Bu kentlerden biri olan Cizre’de 79 gün süren sokağa çıkma yasağı üzerinden geçen beş yıl içinde, yaşamını yitiren 121 kişi için açılan dava dosyaları yerinde sayıyor. Yasakta hayatını kaybeden 14 kişinin cenazesine hala ulaşılmadı.
Şırnakın Cizre ilçesinde valilik tarafından 14 Aralık 2015 tarihinde “sokağa çıkma yasağı” ilan edildi. Yasak, 79 gün sonra 2 Mart 2016’da kaldırıldı. 11 mahallesi ve 131 bin nüfusu olan ilçe, tamamen giriş-çıkışlara kapatıldı, telefon, internet ve elektrik hatları kesildi.
Yasak ilanına saatler kala kentte bulunan öğretmen ve diğer kamu görevlileri, valilik tarafından süresiz izne gönderildi. Kentin yüksek kesimlerine tanklar yerleştirildi. Cudi, Nur, Sur ve Yafes mahalleleri top atışlarıyla vuruldu.
İnsanların yaşamsal ihtiyaçlarının karşılamasına izin verilmedi. Birçok kişi su almaya giderken keskin nişancıların hedefi oldu.
Yasak süresince birçok yaralı hastaneye kaldırılamadığı ve ambulans gitmediği için hayatını kaybetti. İnsan hakları örgütlerinin raporlarına göre, hafızalara kazınan “Cizre Bodrumları”nda 177 kişi, kent genelinde ise 288 kişi yaşamını yitirdi. Raporlarda, bodrumlarda insanların önce ateşli silahlarla öldürüldüğü ardından yakıldığı bilgilerine yer verildi. Aileler, yıllarca cenazelerine ulaşamadı ve halen 14 cenazenin nerede olduğu konusunda bir bilgi elde edilemedi.
Cizre’de yasak boyunca yıkım en fazla Cudi, Yafes, Sur ve Nur mahallelerinde yaşandı. Dört mahallenin yüzde 80’i, saldırılar sonucunda yok edildi.
İlçede 500 civarında binanın tamamı, iki bine aşkın binanın ise yarısı hasar gördü. Yasağın 20’nci gününden sonra kentten 110 bine yakın kişi zorla göçertildi. Göçten sonra kentteki yıkım arttı.
Yasağın ardından “sağlam” raporu verilen 500 ev daha Çevre ve Şehircilik Bakanlığı ve valiliğin talimatıyla yıktırıldı. Bodrumların olduğu bölgeler yerle bir edildi, yerlerine hızla Toplu Konut İdaresi (TOKİ) tarafından konut yapıldı. TOKİ, yakılan ve yıkılan yapılar yerine 6 bin 500 adet konut ve bine yakın iş yeri yaptı.
Yasakta yaşamını yitiren ve halen cenazelerine ulaşılamayan 14 kişinin ismi ise şöyle:
Feride Yıldız, Mardin Çelebi, Hacer Aslan, Osman Gökhan, Hüseyin Derviş, Servet Aslan, İdris Susin, Ali Aslan, Cemal Pürlek, Emrah Aşkan, Osman Esmeray, Mustafa Keçanlu, Emrah Aşkın, Sakine Durmiş.
Cenazelerin yedi ayrı kentte bulunan “kimsesizler mezarlıklarına” defnedilmiş olabileceği kaydediliyor.
Üzerinden beş yıl geçmesine rağmen yasak sırasında hayatını kaybeden 121 kişi için açılan soruşturmalar ve dosyalarda bugüne kadar ilerleme kaydedilemedi.
121 dosyadan 83üne Şırnak Cumhuriyet Başsavcılığı tarafından “takipsizlik” kararı verildi. 83 dosyadan 51 için Anayasa Mahkemesi’ne (AYM) bireysel başvuru yapıldı. 51 dosyadan sadece 9una İçişleri Bakanlığı tarafından cevap verildi.
Şırnak Cumhuriyet Başsavcılığı, 121 dosyadan 4ü için “daimi arama”, 34 dosya için de “görevsizlik” kararı verdi.
