Türkiye İstatistik Kurumunun (TÜİK) “İstatistiklerle Aile 2023” bülteni yayımlandı. Adrese Dayalı Nüfus Kayıt Sistemi (ADNKS) sonuçlarına göre, Türkiye’de 2008 yılında 4 kişi olan ortalama hanehalkı büyüklüğünün, azalma eğilimi göstererek 2023 yılında 3,14 kişiye düştüğü görüldü.
KALABALIK AİLELER DE AZALMA GÖRÜLDÜ
Tek çekirdek aile olarak ifade edilen, yalnızca eşlerden veya eşler ve çocuklarından veya tek ebeveyn ve en az bir çocuktan oluşan hanehalklarının oranı, 2015 yılında yüzde 66,9 iken 2023 yılında yüzde 63,8’e geriledi. Diğer yandan, geniş aile olarak tanımlanan ve en az bir çekirdek aile ve diğer kişilerden oluşan hanehalklarının oranı 2015 yılında yüzde 16,5 iken 2023 yılında yüzde 13,2’ye düştü.
TEK YAŞAYANLARIN ORANI ARTTI
Aralarında eş, anne-çocuk veya baba-çocuk ilişkisi olmayan fertleri içeren; diğer bir ifadeyle çekirdek aile bulunmayan birden fazla kişiden oluşan hanehalklarının oranında artış olduğu gözlendi. Söz konusu hanehalklarının oranı 2015 yılında yüzde 2,2 iken 2023 yılında yüzde 3,3’e yükseldi.
TEK KİŞİLİK HANEHALKIN EN YÜKSEK OLDUĞU İL GÜMÜŞHANE
İllere göre hanehalkı tipleri incelendiğinde, 2023 yılında tek kişilik hanehalklarının oranının en yüksek olduğu ilin yüzde 30,4 ile Gümüşhane olduğu görüldü. Gümüşhane ilini yüzde 29,2 ile Tunceli ve yüzde 29 ile Giresun izledi. Diğer yandan tek kişilik hanehalklarının oranının en düşük olduğu il ise yüzde 11,1 ile Batman oldu. Bu ili yüzde 11,8 ile Van ve yüzde 11,9 ile Diyarbakır izledi.
Tek kişilik hanehalklarının oranının en yüksek ve en düşük olduğu ilk 10 il, 2023
Adrese Dayalı Nüfus Kayıt Sistemi (ADNKS) sonuçlarına göre, 2023’te toplam resmi evlilikler içinde, son evliliğinde birinci dereceden kuzenleriyle akraba evliliği yapmış 16 ve üzeri yaştaki bireylerin oranı yüzde 8,2 oldu. Akraba evlilikleri akrabalık türüne göre incelendiğinde, akraba evliliği yapmış bireylerin yüzde 46,5’inin hala/dayı çocukları ile yüzde 27,2’sinin amca çocukları ile ve yüzde 26,3’ünün ise teyze çocukları ile evli olduğu görüldü.
2010’da gerçekleşen resmi evlenmelerin yüzde 5,9’unu akraba evliliği oluştururken, bu oran sürekli düşüş göstererek 2018’de yüzde 4,3’e, 2023’te yüzde 3,2’ye geriledi.
Geçen yıl toplam evli bireyler içinde son evliliğinde akraba evliliği yapmış 16 ve üzeri yaştaki bireylerin oranının en fazla olduğu il yüzde 20,1 ile Mardin oldu. Bu ili yüzde 18,7 ile Şanlıurfa, yüzde 16,8 ile Diyarbakır izledi. Bu oranının en az olduğu iller ise yüzde 1,1 ile Edirne, yüzde 1,5 ile Kırklareli ve yüzde 2 ile Çanakkale olarak kayıtlara geçti.
Akraba evliliği oranının 2023’te en yüksek olduğu ilin yüzde 17,7 ile Şanlıurfa olduğu gözlendi. Bu ili, yüzde 12,4 ile Siirt ve yüzde 12,3 ile Muş izledi. Akraba evliliği oranının en düşük olduğu iller yüzde 0,5 ile Edirne, 0,6 ile Kırklareli ve Bartın olarak sıralandı.
