Ancak ormanları tahrip eden tek proje bu değil. Murat Dağı’ndan, Ünye-Fatsa’ya, Zonguldak Alaplı’dan İznik, Samsun ve Lapseki’ye çok sayıda maden, orman alanında faaliyet gösteriyor. AKP’nin son 13 yılında 99 bin hektar orman maden şirketlerinin yağmasına açıldı.
DW Türkçe’ye konuşan İstanbul Üniversitesi Orman Fakültesi’nden Prof. Dr. Doğanay Tolunay günümüzde 9.6 milyon hektar olan bozuk ormanların önemli bir kısmının orman tahribatı ile oluştuğunu belirtti.
Orman Kanunun 16. maddesi ile maden arama, işletme, tesis ve altyapı tesis izinleri veriliyor. 18. maddesi ile de devlet ormanları içindeki odun kömürü ocakları, define arama gibi izinler düzenleniyor. 2004 yılında yürürlüğe giren 5177 sayılı Maden Yasası ile de orman alanlarında madencilik faaliyetleri hızlandırıldı.
Yeni yasayla en iyi nitelikteki ormanlarda bile taş ocağı dahil her türlü maden arama ve işletme imkânı getirildi. Çevre Mühendisleri Odası Kocaeli eski Şube Başkanı, Çevre Yüksek Mühendisi Sait Ağdacı’ya göre Ekim 2017’de yapılan yasa değişikliğiyle de su havzaları koruma alanları daraltıldı. Daha önce beş km yakına kadar madencilik yapılabilirken bu mesafe bir km’ye çekildi.
Prof. Doğanay Tolunay, Maden Yasası’ındaki değişiklikle dünyanın sayılı ekosistemine sahip olan Kazdağları, Artvin gibi yörelerin yerli ve yabancı firmaların kullanımına açıldığını söyledi.
Tarım ve Orman Bakanlığı’na bağlı Orman Genel Müdürlüğü’nün verilerine göre 2012-2018 yıllarını kapsayan son yedi yılda 65 bin 883 hektar orman madencilik faaliyetine açıldı.
Orman Genel Müdürlüğü’nün 2018 Orman İstatistiklerine göre; 2018 yılında 7 bin 962 hektar ormanda madencilik izni verildi. Son yıllardaki artış ise dikkat çekici. Doğanay Tolunay imzalı Dünyada ve Türkiye’de Ormansızlaşma adlı rapora göre; 2006’da 4 bin 36, 2007’de 6 bin 953, 2008’de 6 bin 866, 2009’da 5 bin 410, 2010’da 3 bin 547, 2011’de 6 bin 429 hektar orman, madenlere teslim edildi.
Bakanlık verileri ise 2012’de 6 bin 336, 2013’te 5 bin 872, 2014’te 11 bin 754, 2015’te 8 bin 765, 2016’da 11 bin 949, 2017’de 13 bin 245 hektar ormanın madenlere açıldığına işaret ediyor. Yani son 13 yılda madenlere açılan orman alanı 99 bin 124 hektarı buluyor.
Türkiye Ormancılar Derneği, 2019 yılına ilişkin hazırladığı raporda AKP’nin iktidarda olduğu 2003-2015 arasındaki 13 yıllık dönemle, AKP öncesi 13 yıllık 1989-2001 dönemi karşılaştırdı. Buna göre maden tahsis sayısı yıllık ortalama bin 87’den, yüzde 143 artışla 2 bin 483’e yükseldi.
Çevre Yüksek Mühendisi Sait Ağdacı, Türkiye’nin ormanlarının yüzde 60’ının maden araması ve işletilmesi için projelendirildiğine dikkat çekiyor. Ağdacı’nın verdiği bilgiye göre son 10 yılda verilen maden arama ve işletme ruhsatı sayısı 163 bin 218. Verilen ruhsatlardan 593’ü ise 183 yabancı şirkete ait.
