemini vurgulayan bir demokrasi modelidir. Bu demokrasi yaklaşımı, karar alma süreçlerinde genellikle çoğunluk kuralına veya çıkar gruplarının etkisine dayanan temsili demokrasi gibi geleneksel modellerden farklıdır.
Müzakereci demokrasi, vatandaşların demokratik sürece aktif olarak katılabilmeleri ve hayatlarını etkileyen kararlarda söz sahibi olmaları gerektiği fikrine dayanır. Bu demokrasi yaklaşımı, vatandaşların farklı bakış açılarını dinleyip saygı duyabilecekleri, kanıtları ve argümanları tartabilecekleri ve yapıcı tartışmalara girebilecekleri açık ve kapsayıcı bir diyalog alanı açmaya çalışır. Bu süreç sayesinde vatandaşlar, gerekçeli ve kapsayıcı bir tartışma sürecine alındıkları için hem bilgilendirilmiş hem de meşru kararlara varabilirler.
Müzakereci demokrasinin, her biri kendine özgü yöntem ve amaçlara sahip birçok farklı biçimi vardır. Örneğin vatandaş jürileri, bir grup vatandaşın belirli bir konu üzerinde müzakere etmek üzere rastgele seçilmesini içeren bir müzakereci demokrasi biçimidir. Müzakereci yoklama ise temsili bir vatandaş örnekleminin bir araya getirilmesini ve belirli bir konu üzerinde yapılandırılmış müzakereye dahil edilmesini içerir. Katılımcı bütçeleme, yerel düzeyde bütçe karar alma sürecine vatandaşları dahil eden bir başka müzakereci demokrasi biçimidir.
Müzakereci demokrasinin en önemli faydalarından biri demokratik katılımı ve angajmanı teşvik etmesidir. Müzakereci demokrasi, vatandaşların önemli konuları tartışıp müzakere edebilecekleri bir alan oluşturarak siyasi okur yazarlığın ve sivil katılımın artmasına yardımcı olabilir. Dahası, vatandaşlar karar alma sürecine dahil oldukları için, müzakereci demokrasi vatandaşlar arasında alınan kararlara yönelik bir sahiplenme ve hesap verebilirlik duygusu oluşmasına yardımcı olabilir.
Müzakereci demokrasinin bir diğer faydası da demokratik karar alma sürecinin kalitesini artırabilmesidir. Müzakereci demokrasi, vatandaşları farklı bakış açılarını dinlemeye ve dikkate almaya teşvik ederek kutuplaşmanın üstesinden gelinmesine yardımcı olabilir ve daha mantıklı ve kanıta dayalı karar almayı teşvik edebilir. Dahası, müzakereci demokrasi açık ve kapsayıcı bir diyalog alanı oluşturmayı amaçladığından, marjinalleştirilmiş veya yeterince temsil edilmeyen grupların seslerinin karar alma sürecinde duyulmasını sağlamaya yardımcı olabilir.
Ancak müzakereci demokrasinin zorlukları da yok değildir. En büyük zorluklardan biri sürecin gerçekten kapsayıcı ve temsili olmasını sağlamaktır. Tüm seslerin duyulmasını ve marjinalleştirilmiş veya yeterince temsil edilmeyen gruplara karar alma sürecinde eşit ağırlık verilmesini sağlamak zor olabilir. Ayrıca, müzakereci demokrasinin etkili bir şekilde uygulanması genellikle önemli ölçüde zaman ve kaynak gerektirdiğinden, lojistik ve kaynak tahsisi açısından pratik zorluklar yaşanabilir.
Bu zorluklara rağmen müzakereci demokrasi, demokratik karar alma süreçleri için umut verici bir model olmaya devam etmektedir. Müzakereci demokrasi, açık ve kapsayıcı diyalog için bir alan yaratarak demokratik katılım ve bağlılığı artırmaya yardımcı olabilirken, aynı zamanda daha mantıklı ve kanıta dayalı karar almayı da teşvik edebilir. Bu nedenle, daha etkili ve meşru demokratik sistemler yaratmak isteyenler için dikkate alınmaya değer bir demokrasi yaklaşımıdır.
Müzakereci demokrasi fikri yıllar boyunca birçok akademisyen ve düşünür tarafından geliştirilmiş ve desteklenmiştir. Müzakereci demokrasinin en ünlü savunucularından bazıları şunlardır:Alman filozof ve sosyal teorisyen Jurgen Habermas, müzakereci demokrasinin teorik temelini oluşturan iletişimsel eylem ve söylem etiği üzerine yaptığı çalışmalarla tanınmaktadır.
Amerikalı siyaset teorisyenleri Amy Gutmann ve Dennis Thompson, müzakereci demokrasinin teori ve pratiği üzerine kapsamlı yazılar kaleme almış ve bu yöntemin hükümetin her kademesinde karar alma süreçlerinde kullanılmasını savunmuşlardır.
Amerikalı bir filozof ve siyaset teorisyeni olan Cohen, müzakereci demokrasi ve bunun siyasi meşruiyet ve adalet üzerindeki etkileri üzerine kapsamlı yazılar kaleme almıştır.
Amerikalı bir siyaset bilimci olan James Fishkin, vatandaşların temsili bir örnekleminin toplanmasını ve belirli bir konuda yapılandırılmış müzakereye katılmalarını içeren bir kamuoyu araştırma yöntemi olan müzakereci yoklama üzerine yaptığı çalışmalarla tanınmaktadır.
Amerikalı bir siyaset bilimci olan Jane Mansbridge, özellikle marjinal grupların demokratik karar alma sürecindeki rolüne odaklanarak müzakereci demokrasinin teorisi ve pratiği üzerine kapsamlı yazılar kaleme almıştır.
Bu akademisyenler ve diğer pek çok akademisyen müzakereci demokrasinin bir demokratik karar alma modeli olarak gelişmesine katkıda bulunmuşlardır ve çalışmaları demokrasinin doğası ve geleceği hakkındaki akademik ve pratik tartışmaları etkilemeye devam etmektedir.
Popülizm üzerine ayrı bir yazı dizisi olarak ele almak gerekir. Anthony Giddens ve John Rawls gibi etkili siyaset teorisyenleri, aydınların fikirleri önemli açılımlar sağlıyorlar. Sosyal mutabakat, temiz toplum, ahlaki normlar, modernite üzerine önemli çalışmaları vardır. Günümüz insanı moderniteden boğulan, post modernizmle mutlu olamayan, popülizmin ağına düşmüş ve yeni çıkış yolları arıyorken, müzakereci demokrasi gibi etkili yeni yöntem ve paradigmalardan haberdar olup, projelerimizi bu yönde geliştirmek zamanın şifresini çözme adına önem arz ediyor.