Akraba evliliği oranı, 2010-2023
ÇOCUKLARIN VELAYETİ ÇOĞUNLUKLA ANNEYE VERİLDİ
Yaşam Memnuniyeti Araştırması 2023 sonuçlarına göre, kendilerini en çok ailelerinin mutlu ettiğini belirtenlerin oranı yüzde 69,9 oldu. Bireylerin mutluluk kaynağı olan kişiler sıralamasında bunu yüzde 15 ile çocuklar, yüzde 5,4 ile kendisi, yüzde 3,8 ile eş, yüzde 2,9 ile anne/baba ve yüzde 1,8 ile torunlar takip etti.
ADNKS sonuçlarına göre, geçen yıl Türkiye’de 22 milyon 206 bin 34 çocuk içinde hem annesi hem babası vefat etmiş çocuk sayısının 5 bin 461, babası vefat etmiş çocuk sayısının 263 bin 757, annesi vefat etmiş çocuk sayısının ise 82 bin 291 olduğu görüldü.
Cinsiyete göre incelendiğinde, hem annesi hem babası vefat etmiş erkek çocuk sayısının 2 bin 848, kız çocuk sayısının 2 bin 613, babası vefat etmiş erkek çocuk sayısının 134 bin 881, kız çocuk sayısının 128 bin 876, annesi vefat etmiş erkek çocuk sayısının 41 bin 847, kız çocuk sayısının 40 bin 444 olduğu kayıtlara girdi.
Boşanma istatistiklerine göre, kesinleşen boşanma davalarıyla geçen yıl 171 bin 881 çift boşandı, 171 bin 213 çocuk velayete verildi. Boşanma davaları sonucu çocukların velayetinin çoğunlukla anneye verildiği görüldü. Velayetlerin yüzde 74,9’unu anne, yüzde 25,1’ini baba aldı.
Hanehalkı bilişim teknolojileri kullanım araştırması sonuçlarına göre, evden internete erişim imkanına sahip olan hanelerin oranı 2004’te yüzde 7 iken 2023’te yüzde 95,5 oldu. Diğer yandan, hanelerde dizüstü, tablet, netbook gibi taşınabilir bilgisayar bulunma oranı yüzde 0,9’dan yüzde 45,2’ye, cep telefonu/akıllı telefon bulunma oranı yüzde 53,7’den yüzde 99,7’ye yükseldi.
Hanelerde bilişim teknolojileri ve İnternet erişimi bulunma oranı, 2004-2023
YOKSULLUK ORANI YÜZDE 21,7
Gelir ve yaşam koşulları araştırması sonuçlarına göre, eşdeğer hanehalkı kullanılabilir fert medyan gelirinin yüzde 60’ı dikkate alınarak belirlenen sınıra göre yoksulluk oranı 2023’te yüzde 21,7 olarak hesaplandı.
Hanehalkı tipine göre yoksulluk oranı incelendiğinde ise tek kişilik hanehalklarının yüzde 13,7’sinin, tek çekirdek aileden oluşan hanehalklarının yüzde 21,6’sının, geniş ailelerden oluşan hanehalklarının yüzde 25,7’sinin, çekirdek aile bulunmayan birden fazla kişiden oluşan hanehalklarının ise yüzde 13,6’sının yoksulluk sınırının altında yaşadığı görüldü.
KENDİLERİNE AİT KONUTTA OTURANLARIN ORANI YÜZDE 56,2
Gelir ve yaşam koşulları araştırması sonuçlarına göre, 2023’te konutların mülkiyet durumları incelendiğinde, fertlerin yüzde 56,2’sinin oturdukları konutun kendilerine ait olduğu, yüzde 27,8’inin ise kiracı olduğu görüldü. Lojmanda oturanların oranı yüzde 0,9, kendi konutunda oturmayıp kira ödemeyenlerin oranı ise yüzde 15,1 olarak kayıtlara geçti.
Fertlerin yüzde 32,6’sının 2023’te izolasyondan dolayı ısınma sorunu, yüzde 32’sinin sızdıran çatı, nemli duvarlar, çürümüş pencere çerçevesi gibi nedenlerle sorun yaşadığı, yüzde 19,8’inin trafik veya endüstrinin neden olduğu hava ve çevre kirliliği veya diğer çevresel sorunlar yaşadıkları görüldü.
Konut ve çevre konusunda sorun yaşayan fertlerin oranı, 2023
