Almanya'nın yeşil kart sistemi nasıl işleyecek?

Dünyanın en büyük dördüncü ekonomisi olan Almanyada sendikalar ve işveren dernekleri, uzun süredir iş gücü sıkıntısından şikayetçi. Çalışma Bakanlığı da iş gücünde yaşanan eksikliğin, ekonomik büyümeyi sekteye uğrattığı uyarısında bulunuyor.
Uzun süredir kalifiye iş gücü eksikliğine sorun üretmeye çalışan Alman hükümeti, Türkçeye fırsat kartı olarak çevrilebilecek Chancenkarte ile Avrupa Birliği (AB) dışından kalifiye iş gücünün Almanyada çalışmasını mümkün kılacak bir uygulamayı yürürlüğe koymaya hazırlanıyor. Bu, ABDnin Yeşil Kart ya da İngilizcesiyle Green Card uygulamasına benzetiliyor.
Çalışma Bakanı Hubertus Heil, Almanyanın planladığı fırsat kartına ilişkin planlarını hafta içinde duyurdu. Söz konusu kart sayesinde, yabancı kalifiye çalışanlar, Almanyaya herhangi bir somut iş teklifi olmaksızın gelerek çalışma şansı elde edecek. Bu çerçevede bir puanlama sistemine tâbi tutulacak olan adaylarda, aşağıdaki dört şarttan en az üçünü yerine getirmiş olma şartı aranacak:
-Üniversite diploması veya mesleki beceriler-En az üç yıllık meslek deneyimi-Almanca bilgisi veya Almanya‘da önceden yaşamış olmak-35 yaşının altında olmak.
Çalışma Bakanı Heil, kartların dağıtımında belirli kısıtlamaların söz konusu olacağının da altını çizdi. Buna göre,her yıl, iş piyasasının ihtiyacına göre belirli sayıda kart verilecek. Dolayısıyla fırsat kartının sınırsız bir dağıtımı söz konusu olmayacak.
Çarşamba günü Batı Alman kamu yayın kuruluşu WDRe konuşan Heil, Kalifiye göç ve bürokrasiden arındırılmış bir süreçten bahsediyoruz. O yüzden, fırsat kartı alan kişilerin Almanyaya geldiklerinde giderlerini kendileri karşılayabilecek olmaları çok önemli ifadelerini kullandı.
Genç nüfus giderek azalıyorAlmanyaya 2016 yılında doktorasını yapmak için gelen ve burada kendi şirketini kuran Sowmya Thyagarajan, Almanyanın fırsat kartı hamlesinin ülkenin göç ve çalışma politikası için olumlu bir gelişme olduğuna dikkat çekti. Hükümetin planını DWye değerlendiren Thyagarajan, Bence puan sistemi, yurt dışından buraya gelmek isteyenler için çok iyi bir fırsat. Özellikle de Almanyadaki genç nüfusun giderek azaldığı düşünüldüğünde diye konuştu.
Kendi şirketinin de iş alım süreçlerinde Almanlar ve AB vatandaşlarına öncelik verdiklerini kaydeden Thyagarajan, buna AB vatandaşı olmayan adayların önündeki bürokratik engellerin çok fazla olmasını gerekçe gösterdi.
Yeni kartla engeller bitmiyorBazı uzmanlar ise Heilın duyurduğu ve büyük ilgiyle karşılanan fırsat kartının sorunları çözmeyeceği görüşünde.
Bonn merkezli Çalışma Ekonomisi Enstitüsünde araştırma direktörü olarak görev yapan Holger Bonin, Yeni sistem, gereksiz biçimde yüksek engeller oluşturarak sistemi daha da karmaşık hale getiriyor eleştirisinde bulundu. Bonine göre, Bakan Heilın puanlama sistemi daha fazla bürokrasiyi beraberinde getirecek.
DWye yaptığı değerlendirmede Bonin, Neden çok daha basit hâle getirmiyorlar ki? İnsanlara iş aramaları için vize verin, eğer belirli bir süre içerisinde iş bulamazlarsa ayrılmak zorunda kalsınlar önerisinde bulundu. Araştırmacı, Eğer bu koşullar işverenler için önemliyse, bunları işe alım sürecinde gözetebilirler. Bu koşulları sağlamak için bir ön elemeye ihtiyaçları yok değerlendirmesini yaptı.

