Barış Manço vefatının 23. yılında anılıyor

İsmail Hakkı Manço ile Türk sanat müziği sanatçısı Rikkat Uyanık çifti, İkinci Dünya Savaşı sürerken doğan çocuklarından ilkine Savaş, 2 Ocak 1943te Üsküdarda doğan ikinci çocuklarına ise Mehmet Barış ismini verdi. Barış Mançonun Oktay ve İnci adlı iki kardeşi daha oldu. Ancak 3 yaşına geldiğinde, anne ve babası ayrılan sanatçı, çocukluğunu babasının yanında geçirdi.

Kadıköy Gazi Mustafa Kemal Paşa İlkokulunu bitiren Manço, babasının vefatının ardından Galatasaray Lisesindeki eğitimini bırakarak, Şişli Terakki Lisesine devam etti.


BEN DÜŞÜNCELERİMİ BU DÜNYAYA AKTARMAK İÇİN GELDİĞİME İNANIYORUM

Manço, ilk grubunu 1958de Galatasaray Lisesinde okurken, Barış Manço ve Kafadarlar adıyla kurdu ve ilk bestesini Dream Girl adıyla çıkardı. Ünlü sanatçı, müzik hayatındaki ilk konserini de yine Galatasaray Lisesinin konferans salonunda verdi.

Harmoniler grubuyla 1962de ilk 45lik plağını çıkaran Manço, henüz 19 yaşındayken yayımladığı bu albümde, İngilizce sözlü Twist in USA ve The Jet isimli iki şarkıya imza attı.

Usta sanatçı, bu albümden bir yıl sonra Belçikada bulunan ağabeyi Savaş Mançonun yanına giderek, Belçika Güzel Sanatlar Akademisine kaydoldu. Okulda resim, grafik, desen ve iç mimari okuyan Manço, bir taraftan da gece bekçiliği ve garsonluk yaptı.

Müzikle bağını koparmayan sanatçı, bir röportajında kendisini şöyle anlatmıştı:

Barış Manço şarkı söyler, ikincisi çocuk programı yapar, üçüncüsü dünyayı gezer. Bu toplum beni şarkı söylerken tanıdı ve çocuklarla ilgilenirken bir daha tanıdı ve bu arada dünyayı dolaşıp başka insanları anlatan kişi olarak tanıdı. Ben bu dünyaya şarkıcı olarak gelmedim. Benim birinci işim bu değil. Ben düşüncelerimi bu dünyaya aktarmak için geldiğime inanıyorum. Bu düşünceler bazen müzik eşliğinde daha güzel, daha şirin, daha hoş algılanıyor. Onun için bana verilen bu nimeti kullandım.

Yabancı müzisyenlerden oluşan Vahşi Kediler grubuyla da bir süre çalışan Mançonun, 1964te doldurduğu biri İngilizce, ikisi Fransızca üç şarkılık 45liği Fransada yayımlandı. 12 Ocak 1965te Paris Olympia Konserini veren sanatçı, Mazhar Alanson ve Fuat Günerin öncülüğündeki Kaygısızlar grubuyla 1967de Kol Düğmelerini çıkardı.

DAĞLAR DAĞLAR PLAĞI KARİYERİNDE DÖNÜM NOKTASI OLDU

Dönemin aranjman modasına tepki gösteren Barış Manço, Kızılcıklar Oldu mu?, Derule, Kirpiklerin Ok Ok Eyle adlı türküleri rockn roll ve twist tarzlarında seslendirdi. Sychedelic müzik akımından da etkilenen grup, Ağlama Değmez Hayat şarkısıyla başarı yakaladı.

Altın Plak ödülü kazanan bu albümün ardından Barış Manço ve Kaygısızlar, Fransaya gitti. Burada plak çalışması yapılsa da albüm uzun süre piyasaya sürülmedi ve Kaygısızlar ile yollarını ayıran sanatçı, 1970te yurda döndü.

