2009 yılında sessiz sedasız dolaşıma giren sanal para birimi Bitcoin son günlerde herkesin dilinde. Sanal para birimi Bitcoinin değeri tarihte ilk kez 18 bin doları aştı. Aralarında Bitcoin in de olduğu 1051 sanal para biriminin piyasa değeri ise yarım milyon trilyonu aşmış durumda.
Uzmanlar arasında hararetli bir tartışma başlatan Bitcoin kimilerine göre geleceğin para birimi, kimine göre ise merkezi bir kurum tarafından denetlenemediği ve paranın izinin sürülememesinden dolayı güvenli değil. Bitcoin’in en çok vergi muafiyeti, uyuşturucu ve silah ticaretinde kullanılması bu tezi güçlendirse de transferlerin şifreli olması sistemin güvenirliğinin kanıtı olarak savunuluyor.
KULLANICININ İZİ SÜRÜLEMİYOR
Bitcoin’e en çok suç örgütü liderlerinin yatırım yaptığını iddia eden eski bir Bitcoin kullanıcısına göre Bitcoin’e sadece kısa zamanda kar amacı güden yatırımcılar değil, bankalar, hatta en çok suç örgütlerinin liderleri yatırım yapıyor. Bu durumun çok yakın zamanda Bitcoin balonunu patlatacağını iddia eden kullanıcıya göre kriz çok uzak değil. Son dönemdeki artışı da satın alımların bilerek artırılıp değer sağlanmasına bağlayan kullanıcı, “Vergi ödemek istemeyen herkes Bitcoin ile amacına ulaşabilir. Ancak ne kullanıcının izi ne de nerede kullandığının belirlenmesi mümkün değil.”
Ödeme ağı üzerinde bir devlet ya da özel bir şirketin denetiminde merkezi bir kontrol mekanizmasının olmaması nedeniyle, Bitcoin kullanan kişiler kimliklerini ifşa etmek zorunda değil. Yani tamamen anonim kalarak Bitcoin ile para transferi yapmak mümkün. Bu özelliği Bitcoin’in karaborsa işlemlerinde, fidye taleplerinde ve uyuşturucu pazarında kullanılmasına neden olabiliyor.
İsminin açıklanmasını istemeyen eski Bitcoin kullanıcısı bu tür sanal para birimlerinin iki grup alıcısı olduğuna dikkat çekiyor. Birinci grupta olanlar dolar ya da farklı bir para birimini Bitcoin ile değiştirip internet üzerinden hizmet satın almak isteyenler. Diğer grupta ise Bitcoin yakın zamanda aşırı değerlendiği için hızlı bir şekilde zengin olma umudu taşıyan kişiler.
BİLGİSAYAR FİYATLARINI ARTIRIYOR
Kullanıcının iddiaları bununla da sınırlı değil, Bitcoin üretmek için sürekli yüksek teknoloji, bilgisayarların dünya genelinde satın alınmasının son dönemdeki bilgisayar fiyatlarının da artmasına sebep olduğunu belirtiyor.
Son birkaç günde fiyatı birkaç bin dolar artış göstererek 15 bin doları bile aşan sanal para Bitcoin yapılan bir araştırmaya göre 159 ülkenin harcadığı enerjiden daha fazla enerji tüketimine neden oluyor ve gezegene yol açtığı karbon emisyonlarıyla çok fazla zarar veriyor. Çevrecilerin tepkisini Bitcoin’i şimdiden bir çevre felâketi olarak görenlerin sayısı hiçte az değil.
NE DEVRİMİ OLSA OLSA BALONDUR
Bitcoinin yükselişini Artıgerçeke değerlendiren Ekonomik ve Toplumsal Araştırmalar Merkezi (Betam) Direktörü ve ekonomist Prof. Dr. Seyfettin Gürsel, Bitcoini devrim olarak nitelendirmenin fazla iddialı olduğunu belirtti. Gürsel, Ne devrimi olsa olsa balondur dedi. Ekonomist Mahfi Eğilmez ise bu tür kime ait olduğu belli olmayan işlerden uzak durulması gerektiğini belirterek yatırım yapmayı düşünenlere uyarıda bulundu. Kripto paraların izinin sürülmemesi sebebiyle yasadışı kullanımın kolay olması, piyasa hareketlerinin çok sert olması, alım ve satımının kolay olmaması ve harcama alanın dar olması gibi sebepler uzmanların konuya temkinli yaklaşmasının sebebi olarak gösteriliyor.
Peki, bu kadar tartışılan Bitcoin’de sistem nasıl işliyor? Nasıl kullanılıyor? Riskleri neler?
BİTCOİN NEDİR?