Puanlama sistemindeki kriterlere eleştiriler
Bakan Heilın dile getirdiği koşulların bir kısmının çoğu işveren için hiçbir önem teşkil etmediğini vurgulayan Bonin, örneğin birçok uluslararası firma bünyesinde çalışma dilinin İngilizce olduğunu, dolayısıyla çalışanlarının da Almanca bilmesine veya Almanyada yaşamış olmasına gerek olmadığının altını çizdi.
Thyagarajan ise getirilmesi planlanan yaş kısıtlaması ve iş deneyimi ön koşulunu eleştirdi. İlla 35 yaşının altında olmanız gerekmiyor. Önemli olan, hangi vasıflara sahip olduğunuz değerlendirmesini yapan Thyagarajan, Bazı iş profilleri için deneyime ihtiyacınız yok diyor.
Almanyanın kalifiye iş gücü sıkıntısı yeni bir sorun değil. Alman metal ve elektrik endüstrisinin işveren dernekleri federasyonu olan Gesamtmetall, sektörlerinde faaliyet gösteren her beş şirketten ikisinin, personel eksikliği nedeniyle üretim sorunu yaşadıklarını söylüyor. Almanya Zanaatkârlar Birliği (ZDH) ise, ülkenin 250 bin kalifiye iş gücü eksiği olduğunu dile getiriyor.
AB üyesi olmayan ülkelerden Almanyaya göç eden kalifiye çalışanların sayısı, son yıllarda artış göstermesine rağmen hâlâ oldukça düşük. Almanyada göç ve uyum konusunda hizmek sunan Mediendienst Integrationun (Medya Uyum Hizmetleri) verilerine göre, 2019 yılında Almanyaya gelen kalifiye işçi sayısı 60 binin biraz üzerinde idi. Bu sayı, Almanyaya o yıl AB dışından gerçekleşen toplam göçün yalnızca yüzde 12sine tekabül ediyor.
Almanya bürokrasi canavarını yenmek istiyor
Almanyanın, diğer Batı ülkelerine göre, kalifiye iş gücü nezdinde çekici bir ülke olmasının önündeki engellerden biri de, kültürel bazı gerçeklikler. Örneğin diğer birçok ülkeye göre Almanyada İngilizce daha az konuşuluyor. Kalifiye çalışanların İngilizce konuşabilecekleri ülkeleri tercih ettiklerini söyleyen Thyagarajan, Tabii burası Almanya, dolayısıyla çalışanlarımızın en azından çalışma derecesinde Almanca öğrenmeleri önemli değerlendirmesini aktardı.
Bir diğer sorun da Alman işverenlerin, diploma, sertifika ve diğer belgeler konusunda oldukça seçici olmaları. Diğer birçok ülkede kabul edilen belgelerin bir kısmı, Almanyada tanınmıyor veya tanınma başvurularının sonuçlanması aylar alıyor. Bonin, Bu sorunların bir fırsat kartının yürürlüğe sokulmasıyla çözülmesi imkansız görüşünü paylaştı.
Almanyanın sorunlarından bir diğeri de, işverenlerin önündeki sistemsel sorunlar. Örneğin bir çalışanın vasıfları ve belgelerinin geçerliliğine, Alman federal sistemi çerçevesinde yerel makamlar karar veriyor. Dolayısıyla bir eyalette tanınan bir diploma, başka bir eyalette tanınmayabiliyor. Dijitalleşme konusunda sorunlar yaşayan Almanyanın kağıt temelli bürokrasisi çerçevesinde, adaylar sıklıkla, diplomalarının çevirilerini noterde tasdik etmek zorunda kalıyor.
Bu sorunun farkında olan Çalışma Bakanı Heil, Modern bir göç yasasının yanı sıra, vasıfların tanınması sürecinde bürokrasi canavarını yenmemiz gerektiği görüşündeyimaçıklamasını yaptı. Heil, bu çerçevede vasıf ve belgelerin tanınmasından sorumlu merkezi bir devlet kurumunun oluşturulması gerektiğini söyledi.