Fransız günlük gazetesi Le Monde, bir yıldan uzun bir sürede gerçekleştiriği bir araştırmaya dayandırdığı haberinde, 2023 yılının nisan ayında Paris’te bulunan ve yedek parça üretimi yapan küçük bir Fransız şirketi Attax’a, İstanbul merkezli Türk şirketi Enütek Makinadan ulaşıldığını ileri sürüyor. Le Monde, Enütek Makina başka bir müşteriye satmak amacıyla uçak koltuğu montaj sistemleri siparişi verdiği, hızla varılan anlaşma sonrasında sipariş hazırlanıp Türkiye’ye gönderildiğini ve Enütek siparişi müşterisine yolladığını öne sürdü.
Le Monde gümrük verilerini incelediğinde göre, Enütek Makina’nın siparişi Temmuz 2023te Rusyaya gönderdiğinin bulgularına rastladığını iddia ediyor. Enütek’in Rusya’daki müşterisinin ise Rus Promtech grubuna ait bir yan kuruluş, Aerospace Systems Design Bureau olduğu iddia ediliyor.
TÜM İŞBİRLİĞİ DURDURULDU
Aerospace Systems Design Bureau 2022de Rus savunma sanayii sektörüyle olan bağlantıları nedeniyle Avrupa yaptırımlarına tabi tutulmuştu. Attaxın müdürü Le Monde’ye, Franck Martin bu aracılıktan haberi olmadığını ileri sürerken, şoke olduğunu ifade ediyor. Martin, Promtech 2021den beri müşterimizdi. Ancak, Ukraynadaki savaş başladığı andan itibaren, Şubat 2022de tüm işbirliğini durdurduk dedi.
Le Monde, Enütek Makina 2023ün başından itibaren, çoğunlukla Promtech grubunun varlıklarına 7 milyon Eurodan fazla ekipman ihraç ettiğini öne sürdü. Araştırma, Alman medya kuruluşları NDR, WDR, Süddeutsche Zeitung ve Ukraynalı sivil toplum kuruluşu Statewatch iş birliği ile gerçekleştirildiği aktarılıyor.
TÜRKİYEYİ KİLİT OLARAK NİTELENDİRDİ
Le Monde, Türkiye’yi, uluslararası yaptırımları aşmada kilit bir ülke olarak nitelerken Avrupa Komisyonunun, Türkiye topraklarının yaptırıma tabi malların Rusyaya aktarılmasında kullanıldığına kanıtları aktif olarak izlemeye aldığının altını çiziyor. Avrupa Komisyonu ve Avrupa Konseyi, Kasım 2023te bu rotadan yasaklı ürünlerin ihracatında bir artış gözlemlediklerini ifade etmişti.
ULUSLARARASI YAPTIRIMLAR
Rusyaya, 24 Şubat 2022de Ukraynaya yönelik başlattığı geniş çaplı savaşın ardından uygulanan yaptırımlar, özellikle Rus hava kuvvetlerine çeşitli bileşenlerin (yarı iletkenler, elektrik bağlantı elemanları, alaşımlar, kablolar, radarlar vb.) tedariğini engelliyor.
Promtech tarafından ithal edilen birçok ürün de Avrupanın çeşitli kısıtlamalarına tabi. Askeri ekipman veya ileri teknoloji içeren bazı ürünlerin Avrupadan Rusyaya ihraç edilmesi yasak. Bazı ürünler ise önceden ihracat izni olmadan ithal edilemiyor. Yasaklı ürünlerin bazıları da Ukraynada bulunan Rus savaş ekipmanlarında tespit edilmiş mallardan oluşuyor.
