Paris ve Berlin arasındaki anlaşmazlık dosyaları son derece hassas sektörleri de kapsayarak büyüyor. Ekonomiden enerjiye, savunmadan uzay teknolojisine kadar bir çok alanda Fransız-Alman işbirliğinde büyük anlaşmazlıklar yaşanıyor.
Almanya Başbakanı Olaf Scholz, bu anlaşmazlıkları gidermek amacıyla Emmanuel Macron ile yüz yüze görüşebilmek için Çarşamba günü Parise geliyor.
İki lider başbaşa Elysee Sarayında görüşerek, enerji krizi ve savunma dosyaları başta olmak üzere, derin anlaşmazlıkları birlik içinde çözmeye çalışacak.
Düğüm savunmada ve enerjide
Scholz, savunma alanında aldığı kararlarla, Macronun NATO beyin ölümünde, Avrupa kendi savunmasını kurmalı diyerek açıkladığı Avrupa savunma stratejisini baltalıyor. Üstelik Ukrayna savaşının AB içindeki ağırlığı Batı Avrupa ülkelerinden Doğu ve Kuzey ülkelerine kaydırması, NATOnun Finlandiya ve İsveçe de açılarak daha güçlü dönüşü, ABD-Avrupa ilişkilerinin güçlenmesi de Paris-Berlin aksını zayıflattı.
Ancak iki liderin çözmesi gereken en derin uzlaşmazlıklar, Avrupa Hava Savunma Sistemleri alımı ile enerji krizinin nasıl çözüleceği konusunda düğümleniyor.
İki liderin Elysee Sarayında masaya getirecekleri en önemli iki dosya enerji ve savunma alanındaki uzlaşmazlıklar olacak.
Bütçe politikası: Alman hükümeti, bütçe disiplini politikasına devam ederek, COVID döneminde alınan 750 milyar Euroluk ortak borç politikasında olduğu gibi, Ukrayna savaşının yarattığı etkilerden de ortak borçlanma yoluyla mücadele edilmesine karşı çıkıyor.
Almanyanın borçları bütçesinin yüzde 70i seviyesinde kalırken, Fransanın yüzde 113e yükselmesi Berlinde eleştiriliyor. AB içinde ülke borçlarının bütçelerinin yüzde 60ı geçmemesi kuralı var. Ancak Paris, halkına 200 milyar Euro yardım yapan ve 100 milyar Euro savunma harcaması planlayan Berlinin bütçe disiplininden söz etmesini iki yüzlü buluyor.
Enerji destek kalkanı: Almanya 29 Eylülde, enerji kriziyle başedebilmesi için vatandaşlarına ve Alman şirketlerine 200 milyar Euro enerji kalkanı yardımı yapacağını açıkladı.
Paris, Euro bölgesindeki dengeleri alt üst edebilecek bu devasa yardımı gazetelerden öğrendi. Kendisi de 120 milyar Euroya yakın enerji kalkanı yardımı yapan Fransada, politikanın kendisinden çok miktarı şaşırtıcı oldu.
Fransa Maliye Bakanlığı, Almanyanın kendilerine duyurma gereği bile görmeden, haksız rekabet yaratacak böylesine büyük bir miktar açıklaması karşısında büyük sürpriz yaşadı.
Diğer Avrupa başkentleri daha sert konuştu ve Almanyayı bencil davranmakla suçladı.
AB liderler zirvesinde de çokça tartışılan enerji krizine çözüm yolları konusunda Paris ve Berlin arasında derin görüş ayrılıkları var.
Fransada doğalgaz, Almanyada elektrik enerjisi var. Paris ve Berlin, kışı geçirebilmek hedefiyle elektrik için gaz anlaşması imzaladı. Fransa, Almanyaya gaz verecek. Almanya da buna karşılık, Fransanın elektrik ihtiyacı olması durumunda, gazla çalışan elektrik santrallarını uzun süre çalıştırma sözü verdi. Ancak Almanya, gaz fiyatlarına Avrupa düzeyinde bir tavan fiyatı belirlenmesini istemiyor.
Fransa ise elektrik üretiminde kullanılan gaza tavan fiyat getirilmesini savunuyor. Fransanın İspanya ve Portekiz ile anlaşarak Almanyanın desteklediği Mid-Cat doğalgaz boru hattı projesini iptal etmesiyse Berlini öfkelendirdi.
Hava savunma sistemlerinde sert rekabet: Fransa, Almanyayı en çok Avrupa endüstrisinin aleyhine Amerikan ekipmanlarının “hazır satın alımlarını” desteklemekle suçluyor. Paris, Almanyanın savunma alanına 100 milyar Euro yatırım yapacağını açıklamasına sevindi, ancak Berlinin Avrupaya değil, özellikle F-35 alımı için yüzünü ABDye dönmesi, Pariste hayal kırıklığı yarattı.
