2021, Corona virüsü salgınının ve ekonomik çalkantıların gölgesinde geçti. Doğal felaketler, iktidar değişiklikleri ve uzay çalışmaları da artık geride bırakmaya hazırlandığımız yıla damgasını vurdu . Biz de Dünyada ve Türkiyede öne çıkan 10 gelişme ile 2021 yılına damgasını vuran haberleri hatırlatalım istedik.
1-PANDEMİ İLE YAŞAMAYA ALIŞTIK
2020 başından beri hayatımızın merkezindeki yerini koruyan Covid-19 salgını, aşıyla birlikte etkisi bir nebze azalsa da bu yılın en önemli olayları arasında kaldı. 2021 yılının başlarında Tüm dünyada aşılama başladı. Türk biliminsanları Özlem Türeci ve Uğur Şahin Almanyada geliştirdikleri Covid-19 aşısıyla Tüm dünyanın konuştuğu bilim insanları oldular. Aşılanmaya rağmen hızla yayılan Delta ve Omicron varyantları, günlük yaşamımızı olumsuz etkilemeye devam ediyor.
2-2021 TÜRKİYE DIŞ POLİTİKASI İÇİN U DÖNÜŞÜ YILI OLDU
Gerilim politikaları iflas eden Erdoğan,2021 yılında yumuşamaya gitse de Türkiye’ye uluslararası alanda da itibar kaybetmeye devam ediyor . 2021 yılında Türkiyenin Yunanistan ile 5 yıl aradan sonra istikşafi görüşmeler için yeniden masaya oturması, Libyada daha yapıcı bir tutum takınması, Mısır ve Birleşik Arap Emirlikleri (BAE) gibi bölge ülkeleriyle normalleşme görüşmelerini başlatması, son olarak da Ermenistan ile normalleşmeye dönük adımların atılacağını duyurması, dış politikada yılın dikkat çeken gelişmeleri oldu.Erdoğan , 15 Temmuz darbe girişimine destek vermekle suçladığı Birleşik Arap Emirliklerinin liderlerini Ankarada ağırladı. Ayrıca , kendisine diktatör demiş olan İtalya Başbakanı Draghinin ev sahipliğindeki G20 zirvesine katıldı. Doğu Akdenizde gerilimi tırmandırabilecek adımlardan kaçınıldı, sondaj gemileri limanlara çekildi. Afganistan ve daha sonra Belarus kaynaklı yeni sığınmacı krizleri konusunda Avrupa ülkeleriyle işbirliği yapıldı.
Atılan adımlar, dış politikada artık gerilimli dönemlerin geride bırakılmakta olduğu izlenimi verse de, ABD yönetimi ve AB ülkelerinin Türkiyeye yönelik ihtiyatlı ve mesafeli yaklaşımı sürüyor.
Erdoğanın Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin ile yakın ilişkileri, dış politikada öngörülemeyen hamleleri, içerideki anti-demokratik uygulamaları, iktisadi istikrarsızlığa yol açan ekonomi politikaları, birçok başkentte endişeyle izleniyor ve güvensizlik kaynağı olmayı sürdürüyor.
Yargı bağımsızlığı, demokrasi ve insan hakları alanındaki gerileme, ekonomiden savunmaya, vize serbestisinden enerjiye, birçok alanda Batılı ülkeler ile Türkiye arasında işbirliğinin geliştirilmesi önünde engel olmaya devam ediyor. Hem ABD hem AB, ancak çıkarları gerektiği ölçüde, Erdoğan ile işbirliğine gidiyor.
3-YENİ SOSYAL MEDYA FENOMENİ SEDAT PEKER: ‘BİR KAMERA, BİR TRİPOD’ İLE GÜNDEMİ SARSTI
Türkiyede 2021 yılında eski mafya , yeni soyal medya fenomeni oldu. Bir çok defa Organize suç örgütü lideri olduğu için yargılanan Sedat Peker, YouTube’dan yayınladığı videolar , attığı sosyal medya mesajları ile Türkiye’nin gündemine kelimenin tam anlamıyla bomba gibi düştü. Milyonlarca kez izlenen videolar siyasetin de sokağın da gündemini belirledi. Siyasetten medyaya birçok isim hakkında iddialar ortaya atan Peker’in videoları, akıllara Susurluk’ta yaşanan kaza ile ortaya saçılan siyaset-mafya-devlet arasındaki derin ve karmaşık ilişkileri getirdi. BAE’de olduğu düşünülen Peker hakkında yakalama kararı çıkarıldı ve tasarlayarak kasten öldürmeye azmettirme, suç işlemek amacıyla silahlı örgüt kurma ve yönetme” gibi suçlamalarla gıyaben yargılanmasına başlandı.