Bitcoin, internet üzerinden yapılan alışverişlerde kullanılan sanal bir para birimi. En basit haliyle rakam, sayı ve kodlardan oluşan matematiksel bir sistem. Bitcoin’de para oluşturma işlemi madenci denilen ücretsiz bir program tarafından yapılıyor. Ve bu işlem için süper bilgisayarların kullanılması gerek. Bu bilgisayarlar karmaşık algoritmaları hesaplayabiliyor. Yeni Bitcoinlerin dolaşıma girebilmesi için 16 haneli bir şifreyi çözmek gerekiyor. Şifreyi çözen kişi 12,5 adet Bitcoin kazanıyor.
Bu sistemde kişi ya Bitcoini ‘mining’ ile kendi üretiyor ya da madencilik için özel olarak tasarlanmış sistemleri satın alıyor. Bitcoinin kuru da tıpkı diğer para birimleri gibi arz ve talebe göre belirleniyor. Bir Bitcoin ne kadar fazla satılırsa o kadar büyüyor. Her seferinde sistem kodu sisteme dahil ediyor.
SİSTEM NASIL İŞLİYOR
Ancak sınırsız sayıda Bitcoin üretmek mümkün değil. Üretilebilecek toplam Bitcoin sayısı 21 Milyon. Bu sebeple kullanıcı sayısı artıkça sistem piyasaya kısa sürede çok sayıda Bitcoin sürülmesini yavaşlatmak için kendi içinde otomatik olarak zorluk seviyesini artırıyor.
NASIL KULLANILIR?
Bitcoini kullanmak için öncelikle bir sanal cüzdan oluşturmak gerekiyor. Bu cüzdanlarda herhangi bir sınır bulunmadığı için bir kişi istediği kadar cüzdan oluşturabiliyor. Her cüzdan kendisine has numara ve harfleri içeriyor. Bu cüzdanlar ile her kullanıcı sadece o cüzdan üzerindeki rakam ve sayılara göre kodlanıyor. Tüm adreslerde ‘blockchain’lerde toplanıyor. Transferlerde kimse kullanıcının bu cüzdanı kullandığı yeri bilemiyor bu da para transferlerini izlenemez yapıyor. Para transferi yaklaşık 10 dakika sürüyor.
AVRUPA BİRLİĞİNDEN BİTCOİNE KISITLAMA
Avrupa Parlamentosu ve Avrupa Konseyi, Bitcoin gibi sanal para birimlerinin kullanımına dair bir dizi yeni düzenlemeyi hayata geçirmeyi kararlaştırdı. Kararlaştırılan yeni düzenlemelerin amacının para aklamanın ve terörizmi finanse etmenin önüne geçmek olduğu belirtiliyor. Bitcoin’i de kapsayan sanal para birimlerinin kullanımına dair yeni düzenlemelerin bir kısmı şöyle; Ön ödemeli (pre-paid) kartların kullanımı sınırlandırılacak
Şirket sahipleri için şeffaflık gereksinimleri arttırılacak. Bitcoin ticareti yapan ve sanal para cüzdanı (wallet) sağlayacıları, sanal paraya sahip olan kullanıcıların kimliğini tespit edecek. Ulusal araştırmacılara, ulusal banka hesap kayıtları da dahil olmak üzere bilgiye daha fazla erişmelerini sağlayacak.
DİKKATE ALMAYA GEREK YOK
Bitcoin için en dikkat çeken yorumlardan biri de Amerikan Merkez Bankası FED’in Başkanı Janet Yellen’e ait. Yellen, Bitcoinin spekülatif olduğunu belirtirken, İngiltere Merkez Bankası Başkanı John Cunliffe ise Bitcoin’in global ekonomiyi tehdit edebilecek büyüklüğe sahip olmadığı görüşünde. Aynı şekilde milyarda yatırımcı Warren Buffett da Bitcoin’in balon olduğunu savunuyor. JP Morganın Başkanı Jamie Dimon da Bitcoinin balon olduğunu belirterek, Yellen, Cunliffe ve Buffeta destek veriyor. Microsoftun kurucusu Bill Gates göre Bitcoin baş döndürücü bir gelişme.
DİYANET: CAİZ DEĞİL
Ekonomiden Sorumlu Başbakan Yardımcısı Mehmet Şimşek, Bitcoin için finans tarihinin en büyük balonu yorumunu yaparken, Cumhurbaşkanı Başdanışmanı Cemil Ertem, devrim olduğu görüşünde. Konuya ilişkin en dikkat açıklama ise Diyanetden geldi. Diyanet İşleri Başkanlığı, Bitcoin’e yatırımın caiz olmadığını açıkladı. Bitcoin aynı zamanda hükümetin de gündeminde. Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan, kripto paralardan kazanç elde edenleri vergilendirmek için harekete geçildiğini açıkladı. Ancak vergi kanunlarına göre bir kazançtan vergi alınması için isim belirlenmesi gerekiyor. Maliye Bakanlığı, Sermaye Piyasası Kurulu ve Merkez Bankası konuya ilişkin çalışma yürütüyor.
8 yıl içinde sanal alışveriş aracı olmaktan çıkıp ciddi bir yatırım unsuruna dönüşen Bitcoin’ni kullananların on milyonu aştığı tahmin ediliyor.
artıgerçek