Buna göre Türkiye’de faaliyet gösteren maden şirketleri şöyle:
Kanadalı Alamos şirketinin Kirazlı, Ağı Dağı ve Çamyurt ile birlikte Kaz Dağları’nda toplam 3500 hektarda arama ruhsatı bulunuyor. Kanadalı Centerra Gold isimli şirket de Zonguldak’ın Alaplı ilçesinde altın aramak için sondaj çalışmalarına başladı.
Yine Kanadalı olan Eldorado Gold Corporation, Türkiye’deki taşeronu Tüprag Metal Madencilik Sanayi ve Ticaret AŞ aracılığıyla Samsun’un Kavak ve Havza ilçeleri arasında kalan Şahin Dağları’ndaki 1975 hektar alanda 16 Ekim 2024 tarihine dek altın madeni araması yapmak için ruhsat aldı.
Kütahya’nın Gediz İlçesi’ne bağlı Karaağaç Köyü’nde çıkarılması planlanan altın-gümüş madeni için ÇED (Çevresel Etki Değerlendirmesi) olumlu kararı ise 8 Mayıs 2018’de verildi. ÇED dosyasına göre proje sahasının tamamı 534 hektardan oluşuyor. Projenin sahibi ise 8. Cumhurbaşkanı Turgut Özal’ın yeğeni Bahattin Özal’ın sahibi olduğu Odaş Enerji’ye bağlı Anadolu Eksport Maden firması.
Artvin’de Çalık Holding’e bağlı olan Lidya Madencilik ve Kanadalı Sandstorm Gold şirketi tarafından ortak olarak kurulan Artmin Madencilik faal görünüyor. Şirket, Artvin’in Yukarımaden ve Aşağımaden köylerinde planladığı Hod altın, bakır yeraltı maden işletmesi için kapasite artışına gidiyor. Proje ile ilgili olarak ÇED raporu da protestolara rağmen onaylandı. Lidya Madencilik ayrıca Erzincan’daki Çöpler Altın Madeni’nde Kanadalı Alacer Gold şirketiyle arama yapıyor.
İznik’te Aydınlar köyü mevkiinde bulunan bin 893 hektarlık alanda çinko, kurşun ve bakır ocağı projesi için de ÇED süreci başladı. Projeyi yöneten şirket ise Ergüden Madencilik Hayvancılık İnşaat Tarım San. ve Tic. Ltd. Şti.
Bahar Madencilik ile İngiliz Stratex International Madencilik’in birlikte kurduğu Altıntepe Madencilik Şirketi, Ordu’nun Fatsa-Ünye ilçeleri arasında yer alan 196 hektarlık bölgede beş yıldır altın çıkarıyor. 2013 yılında faaliyete başlayan İngiliz ortaklı şirket, ruhsat sürelerinin bitmesine günler kala süreyi beş yıl daha uzatmak için harekete geçti.
Sektörde Cengiz Holding, Eczacıbaşı Holding, Koç Holding ve Koza Altın gibi yerli şirketler de oldukça faal. Cengiz Holding’e ait Eti Bakır, Artvin Murgul ve Kastamonu Küre’de yeraltı madenciliği yapıyor. Cengiz İnşaat’ın Kaz Dağları’nda da ruhsat sürecinin devam ettiği belirtiliyor.
Koza Altın’ın ise İzmir’in Ovacık ve Çukuralan, Gümüşhane’nin Mastra, Eskişehir’in Kaymaz, Kayseri’nin Himmetdede bölgelerinde altın madeni bulunuyor. Eczacıbaşı’na ait ESAN Madencilik San. Ve Tic. A.Ş.’nin Lapseki’de Bayramdere Barajı’nın yakınında altın madeni açma girişimleri devam ediyor.
Nurol Holding’e bağlı TÜMAD Madencilik ise Çanakkale’nin Lapseki ilçesinde aktif olan tek altın madenciliği şirketinin sahibi. Maden 2017’de işletmeye alındı. Aynı şirket, Balıkesir’deki İvrindi Altın ve Gümüş Madeni’nin işletmesine de sahip.
Koç Holding’in iştiraki Demir Export ise Sivas Bakırtepe Altın Sahası, Kayseri Kaş Altın Madeni’nde faaliyet gösteriyor.
