Nesli tükendiği düşünülen Anadolu parsının, Şırnak Cudi Dağı eteklerinde varlığını sürdürdüğünü ortaya çıkaran 3 fotoğraf çekildi. Konuyla ilgili hazırlanan makalede fotokapana giren bu parslarla ilgili, Anadolu parsının son yıllarda elde edilen en belirgin ve ilk canlı fotoğrafları ifadeleri yer aldı.
UZUN YILLAR SONRA YENİDEN GÖRÜNTÜLENDİ
Tarım ve Orman Bakanlığı Doğa Koruma ve Milli Parklar (DKMP) Genel Müdürlüğü 3üncü Bölge Müdürlüğüne bağlı Şırnak Şube Müdürlüğü yürütücülüğü ve Ekoiz Çevre Danışmanlık firması yükleniciliğinde yürütülen ve Şırnak ilinin biyoçeşitlilik araştırması kapsamında kurulan fotokapanlarla, soyu tükendiği düşünülen Anadolu parsına ait üç fotoğraf elde edildi. Şırnak ilinin biyoçeşitlilik çalışmaları kapsamında yapılan arazi çalışmalarında uzun yıllar sonra ilk kez Anadolu Parsı canlı görüntülendi. Proje kapsamında elde edilen sonuçlar ve parsın Türkiyede yaşadığına dair bilimsel makale, Prof. Dr. Ahmet Karataş, Dr. Şafak Bulut ve Dr. Burak Akbabadan oluşan ekip tarafından yayımlandı.
Üç akademisyenle Şırnak DKMP Şube Müdürü Orhan Kalay ve DKMP uzmanları Cengiz Koç ve Edip Çevikin de katıldığı çalışmalar kapsamında, Şırnakta birçok noktaya kurulan fotokapanlardan elde edilen binlerce görüntü içinden, 3 Anadolu parsı fotoğrafı da çıktı. Prof. Dr. Karataş, Dr. Bulut ve Dr. Akbabanın 5 Mayıs 2021de Almanyada Zoology in the Middle East dergisinde yayımlanan makalesinde, Anadolu parsının son yıllarda elde edilen en belirgin ve ilk canlı fotoğrafları da bulunuyor.
SOYU TÜKENDİĞİ DÜŞÜNÜLÜYORDU
Makalede, şu bilgilere yer verildi: Parsın (Panthera pardus) 20nci yüzyılın sonlarına doğru Türkiyede soyu tükenmiş veya yok olma eşiğinde olduğu düşünülüyordu. Bununla birlikte, son 20 yılda Türk-Irak sınır bölgesinden yerel halk tarafından öldürülen parslar bildirildiği gibi, türün hayatta kalıp kalmadığını öğrenmek için bu bölgelerde arazi araştırmaları yaptık. 2018 ve 2019 yıllarında Türkiyenin güneydoğusundaki Mardin, Siirt ve Şırnak illerinde 150den fazla yerde fotokapan denen otomatik çekim yapan kameralar kuruldu. Bunlardan ikisinde ve muhtemelen aynı bireye ait üç pars fotoğrafı elde etmeyi başardık. Temmuz ve Aralık 2018 ve Kasım 2019da çekilen fotoğraflar, Cudi Dağının kuzey yamaçlarındaki iki farklı yerden. Önceki kayıtlarla birlikte, bu gözlemler Türk-Irak sınır bölgesinde küçük bir pars popülasyonunun hayatta kaldığını göstermektedir. Cudi Dağı, Türkiye, Irak ve İran arasında hareket eden parslar için bir koridor görevi görebilir. Kayıtlarımız, Türkiyede ve doğal ortamda canlı bir parsa ait olduğu gibi, ülkemizde parsın varlığını sürdürdüğüne dair kanıtlar içermektedir.
BİNLERCE FOTOĞRAF ARASINDAN ÇIKTI
Uzun yıllar sonra parsın Anadoluda yaşadığını ortaya koyan bu ilk fotoğrafların fotokapanlarla çekildiğini belirten Prof. Dr. Ahmet Karataş, Binlerce fotokapan görüntüsü içinde peş peşe çekilmiş serileri saymaz isek Anadolu parsının 3 görüntüsü bulunuyor. Şırnak DKMP Müdürlüğü ile birlikte Şırnak ilinin biyoçeşitlilik çalışmaları sırasında ortaya çıkan bir ekip çalışması dedi.
ANADOLUDAKİ İLK BİLİMSEL KAYDI İZMİRDENDİ
Anadolu Parsının varlığına ilişkin yıllardır çalışmalar yaptıklarını ve Türkiyenin her yerini gezdiklerini söyleyen Prof. Dr. Ahmet Karataş, Rastgele fotokapanlar kuruluyor ve ne var ne yok envanter çalışmaları yapılıyor. Aynı bölgede sırtlan, porsuk gibi diğer türler de çıktı. Envanter çalışması sırasında binlerce fotokapan görüntüsü içinde bunlar da denk geldi. Anadolu parsı bilim dünyasında ilk defa 1856 yılında İzmirin Nif Dağında vurulan bir örnekle tanıtılıyor. O günden beri, yani yaklaşık 160 yıldan fazladır Türkiyede bu hayvanın varlığını biliyoruz dedi.
EFSANE OLMUŞTU
1974te Ankara Beypazarında vurulan ve MTAda doldurulmuş olarak sergilenen Anadolu parsını hatırlatan Prof. Dr. Karataş, “Ondan sonra 1976da Kuşadası Dilek Yarımadası Milli Parkında vuruluyor ve o gün bugündür hep bir efsane gibiydi. Hem basın hem de sosyal medya üzerinde birçok fotoğraf yayımlandı. Bazısı post olarak yerde yayılmış haldeydi. Ama büyük kısmı spekülatif görüldü diye konuştu. Giresun, Tunceli, Erzincan, Artvin, Bitlis gibi illerden sürekli bu gibi post veya ölü bireylere ait görüntüler geldiğine işaret eden Prof. Dr. Karataş ama bunların ispatını yapmanın çok zor olduğunu vurguladı.
EN SON DİYARBAKIRDA VURULMUŞTU
En son Diyarbakırda 5-6 yıl evvel Çınar ilçesinde vurulan parsı hatırlatan Prof. Dr. Karataş, “O zaman başladı dedikodular, sosyal medyada Bu bizim mi, İranın mı, Kafkasyanın mı? Zaten ne zaman böyle ilginç bir şey bulunsa hemen yurt dışından gelmiştir yaklaşımı söz konusu oluyor. Yani bizim doğamızda 1850li yıllara kadar aslanın yaşadığını bile söylüyoruz. 1900 başlarında üç tür ceylanımız var ve daha nice hayvan türünün yaşadığını biliyoruz. Bugün ceylan iki tür kaldı. Anadoluda yaşadığına dair çita, aslan hep bilimsel yayınlarda geçiyor. Ama bir kısmı bunların soyu tükenmiş bir kısmı ceylanda olduğu gibi varlığını sürdürüyor. Bizde bir şey görüldüğünde yani illa kökenini yurt dışına dayandırmak gerekmiyor dedi.
ŞIRNAKIN DOĞAL ÖNEMİ
Dr. Burak Akbaba ise Şırnakın, bozulmamış doğal yapısı sayesinde, özellikle ekolojik gereksinimleri yüksek olan büyük memeli türler için farklı birçok ekosistem yapısında çeşitli habitat tiplerine ev sahipliği yaptığına dikkat çekti.