Ukraynadaki savaş sonrası Avrupa savunmasını güçlendirme politikası çerçevesinde, Ekim ayı ortasında başlatılan Avrupa Gökyüzü Kalkanı (European Sky Shields) hava savunma projesi çerçevesinde Macron, Fransa ve İtalya ortak hava kalkanı füzelerini, Scholz ise İsrail ve ABDnin hava kalkanını tercih ediyor.
Avrupalı füze üreticisi MBDA ve İtalya ile Fransız Thales firması Mamba orta menzilli füze savunma sisteminin geliştirilmesi için 7 yıldır birlikte çalışıyordu. Alman Rheinmetall firması da, Singapurdan gelen bir siparişin parçası olarak bu konsorsiyuma katılmıştı. Bu süre içinde kusursuz hale getirilen Mamba, NATOnun entegre komutanlığının bir parçası olarak Romanyada konuşlandırıldı. Ancak Ağustos ayında Berlin, Paris ve Romayı dışlayarak, Amerikan Patriot ve İsrail Arrow3 ortaklığında yeni bir sistem inşa etmek için 14 AB ülkesiyle ittifak kurduklarını açıkladı.
Almanya Savunma Bakanı Christine Lambrecht, liderlik budur diyerek sadece İtalya ile birlikte kendi basit endüstriyel çıkarlarını düşünen Fransaya eleştiri oklarını gönderdi.
Paris ise, Avrupa içi silahlanma yarışından endişe ediyor. Fransız diplomatlar, Mart ortasında, Bundeswehrin (Alman Silahlı Kuvvetleri), Amerikan Lockheed Martinden Tornadonun yerini alması amaçlanan 35 adet F-35 avcı uçağı sipariş ettiğine dikkat çekiyor. Almanya bu kararla, kendisinin de içinde olduğu Avrupa yapımı Eurofighterı arka odaya havale ediyor.
Uzmanlar, Almanyanın bir yıl önce Amerikan Boeing firmasından 5 adet Poseidon deniz gözetleme uçağı aldığını ekliyor. Almanya bu kararlar neredeniyle Fransız Thales ve Alman Diehl ortaklığında geliştirilen MAWS (Maritime Airborne Warfare System) deniz gözetleme uçağı projesini terk ediyor. Öte yandan Fransız Nexter ve Alman Rheinmetall firmaları her ikisi de birbirini, ortaklaşa yapılması planlanan Fransız-Alman tank projesini terketmekle tehdit ediyor. Haziran ayında Alman şirketi tek taraflı olarak, kendi tank modeli Panther KF-51i sundu. Yine Fransız-Alman ortaklığındaki Tiger helikopterlerinin (TK3) modernizasyonu veya FICS- geleceğin topu programı da 2045in ötesine ertelendi.
Dassault Aviation ve Airbus arasında endüstriyel bir anlaşmazlığa konu olan geleceğin savaş uçağı projesi Scaf da Paris ve Berlin arasında güvensizliğe yol açtı. SCAF projesine İspanyanın girmesiyle, taraflar başta endüstriyel yükü azaldığı için rahatladı. Ancak zamanla Pariste, Berlinin yakın zamanda Fransanın çıkarlarını gölgede bırakması muhtemel olan İspanya ile gelişmiş işbirliği projesini sergilemesi endişeleri güçlendi. Scholzun Pragdaki AB zirvesinde, Macronun beklediği savunma projeleri hakkında tek eklime etmemesi de Paristeki kaygıları derinleştirdi.
Uzayda rekabet: Paris ve Berlin arasındaki gerilimden, 50 yılı aşkın süredir Fransız-Alman ilişkilerinin temel direği olan uzay işbirliği konusu da payını aldı. 2019da Avrupa Uzay Dairesinin (ESA) üç yıllık (2019-2022) bütçesini oylamayı amaçlayan bakanlar toplantısında, Berlin ilk kez 3,29 milyar Euro ile en çok katkı yapan ülke oldu. Almanya, yine Parisi uyarmadan, son anda kredi ekleyerek 2,66 milyar Euro katkı yapan Fransayı solladı.
Berlin geçen yıl, Paris tarafından desteklenen Ariane 6nın operasyonunu desteklemek için bir Avrupa mekanizması kurma fikrini aylarca reddetti. Uzun müzakerelerin ardından 21 Temmuz 2021de Fransa ile bu mekanizma lehinde bir anlaşmaya varıldı.
Uzayda yaşanan bir başka çekişme konusu da mikro fırlatıcılar. Almanya, bu alanda kamu parasıyla özel projeleri destekleyerek, Fransaya karşı liderliği ele geçirdi. Fransa, küçük bir Alman fırlatıcısının büyümesinden ve Fransız-Alman ortak üreticisi Ariane Groupa meydan okumasından endişe duyuyor.