4-TÜRKİYE EKONOMİSİ BİR DALGALANDI AMA DURULAMADI
2021 yılı Türkiyede ekonomik kriz yılı oldu. Ekonomik dalgalanmalar bir türlü bitmedi. Erdoğanın ekonomiyi teslim ettiği Damadı Berat Albayrak 2020nin son aylarında istifa etmiş , 2021 yılına Türiye ekonomisi umutlu girmişti. Ancak Türkiyedeki tek adam rejimi istikrarı sağlayamadı. 2021de de Erdoğan bir Ekonomi Bakanı ve bir Merkez Bankası başkanı harcadı Albayrak sonrası piyasalara istikrar getirdin diye atanan Merkez Bankası Başkanı Naci Ağbal’ın yerine Şahap Kavcıoğlu atandı.Kavcıoğlu atanır atanmaz saraydan gelen talimatlara uydu ve Merkez Bankası yılın kalanında 4 kez faiz indirimine gitti. Yıla 7.42 seviyesinden başlayan Dolar/TL kuru, 18.40 seviyelerine çıkarak tarihî rekorlarını altüst etti. Erdoğan’ın faiz açıklamaları ile gerilen ortamda Hazine ve Maliye Bakanı Lütfi Elvanda “görevden affını Elvan’ın yerine hiç bir ekonomi eğitimi olmayan Nureddin Nebati’nin atanması da tartışmaları bitirmedi Ekonomide Çin modeli, faizsiz model, düşük faiz yüksek kur modeli gibi bir çok model tartışılırken Erdoğanın açıkladığı örtülü faiz modeli ile yıl tamamlandı. Ancak olan vatandaşa oldu .Meyveden otomobile her üründe yaşanan fiyat artışları vatandaşın belini büktü. Uzayan Halk Ekmek kuyrukları,Benzin kuyrukları, pazadan çöpten artık toplayıp geçinmeye çalışan insanların fotoğrafları akıllarda kaldı
5-TÜRKİYE VE DÜNYA İKLİM KRİZİNİN ETKİSİNİ YAŞAYARAK TECRÜBE EDİYOR
Dünya 2021de iklim krizinden yana feci bir darbe aldı. Kuzey Kutbundan Çine kadar krizin etkisi ilk kez bu denli hissedildi.Avrupa’da seller, ABD’de tayfunlar, Asya ve Afrika’da kuraklık derken iklim krizi tüm dünyada yangınlar, seller, aşırı sıcaklar, şiddetli fırtınalar ve bunların yıkıcı sonuçlarıyla “artık buradayım ve kaçacak yeriniz de kalmadı dedi.Türkiye , Yaz sonunda Antalya, Adana, Mersin ve Muğla başta olmak üzere ormanları kül eden; 8 kişinin, sayısız hayvan ve bitkinin yaşamına son veren yangınlarla sarsıldı. Bir tane bile yangın söndürme uçağı olmayan Türkiyenin bu yangınlara hazırlıksız olduğu ortaya çıktı. Yangınları Ağustos ayında Karadeniz’de yaşanan sel felaketi izledi; Kastamonu, Bartın ve Sinop’ta 82 kişi yaşamını yitirdi. Batı Avrupa genelinde etkili olan sel felaketindeyse en az 250 kişi hayatını kaybetti. Dünya Meteoroloji Örgütü’nün aşırı hava olaylarının dünyanın yeni normali olduğu açıklamasıysa, iklim kriziyle artan ve şiddetlenen doğal afetlere hazırlıklı olmamız gerektiğine dair bir uyarı oldu.
