Avrupa Konseyi milletvekilleri, hakim ve savcılar bakımından yolsuzluğun önlenmesi konusunda Türkiyenin yeterli ilerleme kaydetmediği mesajı içeren bir rapor yayımladı.
Avrupa Konseyi bünyesinde faaliyet gösteren Yolsuzluğa Karşı Devletler Grubu (GRECO), Türkiyede milletvekilleri, hakim ve savcılar bakımından yolsuzluğun önlenmesiyle ilgili üçüncü ara uyum raporunu bugün Strasbourgda yayınladı. Ara uyum belgesi, Türkiye hakkında aynı konuya ilişkin 2016da yayınlanan Dördüncü Aşama Değerlendirme Raporu kapsamında hazırlandı.
HSKnın yapısıGRECOya göre Hakimler ve Savcılar Kurulunun (HSK) Cumhurbaşkanı ve TBMM tarafından belirlenen üyelerden oluşması ve üyelerinden hiçbirinin hakim ve savcıların kendileri tarafından seçilmiyor olması bağımsız ve özerk yargıya ilişkin Avrupa standartlarıyla çelişiyor.
Ankara raporun bu bölümüyle ilgili GRECOya ilettiği tutum belgesinde, HSKnın bağımsız olduğu, yapısı ve işleyişinin ülkenin ihtiyaçlarını yansıttığı ve dışarıdan herhangi bir siyasi etki altında kalmadığı yönünde görüş belirtti. Ancak raporda, HSK gibi özerk kurumların üyelerinin en az yarısının kendi meslektaşlarınca seçilmesini gerektiren GRECO standartlarının Ankara tarafından halen uygulanmadığı kaydedildi.
GRECO, hakim ve savcı adaylarının seçim ve hizmete alım süreci, adlî makam sahiplerinin görev yerlerinin kendi rızaları dışında değiştirilmesi, disiplin işlemleri ve savcı ve hakimlerin eğitimi gibi konularda yürütmenin yargının işleyişi üzerinde güçlü etki sahibi olduğunu da not etti.
Hakim ve savcıların durumuRaporda, HSK tarafından 6 Mart 2019 tarihinde yayımlanan Türk Yargı Etiği Bildirgesinin hakim ve savcılar arasında ayrım yapmadığı, biz dizi genel ilke içerdiği ve soyut olduğu belirtiliyor. GRECO bu bildirgeye, tercihen ayrı belgelerde, hakim ve savcılara özgü görevlerin özelliklerini dikkate alan ve her biri mesleğe ilişkin somut örnekler sunan bir kılavuz eklenmesini istiyor. Çıkar çatışmalarının açık tanımının yapılması, hediyeler ve üçüncü taraflarla temaslara ilişkin kuralların kayda değer şekilde geliştirilmesi gerektiğini söylüyor.
Milletvekillerinin durumuRapora göre, milletvekilleriyle ilgili olarak, 2020de kabul edilen ikinci uyum raporundan bu yana somut herhangi bir gelişme kaydedilmedi. Milletvekillerine Yönelik Etik Davranış İlkeleri Kanun tasarısının mecliste görüşülmeyi beklediğini hatırlatan GRECO, tasarının hediyeler, çıkar çatışmalarının özel olarak bildirilmesi, malvarlığı beyanlarının doğrulanması ve kamuya duyurulması gibi konularda yeterli ayrıntıdan yoksun olduğuna dikkat çekti.
GRECO, yasama sürecinde kamuoyu görüşünün alınmasına ilişkin kuralların belirlenmesi ve daimi bir gizli danışma mekanizması, göreve alıştırma ve meclis etik davranış ilkelerine ilişkin hizmet içi eğitim gibi milletvekillerinin dürüstlüğünü temin etmeye yönelik önlemlerin de 2016da yayınlanan Değerlendirme Raporundan bu yana beklemede olduğunu bildirdi.
Yasama dokunulmazlığının kaldırılması sürecinin öncelik sırasına göre ele alınmasının ve milletvekilleri hakkında rüşvet suçlamasıyla yürütülen ceza soruşturmalarının engellenmemesinin sağlanması amacıyla önlem alınması yönündeki tavsiyelerinin de yerine getirilmediği sonucuna vardı.
Ankaraya 9 ay süreGRECO milletvekili, hakim ve savcılar bakımından yolsuzluğun önlenmesiyle ilgili kalan tavsiyeleri yerine getirmek amacıyla alınan önlemler hakkında rapor sunması için Ankaraya 31 Mart 2023 tarihine kadar süre verdi.
Türkiye Dördüncü Aşama Değerlendirme Raporunda yer alan 22 tavsiyeden 3ünü tatmin edici şekilde yerine getirdi veya ele aldı; diğer tavsiyelerden 9unu kısmen yerine getirdi, 10 tanesini ise henüz yerine getirmiş değil.
GRECO ayrıca, Avrupa Konseyi Genel Sekreterini, uyulmayan tavsiyelerle ilgili Türkiye Dışişleri Bakanlığına ihtar mektubu göndermekle görevlendirdi.
GRECO nasıl çalışıyor?Üyeleri arasında Türkiyenin de bulunduğu Avrupa Konseyine bağlı çalışan Strasbourg merkezli GRECO, çalışma yöntemi gereği, devletleri aşama aşama değerlendiriyor. Dönemsel olarak yayınlanan değerlendirme raporlarının ardından bu raporların içindeki tavsiyelere uyumla ilgili uygunluk ve ara uygunluk raporları yayınlanıyor. Raporlar, devletlerin izniyle yayınlanabiliyor. GRECOnun rapor ve tavsiyeleri bir ülkenin yolsuzlukla mücadele kapasitesinin değerlendirilmesinde referans olarak alınıyor. GRECOya tüm Avrupa Konseyi üyesi devletlere ek olarak ABD de üye.