Bestesini 1970te yaptığı Dağlar Dağlar adlı eserin yer aldığı plak, Mançonun kariyerinde bir dönüm noktası oldu ve sanatçıya kariyerindeki tek Platin Plak Ödülünü kazandırdı. Dönemin ünlü müzisyenlerinden Cüneyd Orhonun da eşlik ettiği plak, kısa sürede 700 bin sattı.

Moğollar ile de bir süre çalışan Barış Mançonun, Anadolu turnesi sırasında otobüsü dinamitli saldırıya uğradı. Mançonun saçlarının uzun olması dolayısıyla gerçekleştirildiği öne sürülen saldırıda sanatçılar yara almadı.

Müzisyenlerden birinin yabancı uyruklu olması nedeniyle de Antalyada gözaltına alınan Barış Manço, ilk duruşmada serbest kaldı.

Barış Manço, Moğollarla yolları ayırıp Kurtalan Ekspresi kurdu. İsmini İstanbuldan Güneydoğuya giden trenden alan grupta, Murat Ses, Nur Moray, Celal Güven, Özkan Uğur ve Engin Yörükoğlu yer alıyordu. Bir süre sonra, ayrılıklar yaşanan gruba, Mançonun uzun yıllar birlikte çalışacağı Ahmet Güvenç ile Bahadır Akkuzu dahil oldu.

Askerliğini yedek subay olarak Polatlı ve Amasyada yapan Manço, vatani görevin ardından Kurtalan Ekspres ile Anadolu turnesine çıktı. İlk yıllarında kısa saçlı olarak sahneye çıkan usta sanatçının Türkiyede herkesin hafızasına kazınan uzun saçları, otantik kıyafetleri, bilezik, yüzük ve kemerle tasarladığı imajı ile tiyatral yetenekleri oldukça ilgi çekti.

Barış Mançonun ilk uzunçaları (LP) 2023, 1975te çıktı. Progresif rock esintileri taşıyan albümde, Cumhuriyetin 100. yılı anısına sanatçının bestelediği enstrümantal şarkı 2023ün yanı sıra Yine Yol Göründü Gurbete ve Yol Verin Ağalar Beyler adlı şarkılar beğeni topladı.

Yurt dışında da başarılı olmayı hedefleyen Manço, Belçikaya giderek, 1976da Baris Mancho adlı ilk İngilizce sözlü albümünü yayımladı.

Yeni Bir Gün albümünü ise 1979da müzikseverlerin beğenisine sunan sanatçı Hey dergisinin, Yılın Erkek Sanatçısı ve Yılın Albümü ödüllerini aldı. Aynı yıl çıktığı Anadolu turnesinin tüm gelirini sağır ve dilsiz çocukların eğitimi ve tedavisi için bağışlayan Manço, daha sonra Hollanda, Belçika, İngiltere, Almanya ve Kıbrısta konserler verdi.

Belçikadaki konserden dönerken 24 Ağustos 1979da Edirnede bir trafik kazası geçiren Manço, bir süre sahnelerden uzak kaldı. Barış Manço, 1981in sonuna doğru Sözüm Meclisten Dışarı albümünü müzikseverlerin beğenisine sundu.

Gül Pembe, Ali Yazar Veli Bozar ve Alla Beni Pulla Beni adlı unutulmaz şarkıların yanı sıra Dönencenin de yer aldığı albümün pek çok şarkısı, bir süre TRTnin denetleme kuruluna takılarak, televizyon ve radyoda çalınamadı.

Halkla kurduğu bağı 1983te Estağfurullah Ne Haddimize, 1985te 24 ayar, 1986da Sahibinden İhtiyaçtan albümleriyle güçlendiren Manço, 1989da Darısı Başınıza, 1992de Mega Manço, 1995te Müsaadenizle Çocuklar, 1996da ise Live in Japan albümlerini sevenleriyle buluşturdu.

Manço, müzikte açtığı yolun yanı sıra şarkı sözleriyle de kültür hayatına önemli katkılarda bulundu.

