AKP iktidarlarında, “Yandaşa rant aktarma aracı” olarak kullanıldığı gerekçesiyle eleştirilen havalimanları, Devlet Hava Meydanları İşletmesi (DHMİ) bütçesinde adeta bir karadelik oluşturdu. DHMİ bütçesinden şirketlere yapılan garanti ödemesi 2021 yılında 172,6 milyon dolara ulaştı. 2015-2021 yıllarında ise şirketlere aktarılan bu rakam 691,6 milyon dolar olarak kaydedildi.
Milyarlarca lira harcanarak yüksek kapasiteli inşa edilen havalimanlarına yönelik, “İhtiyaç analizi yapılmadan inşa ediliyor” eleştirisinin haklılığı resmi veriler ile ortaya konuldu. Yüksek maliyetleri ve ihtiyacın çok üzerindeki kapasiteleri ile eleştirilen havalimanları 2022’nin 10 ayında ise sinek avladı. Yıllık 3 milyon kapasiteli inşa edilen ve Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın, “Uçaklar boş, doldurun” talimatı ile gündeme gelen Rize Artvin Havalimanı’nı altı ayda kullanan yolcu sayısı, kapasitenin yalnızca yüzde 12’sini oluşturdu. DHMİ’nin verilerine göre, mayıs-ekim döneminde Rize-Artvin Havalimanı’nı kullanan yolcu sayısı 371 bin 373 ile ifade edildi. Yolculardan 380 bin 977’sinin iç hat, 396’sının ise dış hat yolcusu olduğu bildirildi. Benzer bir tablo, ekonomik krizin gölgesinde inşa edilen Tokat Havalimanı’nda da yaşandı. Toplam 2 milyon yolcu kapasitesi bulunan ve 550 milyon TL’ye mal olan Tokat Havalimanı, mart-ekim döneminde yalnızca 61 bin 629 yolcuyu ağırlayabildi. Yolculardan 61 bin 483’ünün iç hat, 146’sının ise dış hat yolcusu olduğu belirtildi.
DHMİ BÜTÇESİ ALTÜST OLDU
Rize-Artvin ve Tokat havalimanlarına yönelik yolcu garantisi bulunmasa da uçuş garantili havalimanları DHMİ bütçesine adeta altüst etti. Gerçekleşmeyen uçuş garantileri nedeniyle DHMİ’nin kasasından 2015’te 42, 2016’da 47,4, 2017’de 60, 2018’de 65, 2019’da 133, 2020 yılında ise 172 milyon dolar çıktı. Verilen uçuş garantileri nedeniyle 2021 yılında da şirketlere yüz milyonlarca liralık ödeme yapıldı. 2021 yılında, “Garanti altı gerçekleşmeler” nedeniyle özel sektöre 161 milyon Euro ödeme gerçekleştirildi. Şirketlere aktarılan paranın dolar cinsinden karşılığı ise 172,6 milyon dolar olarak kaydedildi. DHMİ bütçesinden garanti altı gerçekleşmeler nedeniyle yedi yılda şirketlere ödenen paranın toplamı ise kayıtlara, 691,6 milyon dolar olarak geçti.
