Kamu iktisadi teşebbüslerinin (KİT) bu yıl 244,4 milyar lira zarar etmesi bekleniyor. Geçtiğimiz yıl 508,8 milyar TL açık veren KİT’lerin, gelecek yıl da yine 181,5 milyar lira zarar etmesi öngörülüyor. Yatırım ve açık finansmanını bütçeden yapılan aktarmalarla karşılayan TCDD’ye bu yıl 176.1 milyar TL sermaye transferi yapılması da öngörülüyor. Hazine ve Maliye Bakanlığı’nın “2023 Kamu İşletmeleri Raporu”nda, 2023’te en yüksek dönem zararının TCDD’de kaydedildiği belirtiliyordu. Bu arada, Et ve Süt Kurumu’nun (ESK) bu yıl 14 milyar lira kâr edecek olması dikkat çekti.
Cumhurbaşkanlığı 2026 Yıllık Programı’nda KİT’lerle ilgili veriler de yer aldı. KİT’ler geçen yıl 500.8 milyar lira açık vermişti. Cumhuriyet’ten Mustafa Çakır’ın haberine göre bu yıl açığın 244.4 milyar lira olarak gerçekleşmesi bekleniyor. Finansman dengesindeki iyileşmede, bütçeden KİT’lere yapılan aktarmalar etkili oldu. Bütçe transferleri de önemli ölçüde elektrik ve doğalgaz sübvansiyonları kapsamında yapılan görevlendirme bedeli ödemeleri ile TCDD, Türkiye Taşkömürü Kurumu ve TÜRKŞEKER’e yapılan aktarımlardan oluştu.
KİT’lerde 94 bin personel bulunuyor. Toplam 19 KİT var. Ayrıca özelleştirme programında bulunan ve yüzde 50’den fazla kamu payı olan Türkiye Denizcilik İşletmeleri (TDİ) AŞ ve Sümer Holding AŞ de KİT dengesi kapsamında izleniyor.
Bu yıl bütçeden KİT’lere toplam 233 milyar TL sermaye transferi, 421.6 milyar TL görevlendirme bedeli, 5.9 milyar TL kamu hizmeti yükümlülüğü ve sübvansiyon ödemesi yapılması öngörülüyor. Aynı dönemde yatırım harcamalarının 483.1 milyar TL olarak gerçekleşeceği tahmin ediliyor.
Programa göre, ÇAYKUR’un satış hasılatı, yıl içerisinde çay satış fiyatlarının yükselmesinden olumlu etkilenirken, hammadde ve istihdam kaynaklı satışların maliyetinin yüksek olması ile yüksek finansman giderleri kuruluşun kaynak ihtiyacını artırdı. TÜRKŞEKER’in satış miktarının hedefin altında kalması da finansman durumunu olumsuz etkiledi. Bu da kuruluşa yapılan sermaye transferinin artmasına sebep oldu.
Et ve Süt Kurumu kar ediyor
Yurttaşın ucuz et alabilmek için kapısında uzun kuyruklar oluşturduğu Et ve Süt Kurumu’nun kâr etmesi ise dikkat çekti. Programa göre, kurumun “besilik hayvan temini amacıyla ithalat faaliyetleri sonucunda bu yıl 14 milyar TL kâr etmesi ve Hazine’ye 5.2 milyar TL temettü ödemesi” öngörülüyor.
Bu yıl gerçekleştirilen fiyat ayarlamalarının maliyet artışlarının gerisinde kalması nedeniyle YHT ve konvansiyonel yolcu taşımacılığı için TCDD Taşımacılık AŞ’ye 5 milyar TL kamu hizmeti yükümlülüğü ödemesi yapılacak. Ayrıca, kent içi raylı sistem işletmeciliğinin yürütülebilmesi için 925.7 milyon TL tutarında sübvansiyonun TCDD’ye aktarılacağı tahmin ediliyor. Yatırım ve açık finansmanını bütçeden yapılan aktarmalarla karşılayan TCDD’ye bu yıl 176.1 milyar TL sermaye transferi yapılması da öngörülüyor.