Birçok şarkısının son kıtasında, kendi ismine yer veren sanatçı, eserlerinde, unutulan değerleri hatırlattı, toplumsal konulara ve ailenin önemine dikkati çekti. Barış Manço, 1970te kısa süren bir evlilik yaptı. Lale Çağlar 1979da evlenen Mançonun Doğukan Hazar ve Batıkan Zorbey ismini verdiği iki oğlu dünyaya geldi.

SİYASETE GİRMEM HAYATTAKİ EN BÜYÜK HATAMDI

Sanatçı, 1994teki yerel seçimlerde DYPden Kadıköy Belediye Başkanlığı için aday oldu. Sadece 20 gün süren siyaset hayatıyla ilgili yaptığı bir söyleşide şunları kaydetti:

Siyasete girmem hayattaki en büyük hatamdı. Ama uçurumun kenarından döndüm. Baktım ki oradaki şartlar bana ve sağlığıma zarar verecek, vazgeçtim. Ama bana uzun bir rahatsızlık süresine mal oldu.

İçindeki çocuğu hiçbir zaman kaybetmediğini her fırsatta aktaran usta sanatçı, yönetmen Oksal Pekmezoğlunun 1975te çektiği Baba Bizi Eversene filminin başrolünde oynadı.

Barış Manço, hazırladığı 7den 77ye adlı programı, 1988de TRT yönetimine kabul ettirmeyi başardı. Programda, çocuklara öğütler verdiği Adam Olacak Çocuk, yaşlılara saygının önemine dikkati çektiği İkinci Kahvaltı, dünyayı dolaştığı Dönence ve Türkiyeyi dolaştığı Dere Tepe Türkiye başlıklı bölümlere yer verdi. Program, 1988-1998de 10 yıl boyunca her pazar öğleden önce TRT 1de yayımlandı, daha sonra TGRT ve ATVde de izleyiciyle buluştu.

Modern halk ozanı olmasının yanında, Türk televizyonlarının ilk gezgini olarak da gösterilen sanatçı, 5 kıtada, 140 yörede 800 bin kilometreye yakın yol katetti.

Manço, Ertuğrul Fırkateyninin Japonyaya gelişinin 100. yılı dolayısıyla 1990da düzenlenen Türk-Japon dostluğu etkinlikleri için gittiği Japonyada büyük bir coşkuyla karşılandı. Şarkılarında Japonca sözlere de yer veren unutulmaz sanatçıya Min-On Vakfı Yüksek Şeref Madalyası verildi. Manço, buradaki konser kaydını da Live in Japan adıyla yayımladı.

Türk dünyası ile de çok iyi ilişkiler geliştiren sanatçıya, Türkmenistan Devlet Başkanı Saparmurat Niyazov tarafından Türkmen vatandaşlığı verildi. Belçika ve Fransa da sanatçıyı birçok kez ödüllendirdi.

PROGRAMLAYAMAYACAĞIMIZ ŞEY ÖLÜMDÜR

İlk albümüne Cumhuriyetin 100. yılının kutlanacağı yıl olan 2023 ismini veren Barış Manço, bir röportajında, Benim birkaç hayalim var, 80 yaşındayken elimde bastonum, belki kolumda Doğukan, onun yardımıyla çıkarım sahneye ve senfoni orkestrasına 2023ü çaldırmak en büyük ideallerimden birisi. demişti.

Sanatçı, 31 Ocakı 1 Şubat 1999a bağlayan gece, saat 23.30 sıralarında ani tansiyon düşmesi sonucu fenalaştı. Ambulansla Siyami Ersek Göğüs Kalp ve Damar Cerrahisi Merkezine kaldırılan 56 yaşındaki Barış Manço, yapılan müdahalelere rağmen kurtarılamadı. Barış Mançonun cenazesi, Atatürk Kültür Merkezinde yapılan törenin ardından Kanlıca Mezarlığına defnedildi.