ABD desteğinin günün birinde biteceğini her zaman biliyorlardı ama gene de son üç yıldır IŞİD’e karşı savaşta Amerikan ordusunun ortağı olan Kürtler, Başkan Trump’ın aniden hızlı biçimde Suriye’den geri çekilme kararı sonrasında afallamış durumda.
Geri çekilme kararı Suriyeli Kürtleri bir taraftan Türkiye, diğer taraftan Suriye ordusu arasında saldırılmaya açık konumda bıraktı.
Karar zaten var olan bir yarayı deşti çünkü Ortadoğu’da Kürtler daha önce de gelecek ümitleri için desteklerine güvendikleri ABD ve diğer uluslararası müttefikler tarafından terk edilmişlerdi.
ABD planları konusundaki karışıklık yüzünden sırada ne olduğu belli değil. Trump ilk açıklamasında 2 bin askeri geri çekme kararının hemen uygulanacağını söyledi ama o günden sonra bazı Beyaz Saray yetkilileri çekilmenin hemen olmayacağı sinyali verdi. Trump’ın ulusal güvenlik danışmanı John Bolton pazartesi günü yaptığı ziyarette Türkiye’den Kürtlere saldırmama konusunda güvence isteyecekti ancak Bolton’a randevu verilmedi ve bu durum işleri daha da karmaşık hale getirdi.
Son yüzyıl içinde Kürtler birden fazla kere kendi devletlerini kurma veya özerk bölgeler oluşturmanın yakınına geldi ama her defasında güvendikleri dünya güçleri tarafından terk edildiler ve rüyaları gerçekleşmedi. Eski bir Kürt atasözü hayal kırıklıklarıyla dolu bu geçmişi özetliyor: “Dağlardan başka dostumuz yok.”
Toplamda tahmini 20 milyon kadar nüfusa sahip Kürtler dört ülkeye dağılmış olarak yaşıyor - 10 milyon Türkiye’de, 6 milyon İran’da, 3.5 milyon Irak’ta ve 2 milyon kadar da Suriye’de. Konuştukları dil İndo-Avrupa dil ailesine ait ve nüfusun neredeyse tamamı Sünni Müslüman.
Birinci Dünya Savaşı sonucunda Osmanlı İmparatorluğu’nun yıkılması sonrası 1920 yılında imzalanan Sevr Antlaşmasında Kürtlere bağımsız bir ülke sözü verildi. Fakat bu antlaşma hiçbir zaman yürürlüğe girmedi ve Kürdistan parçalara bölündü. 1947 Ocak ayında Sovyetler Birliği’nin yardımıyla Kuzey İran’da bir Kürt devleti kuruldu ama varlığını sadece 11 ay sürdürebildi.
O zamandan beri İran, Irak ve Türkiye’de neredeyse aralıksız isyanlar yaşandı. Devam eden yıllarda yaşanan iki olay Washington’un Kürtlere ihanetleri olarak akıllara kazındı.
1972 yılında ABD Iraklı Kürtleri Bağdat’a karşı çıkardıkları isyan için silahlandırdı. İran ile Irak arasında sınır çizgisi kavgası yaşanıyordu ve ABD o dönemki müttefiki İran’a yardım etmek istedi. Üç yıl sonra İran ile Irak sınır anlaşmazlığı konusunda uzlaştı ve Kürtlere silah sevkiyatı durdu. Dönemin Kürt lideri Mustafa Barzani ABD Dışişleri Bakanı Henry Kissinger’a yardım çağrısında bulundu ama yanıt alamadı. Ardından da Irak hükümeti Kürt isyanını kolayca bastırdı.
Yaşanan ikinci olay ise 1991 yılında, ABD önderliğindeki Körfez Savaşı’ndan sonra gerçekleşti. Dönemin ABD Başkanı George H. W. Bush Iraklıları Saddam Hüseyin’e karşı isyana çağırdı. Kuzeydeki Kürtler ile güneydeki Şiiler isyan etti ve Irak’ın 18 bölgesinden 14’ünü ele geçirdiler. Saddam buna çok acımasızca bir saldırıyla yanıt verdi ve Bush aslında hiçbir zaman net bir destek sözü vermemiş olsa bile Kürtler ve Şiiler ihanete uğradıklarını düşündüler.
Suriyeli Kürtler bu sefer Kürt nüfusun çoğunlukta olduğu kuzeydoğu bölgesinde özerklik umut ediyordu. Şam hükümeti buna izin vermedi, Türkiye de şiddetle karşı çıkıyor. Ankara, PKK ile bağlantıları olan Suriyeli Kürt milisleri de terör örgütü olarak görüyor. İç savaş sırasında Şam yönetimi isyancılara karşı savaşmakla meşgulken Kürtler daha önce akıllarından bile geçiremeyecekleri düzeyde bir özerk yönetim düzeni kurmayı başardı.
IŞİD Doğu ve Kuzey Suriye’yi ele geçirdikten sonra ABD’nin kara harekatı sırasında bir ortağa ihtiyacı vardı ve etkili, organize bir askeri güce sahip Kürtler ideal ortaktı. ABD Kürt milisleri, bazı Arapları ve Süryanileri silahlandırdı ve onlara karadan ve havadan destek verdi.
ABD ile ittifak kurmak özerklik arzularına güç kazandırmak isteyen Kürtlerin de çıkarına uygundu. Çatışmalar bir yıldan uzun sürdü ve binlerce Kürt hayatını kaybetti ama sonuçta IŞİD bir dönem elinde tuttuğu toprakların neredeyse tamamından çıkarıldı.
Türkiye de sınır çevresini IŞİD’den arındırmak ve Kürt genişlemesini engellemek için 2016 Ağustos ayında Suriye’ye operasyon başlattı. Türk ordusu 2018 başlarında Kürt kontrolündeki işgal etti ve on binlerce Kürt evlerini terk etmek zorunda kalırken ABD sadece izlemekle yetindi.
Şimdi, eğer Amerikalılar ülkeyi terk ederse, ellerinde kalan her şeyi kaybedebilirler.
Irak’ta yaşayan Kürt gündemi analiz uzmanı Wladimir van Wilgenburg’a göre “Şu anda ne olacak henüz belli değil ama Suriyeli Kürtler ihanete uğradıklarını düşünüyorlar. Onlara göre IŞİD’e karşı savaşta çocuklarını feda eden Kürtler. Yaşananlar onlara Kissinger döneminde olanları hatırlatıyor. Başkan Trump geçmişte Kürtleri harika savaşçılar ve harika insanlar olarak övmüştü. Şimdi askerleri geri çekerek onları çok büyük bir tehlikeyle karşı karşıya bırakıyor. Türkiye her an saldırıya geçebilir.
