Foreign Policy dergisinde 28 Ekim’de yayımlanan analizde, Türkiye’nin son on yılda Afrika kıtasındaki diplomatik, ekonomik ve askeri etkisini hızla artırdığı, ancak bu etkinin kıta genelinde istikrar değil, yeni çatışmalar doğurduğu öne sürüldü.
Analize göre, Ankara son yıllarda kendisini ABD, Fransa, Rusya ve Çin gibi geleneksel güçlere alternatif bir ortak olarak konumlandırıyor. AKP’li Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın “Afrika’ya açılım” politikası, hem kalkınma hem de savunma alanında birçok ülkeyle iş birliği getirdi.
Ancak analiz, bu büyüyen etkinin bir diğer yüzüne dikkat çekiyor: Türkiye’nin Afrika’daki büyük bir silah tedarikçisine dönüşmesi.
Silah ihracatı ve askerî yayılım
Analiz, Türkiye’nin özellikle İHA (drone) ve hafif silah ihracatında ciddi artış yaşadığını belirtiyor. Türk ordusunun ve özel askeri şirketlerin kıtadaki varlığı da aynı hızla genişlemiş durumda.
Stockholm Uluslararası Barış Araştırmaları Enstitüsü (SIPRI) verilerine göre, Türkiye 2024 itibarıyla Batı Afrika’nın en büyük üçüncü silah tedarikçisi oldu. Ankara, 9 Afrika ülkesine farklı silah sistemleri sağlıyor.
Baykar ve Türk İHA’ları
Analizde, 2024’te Türk savunma ihracatının dörtte birinden fazlasını Baykar’ın oluşturduğu ve bunun yaklaşık 1,8 milyar dolar olduğu ifade ediliyor.
Bugün 18 Afrika ülkesi, çoğu Kuzey Afrika ve Sahel bölgesinde olmak üzere, Türk yapımı savaş İHA’larını aktif olarak kullanıyor. Etiyopya ve Libya gibi ülkelerde bu İHA’ların iç savaşlarda kullanıldığı, benzer durumların Afrika Boynuzu ve Sahel bölgesinde de görülebileceği vurgulanıyor.
SADAT ve özel askerî şirketler
Analiz, Türkiye’nin özel askeri şirketleri arasında en dikkat çekici olanın, eski general Adnan Tanrıverdi tarafından kurulan SADAT olduğunu belirtiyor. SADAT’ın, özellikle Libya, Nijerya, Burkina Faso ve Nijer dahil olmak üzere dokuz Afrika ülkesinde faaliyet gösterdiği iddia ediliyor.
Analize göre SADAT, Suriyeli paralı savaşçıları bu ülkelere taşıyarak yerel güçleri eğitiyor ve çatışmalarda kullanıyor. Bu durumun insan hakları ihlalleriyle bağlantılı olduğu öne sürülüyor.
Sonuç
Analiz, Türkiye’nin Afrika’daki artan etkisinin hem diplomatik hem askeri açıdan çelişkili sonuçlar doğurduğunu savunuyor. Bir yandan Ankara kıta genelinde diplomatik ağını ve yatırım ilişkilerini genişletirken, diğer yandan Türk silahlarının yerel çatışmaları körüklediği v e uluslararası yaptırımların etrafından dolanıldığı ifade ediliyor.
