Dünyada “özgürlüklerden taviz” dalgası yükselmeye devam ediyor. Ortadoğu ve Ukraynadan savaşlarla hızlanan göçmen akını karşısında panikleyen Schengen üyesi pek çok ülke, gümrük kontrollerini yeniden başlatmaya karar verdi.
Hırvatistan, sınırların olmadığı Schengen sistemine 1 Ocak 2023te en son katılan ülke olmuştu. Öncesinde AB üyesi olan ama Schengene dahil olmayan ülkeden komşu Slovenya ya da Avusturyaya karayolundan gitmek isteyenler özellikle yaz aylarında turist akını başladığında giriş-çıkışlarda bazen saatlerce pasaport kuyruğunda çile dolduruyordu.
Sonra 31 Aralık 2022 gecesi tüm gümrük kapıları kaldırıldı, özgür Avrupaya girildi. Ama sınırsız hayatın keyfi bir yıl bile sürmedi. Balkan rotasını kullanarak AB ülkelerine kaçak girişler patlayınca, Almanyadan Avusturyadan İtalyaya, en çok göçmen akınına uğrayan ülkeler komşularıyla sınırlarını daha sıkı kontrol etmeye karar verdi.
İtalya, kuzey doğu komşusu Slovenyaya, onlar da doğu komşusu Hırvatistana yeniden gümrük denetimi başlattı. Zira Hırvatistanın doğu komşuları Bosna Hersek ve Sırbistan, Balkan rotasının ABye geçişte en revaçta olan kevgir ülkeleri sayılıyor. Schengenin en büyük ve sorunlu sınırlarından birini Hırvatistan kontrol etmek durumunda.
400 milyondan fazla kişiye ağır darbe
Böylece normalde serbest dolaşım bölgesi olan 27 üyeli Schengen bölgesinde sınır kontrolleri geçici olarak yeniden hayatta. Geçici olması yasal olarak 6 aylığına ilan edilebiliyor olmasından… Yoksa ne kadar süreceği muamma. Schengen kuralları, iç güvenliğe veya kamu politikasına ciddi tehdit sayılan hallerde son çare olarak gümrük denetimine izin veriyordu.
İşte o raddeye gelindi. Korku ve tedirginlik en bulaşıcı virüs kadar etkili. Herkes birbirine bakıp süratle duvarları yeniden inşa ediyor. Avrupa Komisyonunun İçişleri web sitesine göre, şu anda geçici sınır kontrolleri yürüten 11 ülke var: İtalya, Almanya, Avusturya, Slovakya , Çekya, Polonya, Slovenya, Danimarka, Norveç, İsveç ve Fransa. Böylece 27 Schengen ülkesinde yaşayan 400 milyondan fazla kişinin sınırsız seyahat imkanına ağır bir gölge düştü.
Kaçak göçmen avındaki gümrük polisi hemen her aracı durduruyor. Hırvatlar, Biz bu uygulamaların sebebi değil mağduruyuz diyor. AB sınır kontrol ajansı Frontexe göre, 2022de 300 binden fazla göçmen Balkan rotası olarak adlandırılan yollardan ABye kaçak girdi. Bu, çoğu aynı güzergahtan gelen 1 milyondan fazla Suriyelinin Almanyaya geldiği 2015-2016dan bu yana en yüksek rakam. Bu yıl ekim ayına kadarki verilerine göre yine bu güzergahta yaklaşık 100 bin göçmen kaydedildi.
Frontex, bu rota üzerinden Batı Avrupaya seyahat edenlerin çoğunun Afganlar olduğunu, bunları Türk, Fas ve Pakistan vatandaşlarının izlediğini bildiriyor. Bunların çoğu Hırvatistan üzerinden zengin Avrupaya geçmeye çalışıyor. Savaşlardan ve ekonomik krizlerden kaçıp, ölümü göze alarak Avrupaya ulaşmaya çalışan göçmenler, Avrupayı daha da kapanmaya itiyor. Özgürlükler tırpanlanıyor, sınırlar ve duvarlar güncel hale geliyor, göçmen karşıtı aşırı milliyetçi söylemler ve partiler güçleniyor.
Avrupanın sorunu çok çekici olması
Financial Times bu sorunu ele alırken, Avrupanın sorunu ne? sorusunu soruyor ve cevap olarak, Çok çekici olması diyor. Ve yaşanan çelişkiyi şu cümleyle özetliyor: Göçmen karşıtı sert tedbirler ve kaygı yaratan söylemlerle aslında, yaşlı kıta kendi değerlerine ihanet ediyor.
