Kaz Dağları’nda yaşanan orman katliamı, madenlerin ormanlar üzerindeki olumsuz etkisini bir kez daha gündeme getirdi.
DW Türkçe’den Pelin Ünker’in haberine göre AKP’nin son 13 yılında 99 bin hektar orman madenlere açıldı. Ormanlardaki maden alanı önceki döneme göre üçe katlandı.
İstanbul Üniversitesi Orman Fakültesinden Prof. Dr. Doğanay Tolunaya göre günümüzde 9.6 milyon hektar olan bozuk ormanların önemli bir kısmı orman tahribatı ile oluşuyor. Madencilik faaliyeti ise ormansızlaşmanın başlıca nedenlerinden biri.
Haberde 2004 yılında yürürlüğe giren 5177 sayılı Maden yasasına dikkat çekiliyor. Yasa, orman alanlarında madencilik faaliyetini hızlandırdı.
Çevre Mühendisleri Odası Kocaeli eski Şube Başkanı, Çevre Yüksek Mühendisi Sait Ağdacıya göre Ekim 2017de yapılan yasa değişikliğiyle de su havzaları koruma alanları daraltıldı. Daha önce 5 km yakına kadar madencilik yapılabilirken bu mesafe 1 kmye çekildi.
Prof. Doğanay Tolunay, Maden Yasasıındaki değişiklikle dünyanın sayılı ekosistemine sahip olan Kazdağları, Artvin gibi yörelerin yerli ve yabancı firmaların kullanımına açıldığına dikkat çekiyor.
Kaç ormanda maden sahası açıldı?
Tarım ve Orman Bakanlığına bağlı Orman Genel Müdürlüğünün verilerine göre 2012-2018 yıllarını kapsayan son yedi yılda 65 bin 883 hektar orman madencilik faaliyetine açıldı.
Orman Genel Müdürlüğünün 2018 Orman İstatistiklerine göre; 2018 yılında 7 bin 962 hektar ormanda madencilik izni verildi.
Son yıllardaki artış ise dikkat çekici. Doğanay Tolunay imzalı Dünyada ve Türkiyede Ormansızlaşma adlı rapora göre; 2006da 4 bin 36, 2007de 6 bin 953, 2008de 6 bin 866, 2009da 5 bin 410, 2010da 3 bin 547, 2011de 6 bin 429 hektar orman, madenlere teslim edildi.
Bakanlık verileri ise 2012de 6 bin 336, 2013te 5 bin 872, 2014te 11 bin 754, 2015te 8 bin 765, 2016da 11 bin 949, 2017de 13 bin 245 hektar ormanın madenlere açıldığına işaret ediyor. Özetle son 13 yılda madenlere açılan orman alanı 99 bin 124 hektarı buluyor.
AKP döneminde ne değişti?
Türkiye Ormancılar Derneğinin 2019 raporuna göre maden tahsislerindeki artış sadece Maden Kanununun ve ilgili yönetmeliklerinin değiştirildiği yıllarla sınırlı kalmadı.
Dernek, AKPnin iktidarda olduğu 2003-2015 arasındaki 13 yıllık dönemle, AKP öncesi 13 yıllık 1989-2001 dönemi karşılaştırdı.
Buna göre maden tahsis sayısı yıllık ortalama bin 87den, yüzde 143 artışla 2 bin 483e yükseldi. Önceki dönemde yılda ortalama 2 bin 483 hektar orman alanı madencilik faaliyetleri için tahsis edilmişken, AKP döneminde yüzde 170 artarak 6 bin 699 hektara çıktı.
AKPnin son 13 yıllık iktidarına bakıldığında da tablo değişmiyor. Veriler, aksine son dönemde tahribatın daha da arttığını ortaya koyuyor. Dünya ve Türkiye Ormansızlaşma Raporu ve Orman Genel Müdürlüğünden derlediğimiz verilere göre son 13 yılda yıllık ortalama 7 bin 625 hektar orman madenlere açılırken, bu rakam 1989-2001 arasında izni verilen 2 bin 483 hektar alandan üç kat fazla. İki dönem kıyaslandığında yüzde 207 artış var.
Ağaçlandırma yeterli mi?
Ormanlarda artan madencilik faaliyetlerine ilişkin tepkiye karşılık olarak bu alanlardaki kesim kadar ağaçlandırma yapıldığı söyleniyor. Ormancılık Kanununa göre işletme süresi bitiminde de orman alanlarının tekrardan ağaçlandırılması gerekiyor.
Ancak Prof. Doğanay Tolunay, 2005, 2007, 2014 ve 2015 yıllarında ormanlardan verilen izin miktarlarının ağaçlandırmaları geçtiğine işaret ediyor. Üstelik bu ağaçlandırma rakamlarının içinde yol kenarı ağaçlandırmaları gibi ormana dönüştürülmeyen alanlar da bulunuyor. Ormancılar Derneğine göre ise 2015-2017 döneminde rehabilite edilen maden alanı 3 bin 678 hektar.
Gündemdeki madenler hangi şirketlere ait?
Çevre Yüksek Mühendisi Sait Ağdacı, Türkiyenin ormanlarının yüzde 60ının maden araması ve işletilmesi için projelendirildiğine işaret ediyor. Ağdacının verdiği bilgiye göre son 10 yılda verilen maden arama ve işletme ruhsatı sayısı 163 bin 218. Verilen ruhsatlardan 593ü ise 183 yabancı şirkete ait.
Kanadalı Alamos şirketinin Kirazlı, Ağı Dağı ve Çamyurt ile birlikte Kaz Dağlarında toplam 3500 hektarda arama ruhsatı bulunuyor. Kanadalı Centerra Gold isimli şirket de Zonguldakın Alaplı ilçesinde altın aramak için sondaj çalışmalarına başladı.
Yine Kanadalı olan Eldorado Gold Corporation, Türkiyedeki taşeronu Tüprag Metal Madencilik Sanayi ve Ticaret AŞ aracılığıyla Samsunun Kavak ve Havza ilçeleri arasında kalan Şahin Dağlarındaki 1975 hektar alanda 16 Ekim 2024 tarihine dek altın madeni araması yapmak için ruhsat aldı.
Kütahyanın Gediz İlçesine bağlı Karaağaç Köyünde çıkarılması planlanan altın-gümüş madeni için ÇED (Çevresel Etki Değerlendirmesi) olumlu kararı ise 8 Mayıs 2018de verildi. ÇED dosyasına göre proje sahasının tamamı 534 hektardan oluşuyor. Projenin sahibi ise 8. Cumhurbaşkanı Turgut Özalın yeğeni Bahattin Özalın sahibi olduğu Odaş Enerjiye bağlı Anadolu Eksport Maden firması.
Artvinde Çalık Holdinge bağlı olan Lidya Madencilik ve Kanadalı Sandstorm Gold şirketi tarafından ortak olarak kurulan Artmin Madencilik faal görünüyor.
Şirket, Artvinin Yukarımaden ve Aşağımaden köylerinde planladığı Hod altın, bakır yeraltı maden işletmesi için kapasite artışına gidiyor. Proje ile ilgili olarak ÇED raporu da protestolara rağmen onaylandı. Lidya Madencilik ayrıca Erzincandaki Çöpler Altın Madeninde Kanadalı Alacer Gold şirketiyle arama yapıyor.