6-TRUMP DEVRİ BİTTİ, BİDEN ABDNİN BAŞINA GEÇTİ
Tüm Dünyanın merakla beklediği ABDnin başkanlık yarışı 7 Kasım 2020de Demokratların zaferiyle sonuçlanmıştı .Ama Bidenı seçimi çalmakla suçlayan Cumhuriyetçi aday Trumpın ülkeyi belirsizliğe sürüklemesi nedeniyle uzayan süreçte,2021in ilk günlerinde ABDde gerilime neden oldu . ABD Kongre Binasının seçim sonuçlarını kabul etmeyen Trump yandaşlarınca işgal edilmesi, ülke tarihinde görülmemiş bir olay olarak gerilimi daha da artırdı. Dünyanın jandarması ABDnin içeride ne kadar kırılgan olduğunun bir işareti ve İçsavaş gerilimlerinin halen aşılamadığının bir göstergesi olarak yorumlandı.Trumpın partisinden de eleştirilere neden olan bu olaydan sonra Trump biraz geri adım attı ve Başkanlık devir teslim töreni 20 Ocakta yapılabildi . Selefinin izolasyoncu dış politikasının aksine Biden döneminin öncelikli hedefleri, müttefikleri ve uluslararası kurumlarla ilişkileri onarmak, Covid-19la mücadele, ekonomik iyileşme, iklim krizi ve ırk adaletiydi. Biden ayrıca, ilk senesinde Trump döneminde imzalanan anlaşmaya uygun olarak Afganistan’dan çekildi; Rusya ve Çin’e karşı daha sert bir tutum takındı. Türkiye ile ilişkiler ise inişli-çıkışlı bir seyir izledi. Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın Biden’a gönderdiği tebrik mektubu uzun süre yanıtsız kaldı; iki liderin ilk telefon görüşmesinde Biden, 1915 olaylarını “soykırım” olarak anacağını açıkladı. İlk kez Brüksel’deki NATO Zirvesi’nde yüzyüze görüşen liderler, Roma’daki ikinci görüşmelerinde ilişkileri güçlendirmek ve geliştirmek için ortak mekanizma kurulması konusunda mutabık kaldı.
7-16 YILLIK MERKEL DÖNEMİ SONA ERDİAlmanyanın 16 yıl görevde kalan Başbakanı Angela Merkel, Alman Ordusunun bir sivil onuruna düzenlediği en üst düzey törenle Aralık başında görevine veda etti. Merkel koltuğunu yeni Başbakan Olaf Scholza teslim etti. Kendi isteği ile aday olmayan Merkel 2005’ten 2021e kadar , Almanya tarihinde 16 yıl 16 gün ile Helmut Kohl’den sonra en uzun süre başbakanlık yapan ikinci siyasi oldu. Şimdi Almanya ve Avrupa Merkelsiz bir yıla alışmaya çalışıyor
8-AFGANİSTANDA TALİBAN YENİDEN İKTİDARI ELE GEÇİRDİ
ABD askerleri, 20 yıldır savaştığı Talibanla anlaşarak, ilk aşamada belirtilen şartlar da yerine getirilmeden Afganistandan çekilmesini tamamlamak üzere. Bu çekilmeyi fırsat olarak gören Taliban da, çok kısa sürede vilayet merkezlerini ele geçirdi ve 15 Ağustosta pek bir direnişle karşılaşmadan Kabile girmesi ve Cumhurbaşkanı Eşref Ganinin başka yetkililerle ülkeyi terk etmesiyle tam kontrolü yeniden elde etmiş oldu.
Taliban, ele geçirdiği yerlerde hükümete bağlı okulları, hastaneleri ve mahkemeleri de kapatarak kendi kurallarını uygulamaya koydu.Örgüt, değiştiğini iddia etse de Kabili ele geçirmesinin ardından binlerce Afgan ülkeyi ne pahasına olursa olsun terk etmek için havalimanına koştu. Havaalanlarındaki manzaralar 2021 yılından Afganistanda akılda kalan fotoğraflar arasına girdi. Ülkenin para birimi Afgani, tarihin en düşük seviyesine ulaştı. Bu değişimin ardından,dünyaya bir Afgan göçü daha başlamış oldu
9- TAMAMI SİVİL BİR MÜRETTEBAT İLK KEZ UZAYA UÇTU
2021 yılında İnsanlık uzay turizmi ile tanıştı. 16 Eylülde ABDli ünlü girişimci Elon Musk’ın kurucusu olduğu SpaceX’ e ait bir roket, tamamı sivil 4 uzay turistiyle birlikte uzaya fırlatıldı. 3 gün süren The Inspiration4 isimli uzay seyahatinde yolcular Uluslararası Uzay Merkezi yörüngesinin ötesine geçti. Ardından yıl içerisinde Amazonun sahibi Jeff Bezosın uzay taşımacılığı şirketi Blue Origin, uzay turizmi kapsamında yıl içerisinde üç ayrı yolculuk gerçekleştirdi .
10-DÜNYA DENİZ TRAFİĞİNE DARBE: SÜVEYŞ TIKANDI400 metre uzunluğunda yük gemisinin Süveyş Kanalı’nın güney ucunda tek geminin geçebileceği dar kısımda karaya oturması, küresel ticaretin aksamasına neden oldu. Avrupa ile Asya arasındaki en kısa deniz yolu neredeyse bir hafta kapalı kaldı. Sualtı kazma ve römorkörle çekme çalışmaları içeren operasyonla 29 Mart’ta Ever Given gemisi kurtarıldı. Süveyş Kanalı’nı geçmek isteyen gemilerin oluşturduğu yığılmaysa yaklaşık bir ay sonra sona erdi.
